سرنوشت مذاکرات قره باغ؛ منبع نزدیک به دولت باکو چه می‌گوید؟
نتایج مذاکرات نمایندگان آذربایجان و ارمنی‌های قره باغ و درباره سرنوشت وضعیت حقوقی قره باغ کوهستانی موضوع گفتگوی فرید شفیع اف تحلیلگر مرکز مطالعات بین المللی آذربایجان و سرویس آذری رادیو آزادی بوده است. شفیع اف که منبع نزدیک به دولت محسوب می‌شود از مخالفان سرسخت حضور روس‌ها در قره باغ به شمار می‌رود. وی نکاتی را بیان کرده که بندهایی از توافق پشت درهای بسته مذاکره روز سه شنبه چهارم مهر (۲۶ سپتامبر) را آشکار می‌کند و تنها مواضع دولت باکو نیست.
شفیع اف درباره وضعیت نظامی کنونی در قره باغ گفته است: هنوز بخشی از شبه نظامیان به مقاومت ادامه می‌دهند اما این موضوع زیاد دوام نمی آورد. نیروهای نظامی ارمنستان در قره باغ ۱۰ هزار نفر بودند اما تعداد شبه نظامیان زیاد نبود و آمار دقیق آنها تاکنون در هیچ جایی بیان نشده است. شبه نظامیان از قره باغ خارج می‌شوند و نیروهای ارتش ارمنستان هم بدون محاکمه با تحویل سلاح به کشورشان بازمی‌گردند.
این تحلیلگر درباره نقش جاده لاچین برای توازن نظامی منطقه قره باغ گفته است: زمانی که گذرگاه لاچن باز بود سربازان ارمنستان برای خدمت با لباس شخصی به قره باغ فرستاده می‌شدند. یک سرباز جوان ارتش ارمنستان در جاده لاچن اسیر شده که به این موضوع اعتراف کرده است. جاده لاچن به روی آنها بسته شده بود و مهمات و نیروی جدید به آنها نمی‌رسید و به همین دلیل در مدت زمان کوتاهی تسلیم شدند.
فرید شفیع اف درباره دلایل استراتژیک عملیات نظامی اخیر تصریح کرد: اصولا وضعیت اولیه جاده لاچن و استقرار غیرقانونی نظامیان ارمنستان یک تهدید برای امنیت ملی آذربایجان بود. کلبجر در سال ۱۹۹۳ از دو جهت قره باغ کوهستانی و ارمنستان مورد حمله قرار گرفته بود. آوارگان این منطقه می‌گفتند که به دلیل استقرار ارامنه در قره باغ کوهستانی حاضر نیستند به خانه های خود بازگردند. همچنین تمامیت ارضی و امنیت ساکنان آذربایجان فاکتورهای دیگر این عملیات بودند.
تحلیلگر مرکز مطالعات بین المللی آذربایجان درباره شرایط منطقه و دلایل توقف عملیات نظامی می‌گوید: آنچه مانع تکمیل پیروزی بوده فشار بزرگ کشورهای غربی است و این فاکتور را در نظر می‌گیریم. غربی‌ها می‌گویند که تعداد زیادی از اهالی ارمنی در منطقه هستند. ارامنه نیز می‌گویند که می‌ترسیم ارتش آذربایجان ما را قتل عام کنند. اتهامات زیادی برای نسل کشی ارامنه از سوی آذربایجان وجود دارد. بیشتر اهداف عملیات نظامی بودند و تنها ۵ غیرنظامی ارمنی کشته شده‌اند. خسارت‌هایی به خانه های مردم وارد آمده که جبران می‌کنیم.
وی درباره بقای نیروهای صلحبان روسی و فشار آمریکا و اتحادیه اروپا برای ورود نیروهای صلحبان بین المللی به منطقه می‌گوید: کمک‌های وزارت حالت فوق العاده به صلحبانان روسیه داده می‌شود و آنها در اختیار ارامنه قرار می‌دهند. بخشی از اهالی ارمنی در منطقه تحت کنترل ما هستند. ارامنه یک تاکتیک دارند و آن ورود ناظران بین المللی به منطقه است. هرچند که ما علاقمند به حضور نیروهای بین المللی صلحبان در منطقه نیستیم و فعلا صلحبانان فدراسیون روسیه تا سال ۲۰۲۵ در قره باغ باقی می‌مانند و تا آن زمان ما با اتهام پاکسازی قومی و نسل کشی روبرو نخواهیم بود. فرانسه و اتحادیه اروپا به ما اتهام زنی می‌کنند و ما از وجود نیروهای صلحبان روسی استفاده می‌کنیم و حضور آنها برای ما یک ضمانت نامه است.
