رعایت حق معنوی اثر؛ حلقه گمشده رسانه‌های ایرانی و رفتار زشتی که همچنان ادامه دارد!

در عرف خبرنگاری بین‌الملل و همچنین بر اساس قوانین رعایت حقوق معنوی اثر، تمامی افراد، رسانه‌ها و خبرگزاری‎ها در صورت استفاده از محتوا و اثر یک شخص یا مجموعه، ملزم به دادن منبع/رفرنس به آن شخص یا مجموعه و … هستند. در غیر اینصورت و عدم رعایت این مسئله، در صورت شکایت صاحب اثر، با پنالتی و جریمه‌‌های بعضا سنگین روبرو خواهند شد.

این موضوع، در دنیای رسانه بین‌الملل مسئله ای شفاف، واضح و حل شده محسوب میشود و تمامی افراد جدای از بحث قانونی آن، به دلیل مسائل انسانی و عدم پایمال کردن حق معنوی و زحمات فرد دیگر، خود را ملزم به رعایت این موضوع میدانند و به آن پایبند هستند.

ما به عنوان “مجموعه تحلیلی-خبری تحولات جهان اسلام” پس از سال‌ها فعالیت در این حوزه، بارها با این موضوع مواجه شده‌ایم و بر اساس تجربه باید بگوییم که اکثر قریب به اتفاق رسانه های غیر ایرانی این موضوع مهم و انسانی را رعایت کرده و در صورت استفاده از محتوا و تولیدی ما، به “تحولات جهان اسلام” رفرنس و منبع داده‌اند و یا میدهند. مگر اندک رسانه های ناشناخته، زرد و گمنام که هیچ توجهی به آنها نمی‌شود که آن‌هم بسیار محدود است. بارها شاهد بوده‌ایم که رسانه‌های مختلف خارجی برای استفاده از تولیدات ما به ما پیام داده و کسب اجازه می‌کنند، این در حالی است که اصلا ممکن بود ما هیچ‌وقت آنها را نبینیم و متوجه استفاده از آثار خودمان نشویم و یا حتی در صورت تخلف و مشاهده، دست ما به آنها نمی‌رسید و آنها نیز خود این موضوع را می‌دانند اما با این حال، کار درست را انجام می‌دهند…

این موضوع فقط مختص به رسانه‌های دوست، محور مقاومت و یا نزدیک به ایران نیست؛ بلکه رسانه‌هایی که در جبهه مقابل ایران قرار میگیرند و به اصطلاح رسانه دشمن محسوب می‌شوند نیز در صورت استفاده از محتوای تولیدی ما، به تحولات جهان اسلام رفرنس و منبع میدهند. شواهد این موضوع در طول سالهای اخیر زیاد است و این موضوع قابل بررسی است؛ اما نه در این مقال می‌گُنجد و نه حوصله‌ای برای بازخوانی مجدد آن وجود دارد…

القصه!

اما داستان در داخل کشور کاملا متفاوت است. در طول سالهای اخیر بارها و بارها، از کوچکترین رسانه داخلی تا بزرگترین آن که صدا و سیما محسوب میشود، از محتوای تولیدی تحولات جهان اسلام، چه مکتوب و چه دیداری، استفاده کرده و بهره برده‌اند اما در کمال پررویی و بی‌مسئولیتی یا به “تحولات جهان اسلام” منبع و رفرنس نداده‌اند و یا به‌صورت سلیقه‌ای با آن برخورد کرده‌اند.
جالب و توهین آمیزتر آنجاست که این رسانه‌ها در موارد بسیار، هنگامی که از تولیدات دیداری ما مانند نقشه‌ها، گرافیک‌ها و … استفاده می‌کنند، نام “تحولات جهان اسلام” و آدرس و نشانی اینترنتی پایگاه را از روی تولیدات پاک کرده یا برش ‌می‌دهند و سپس اقدام به استفاده از اثر می‌کنند! این در حالی است که آنها میدانند که پس از این کار صاحب اثر این توهین را خواهد دید اما به معنای واقعی کلمه، بی‌توجهی و دهن‌کجی می‌کنند!

