داستان حقابه ایران از رود هیرمند به کجا رسید؟
مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست وزیر طالبان از حل شدن مسئله حقابه ایران از رود هیرمند با خوشحالی و تفاهم دو طرف خبر داد اما معاون وزارت نیرو ایران از عدم اجازه بازدید از سد کجکی که در تصاویر ماهواره‌ای مشخص است ذخایر آبی مناسبی دارد، خبرداده است.
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری “تحولات جهان اسلام” مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست وزیر حکومت طالبان در ۲۸ مرداد ماه، طی مراسم تجلیل از یکصد و چهارمین سالروز استقلال افغانستان از استعمار انگلیس در کابل، از حل شدن مسئله حقابه ایران از رود هیرمند خبر داد و گفت، مسئله آب با ایران به جای جنگ، با خوشحالی زیاد و با تفاهم دو طرف حل شد و این مثال سیاست و تعامل خوب ما (حکومت طالبان) با جهان است.
لازم به ذکر است که پس از پافشاری وزارت خارجه ایران مبنی بر راستی آزمایی موجودیت آب در رود هیرمند و موافقت وزارت خارجه حکومت طالبان، هیئت مهندسین فنی وزارت نیرو و شماری از معتمدین و مسئولین استان سیستان و بلوچستان ایران در روزهای اخیر (احتمالاً ۱۵ تا ۱۸ مرداد ماه) از ایستگاه سنجش آب در شهرستان دهراود استان ارزگان بازدید و در آن روز جریان آب در بستر این رود را کمتر از هفت متر مکعب بر ثانیه اندازه گیری کردند.
هر چند وزارت انرژی و آب افغانستان هرگونه بازدید هیئت ایرانی از ایستگاه سنجش آب دهراود را رد کرده است اما وزارت خارجه حکومت طالبان نیز در ۲۲ مرداد ماه، با انتشار بیانیه‌ای بازدید هیئت ایرانی از ایستگاه سنجش آب دهراود را تأیید کرد. در این بیانیه آمده است: «هیئت ایرانی دریافتند که دریای هیرمند (رود هیرمند) دارای حداقل جریان آب بوده و معاونین آن مانند ارغنداب، ارغستان و ترنک به صورت کامل خشکیده‌اند و تنها در حالات سیلابی، آب در آنها جریان می‌یابد. در این صورت رسیدن آب دریای هیرمند به ساحه دلتا بسیار مشکل گردیده است. همچنین بر اساس تحلیل آمار و ارقام جریان آب، به وضاحت (به روشنی) می‌توان دریافت که هیچ نوع فعل و اراده انسانی در عدم تامین حقابه ایران از رود هیرمند دخیل نیست بلکه حالت مجبره (اجباری) باعث این امر شده است. امارت اسلامی افغانستان (حکومت طالبان) مجدداً تأکید می‌نماید که در صورت بارندگی و مساعد شدن شرایط مطلوب، حقابه ساکنین پایین دست دریای هیرمند در استان نیمروز افغانستان و سیستان و بلوچستان ایران را تأمین خواهد نمود.»
علیرغم اظهارات علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو و سخنگوی وزارت خارجه مبنی بر تایید ادعاهای طالبان درباره نبود آب در افغانستان، محمد جوانبخت، معاون وی در یک نشست خبری عنوان کرد که طالبان اجازه بازدید از مخزن سد کجکی را که در تصاویر ماهواره‌ای مشخص است ذخایر آبی مناسبی دارد، به تیم فنی ایران نداده‌اند. همچنین هیئت ایرانی تنها از یک ایستگاه آب‌سنجی در شمال سد کجکی بازدید کرده و در این بازدید مشاهده شد که جریان آب به سمت سد کجکی برقرار است.
البته علیرضا مرحمتی، معاون امنیتی استاندار سیستان و بلوچستان که خودش نیز عضو هیئت اعزامی ایران به افغانستان بود، در یک گفتگوی تلویزیونی عنوان کرد که مسئله پرداخت آب ایران از سد کجکی و رهاسازی آب از این سد جزء تعهدات طرف افغانستانی نیست.
منظور مرحمتی از این سخنان، اشاره به مفاد معاهده آبی ایران-افغانستان درباره حقابه هیرمند است که در سال ۱۳۵۱ منعقد شده است. در این معاهده در خصوص سدکجکی سخنی به میان نیامده است. سد کجکی در دو مرحله توسط شرکت های آمریکایی در سالهای ۱۳۳۲ و ۱۳۸۷ هجری خورشیدی تاسیس و سپس تکمیل شد و به مرور موجب خشک شدن بخشی از دریاچه هامون در ایران شد. اینکه چرا در سال ۱۳۵۱ نامی از سد کجکی در معاهده آورده نشده است جای بسی تامل است؛ اما در حال حاضر از نظر قانونی امکان بازدید ایران از کجکی وجود ندارد؛ مگر آنکه طرح دعوای قانونی جدید برای سد کجکی آغاز شود.
به هر صورت، با توجه به اظهارات مقامات وزارت نیرو، طالبان قصد جدی برای پرداخت حقابه ایران از رود هیرمند ندارد و آب را در سد کجکی نگه داشته است. این گفته ها خبر از آن می دهد که آب رود هیرمند به این زودی ها به ایران نخواهد رسید و داستان خشکیدن دشت های هامون و شهرستان های زابل، زهک، هامون و هیرمند همچنان ادامه خواهد یافت و مشکل آب مناطق شمالی استان سیستان و بلوچستان همچنان باقی است.
بیشتر بخوانید:
ویدیو: طالبان و چالش حقابه ایران از رود هیرمند
ساخت کانال های سد بخش آباد در افغانستان؛ لحظه شماری برای مرگ هامون (تصاویر)
دیدگاه