شفیع اف در ادامه به شرایط پیش و پس از عملیات نظامی در قره باغ و دلایل عدم مقابله روسیه با این عملیات اشاره کرده و تصریح می‌کند: ورود روبن واردانیان (سرمایه دار روسی ارمنی تبار) به قره باغ پروسه روس‌ها بود ولی ما خواسته های خود را به آنها دیکته کردیم و آنها پذیرفتند. وضعیت تماما فرق کرده است. آذربایجان روسیه را راضی کرده و ترکیه (برای این کار) نقش موثری داشت. البته این کار دلایل دیگری هم دارد. جنگ اوکراین قدرت روسیه را در منطقه و جهان تضعیف کرده است. البته ارامنه شوآف اجرا می‌کنند که روس‌ها با آذربایجان به توافق رسیده‌اند که به‌خاطر مشکلات پاشینیان با روسیه است. همچنین مردم (آذربایجان) می‌ترسند که ما وارد سازمان‌های اقتصادی و نظامی مورد نظر روسیه شویم.
وی درباره اجرای توافقنامه ۱۰ ماده ای آتش بس سه جانبه مسکو در ۱۰ نوامبر می‌افزاید: سازش ۱۰ نوامبر مسکو باقی می‌ماند ولی ماده نهم برای بازگشایی مسیرهای ارتباطی اجرا نشده است که این وضعیت تغییر می‌کند. البته ما هم مجبور شدیم تا در جاده لاچن این توافق را نقض کنیم ولی با بند تامین امنیت آذربایجان این کار قابل توجیه است. مرزهای بین المللی باقی می‌مانند و برای ما لازم است که ماده نهم اجرا شود.
وی درباره پیشرفت مذاکرات با ارامنه می‌گوید: متاسفانه با مذاکره تفاهم حاصل نشد و با اعمال زور و قدرت توانستیم آنها را پای میز مذاکره بنشانیم. همچنان موضوع ادغام از طرف حکومت آذربایجان بیان می‌شود و امتیازات ویژه به آنها داده نمی‌شود. مثلا کرواسی عضو اتحادیه اروپا است و صربهای این کشور هیچ وضعیت حقوقی سیاسی ندارند. همچنین ایرلندی ها (ایرلند شمالی) که وضعیت حقوقی مستقلی ندارند.
یک دوره گذار خواهد بود که با روس‌ها در حال مذاکره هستیم. این مسئله جدی است و یک پروسه امنیتی ارائه می‌شود. بیشتر اراضی نیز تحت کنترل آذربایجان قرار می‌گیرد. ارتش جدایی طلبان منحل شده و یک نیروی مشترک با صلحبانان روسی و نیروهای مسلح آذربایجان ایجاد می‌شود ولی مانند مدل کرواسی پلیس مشترک آذربایجانی و ارمنی نخواهیم داشت. ارتش و پلیس آذربایجان وارد شهر خانکندی (استپاناکرت مرکز قره باغ کوهستانی) نمی‌شود و این شهر تحت نظارت صلحبانان روسی باقی می‌ماند. اهتزاز پرچم آذربایجان در خانکندی (استپاناکرت) مورد مذاکره است و بزودی انجام می‌شود. دولت آذربایجان ساختارهای خود را در خانکندی برپا می‌کند. دولت جدایی طلبان منحل می‌شود و انحلال دولت توسط آذربایجان انجام می‌گیرد. آذربایجان توانایی انحلال مجلس جدایی طلبان را هم دارد.
وی در مورد حقوق شهروندان ارمنی تاکید می‌کند: خدمات اجتماعی، تامین اجتماعی و کمک‌های اقتصادی برای اهالی ارمنی تدارک دیده شده است. شهروندان ارمنی این منطقه شناسنامه و پاسبورت آذربایجانی دریافت می‌کنند و کسانی که نمی‌خواهند می‌توانند از قره باغ خارج شوند. البته عدم ترک اراضی از سوی اهالی مورد تاکید دولت آذربایجان است. همچنین شهروندان ارمنی الاصلی که تا سال ۱۹۸۸ متولد آذربایجان هستند و فرزندان آنها در خارج از کشور هستند می‌توانند به آذربایجان بازگردند.
دیدگاه