گرگ‌ها به آشپزخانه بازمی‌گردند

شیوه عملیات گرگ تنها پیش از داعش توسط القاعده ظهور کرد. در این نوع از عملیات‌ها یک پیکارگر دست به عملیات انفرادی در دل سرزمین‌های دشمن می‌زند. اینگونه از عملیات‌ها در کنار نیاز به آموزش‌های نظامی و بدنی و همچنین آموزش‌هایی در راستای ایجاد بیشترین تخریب با کمترین امکانات در میان دشمن نیازمند انگیزه بالایی می‌باشند.

ابومصعب السوری یکی از تئورسین‌های توانای القاعده در فقرات پایانی کتاب مهم و قطور “دعوه المقاومه الإسلامیه العالمیه” به مسئله جهاد انفرادی می‌پردازد و ریشه اینگونه عملیات‌ها به صدر اسلام می‌برد و همچنین از نمونه‌های مختلف و معروف عملیات‌های انفرادی در سطح امت اسلامی در سال‌های اخیر سخن می‌گوید، عملیات‌هایی انفرادی و خودانگیخته که گاهی روندهای تاریخی را تغییر دادند. ابومصعب السوری در ادامه این بحث به مزایای نظامی، امنیتی، دعوی، سیاسی و حتی تربیتی این‌گونه عملیات‌ها اشاره می‌کند. السوری در جایی از بحث خود درباره جهاد انفرادی اینگونه می‌نویسد: “در مرز اردن با اسرائیل ده‌ها عملیات عبور از سوی جوانان مجاهد رخ داد، که برخی از ایشان صرفا یک چاقوی “آشپزخانه” در دست گرفتند و گشتی‌های یهودیان را بر کناره رود اردن مورد حمله قرار دادند”.

سخن از “آشپزخانه” در این گفتمان بسیار مهم است، و از چیزی حکایت می‌کند که می‌توان القای سهل الوصول بودن جهاد را نشان دهد. اینکه هر مسلمان می‌تواند با کمترین امکانات و یا آشناترین ابزارها به مجاهدی تعیین کننده تبدیل شود و روندها و فرایندها را تغییر دهد، چیزی که نگارنده گاهی از آن تحت عنوان “جهاد در هر زمان و در هر مکان” یاد کرده‌است.

در سال ۲۰۱۰ مؤسسه الملاحم بازوی رسانه‌ای القاعده در شبه جزیره عربستان مجله‌ای انگلیسی زبان تحت عنوان Inspire را منتشر کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. گفته می‌شود که تنظیم این مجله با انور العولقی بود. یکی از مهمترین اهداف این مجله دادن انگیزه و آموزش لازم به مجاهدان انفرادی بود، مجاهدانی که به “گرگان تنها” موسوم شدند.

در مجله Inspire نیز بارها از “آشپزخانه” صحبت شد مانند این جمله که: “بمب خود را در آشپزخانه مادرت درست کن” و مانند آن که بیش از هر چیز در صدد القای این مسئله بود که برای درست کردن یک بمب نیاز نیست متخصص علم شیمی باشید، بلکه با آشناترین مواد نیز می‌توانید دست به این کار بزنید.

در شماره‌های سیزدهم مجله Inspire که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد در مصاحبه‌ای ویژه با کسی که از او تحت عنوان “آشپز القاعده” یاد می‌شود، وی می‌گوید: “برخی از متفکران جریان جهادی در عملی کردن جهاد فردی با یکدیگر اختلاف نظر دارند، برخی معتقدند که مصداق جهاد فردی استقلال بروکراتیک و نظامی از سازمان است هرچند این عملیات را یک نفر انجام دهد یا یک مجموعه و این همان است که اصطلاحا از آن تحت عنوان “گرگ تنها” یاد می‌شود. این نگاه ابو مصعب السوری است، اما برخی دیگر معتقدند جهاد فردی هر جهادی است که به صورت انفرادی صورت پذیرد چه این فرد به صورت سازمانی برای یک عملیات اعزام شده‌ باشد چه به صورت مستقل و انگیزشی”.