در جدیدترین این موارد، روزنامه جام جام در صفحه ۱۸ خود از نقشه تولیدی تحولات جهان اسلام در خصوص وضعیت نظامی قره باغ استفاده کرده است، اما متاسفانه نام، لوگو و آدرس تحولات جهان اسلام از روی نقشه پاک شده است.
شاید در نگاه اول، این حرکت موضوع مهمی به نظر نیاید، اما باید بدانید که برعکس، بسیار مهم است! چه شده است که یک رسانه رسمی و پرمخاطب که روزنامه اش در تیراژ بالا در کل کشور چاپ میشود، به خود اجازه می‌دهد به‌صورت علنی اقدام به دزدی رسانه‌ای یک اثر کرده و این اثر را در تیراژ بالا منتشر کند! آیا نظارتی از سوی مسئولان این رسانه بر روی محتوای چاپ شده وجود ندارد؟! این موضوع بیانگر نبود نظارت و عدم اجرای صحیح قانون است، کمااینکه اگر چنین بود هیچ رسانه ای به خود اجازه چنین کار نمی‌داد.

حال سوال مهم اینجاست: این رفتار زشت و غیرحرفه‌ای رسانه‌های ایرانی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ و چه زمانی افراد و مسئولان این رسانه‌ و سایر رسانه‌ها پایبند به رعایت حق معنوی اثر خواهند شد؟

سوای بحث قانونی و حرفه‌ای این تخلف، موضوع تلخ دیگری که بیشتر از هر چیز دیگر آزاردهنده و ناراحت کننده است، جنبه انسانی و اخروی آن است! در دین اسلام به رعایت حق‌الناس بسیار تاکید شده است و گزافه نیست اگر بگوییم این موضوع مهم بر بسیاری از مسائل دیگر ارجحیت داده شده است؛ حال ما ایرانی ها که خود را مسلمان میدانیم از رعایت حقوق معنوی دیگران اجتناب میکنیم. بارها گفته شده است که خداوند ممکن است از حق خود در قبال بنده‌اش بگذرد اما از حق بنده بر بنده‌ی دیگر نخواهد گذشت. چگونه است که ما که خود را مسلمان، پیشرو و فرهیخته می‌خوانیم، این موضوع را رعایت نکرده و با بی‌توجهی به این اصل مهم، حق یک انسان دیگر / برادر دینی را زیر پا گذاشته و به آن بی‌توجهیم؟! اما در آن طرف مرزها، مردمان غیرمسلمان و رسانه‌های غیرهم‌زبان و حتی دشمن، به حق معنوی اثر و این مسئله واضح پایبند هستند؟! مسلمانیت ما کجاست؟! چرا به حق الناس اهمیت نمی‌دهیم؟!
مسلما این دست از رفتارها، بی‌پاسخ نخواهد ماند و در جایی دیگر گریبان متخلفان و سوء‌استفاده‌کنندگان را خواهد گرفت… من آنچه شرط بلاغ است با تو می‌گویم تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال…

در پایان بار دیگر تاکید می‌کنیم، هر رسانه‌ای که قصد استفاده از تولیدات مکتوب “خبرگزاری تحلیلی-خبری تحولات جهان اسلام” را دارد باید به نام و نشانی تحولات جهان اسلام منبع/رفرنس دهد. همچنین هیچ رسانه‌ای حق پاک کردن و بریدن نام، لوگو و نشانی “تحولات جهان اسلام” را از روی تولیدات بصری مجموعه ندارد و ایجاد هرگونه ایجاد تغییر بر روی محتوای تحولات و سپس استفاده از آن، مستلزم کسب اجازه و تایید رسمی از سوی خبرگزاری تحلیلی-خبری تحولات جهان اسلام است.