به نظر می‌رسد این تعابیر نشان از گونه‌ای تزلزل در گفتمان “جهاد فردی” القاعده دارد و برشمردن کسانی همچون برادران کواشی (که به دفتر مجله شارلی ابدو حمل کردند) به عنوان گرگان تنها که ارتباط سازمانی با القاعده داشتند، راه را برای داعش باز کرد تا گفتمان گرگ تنها به معنی استقلال عمل از سازمان را مورد توجه قرار دهد. مجله انگلیسی زبان دابق به تقلید از Inspire منتشر شد. داعش در آن زمان در اوج بود و مسائل دیگرش چنان پر رنگ بودند که جهاد فردی را تحت الشعاع قرار دادند، اما با آغاز شکست‌های داعش، این گروه تروریستی با وام گرفتن از گفتمان Inspire شروع به کار کرد و به ویژه در مجله رومیه که پس از دابق منتشر شد مقوله “گرگ تنها” را تئوریزه کرد. شاید مهمترین تولید رسانه‌ای داعش در این دوره و در این موضوع فیلمی بود با دو اپیزود و سه زبانه (فرانسوی، عربی و انگلیسی) از ولایت رقه به عنوان “علیک بهم ایها الموحد” که در سال ۲۰۱۶ تولید شد که در آن به ایدئولوژی و استراتژی و تکنیک‌های گرگان تنها پرداخته شد.

این یکی از شگفت ترین فیلم‌های تولیدی داعش بود که در آن کاراکتر داعشی پس از بررسی چاقوهای مختلف جنگی و شکاری، چاقوی آشپزخانه را به عنوان بهترین ابزار عملیات گرگ تنها تلقی می‌کند و چگونگی استفاده از چاقوی آشپزخانه توسط یک گرگ تنها را به صورت زنده روی یک قربانی آموزش می‌دهد.

در اپیزود دوم این فیلم یک داعشی دیگر در آشپزخانه و با مواد بسیار آشنا برای همه یک بمب تهیه می کند و در نهایت این بمب را در کوله پشتی یک قربانی دیگر قرار می دهند و این قربانی را در بیابان می‌دوانند و در نهایت شاسی بمب را فشار می‌دهند و قربانی به دو نیم می‌شود. این فیلم را می‌توان بسیار رعب انگیز دانست چرا که نشان می دهد با ساده‌ترین ابزار و حتی در یک آشپزخانه می‌توان وحشیانه‌ترین صحنه ها را رقم زد.

داعش اینگونه در رأس گفتمان “گرگ تنها” قرار گرفت و همه تلاش خود را مصروف این کرد تا با ایجاد انگیزه از رهگذر ذهنیت سازی و تولیدهای رسانه‌ای گرگان تنهایی از نوع مستقل از سازمان تولید کند.

اما امروز القاعده تلاش می‌کند تا دیگربار سرنخ گفتمان “گرگ تنها” را به دست گیرد. چند هفته پیش جیش الملاحم الالکترونی یکی از بازوهای رسانه‌ای القاعده با انتشار مقاله‌ای، انور العولقی را به عنوان شیخ گرگ‌های تنها معرفی کرد.

اخیرا مؤسسه الملاحم بازوی رسانه‌ای القاعده یمن اعلام کرد که در صدد است تا دوباره رسانه Inspire را احیا کند، و چند روز پیش Inspire فیلمی ۴۶ دقیقه‌ای منتشر کرد. در این فیلم همچون دیگر تولیدات رسانه‌ای گرگان تنها در ابتدا به ایدئولوژی و انگیزه پرداخته می‌شود. انگیزه اصلی در این فیلم حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به غزه می‌باشد. در این فیلم تلاش می‌شود با استفاده از ابزار تدوین احساسات ضد صهیونیستی تحریک شود، اما به نظر نمی‌رسد این فرایند تدوین به سطح تدوین‌های اختصاصی داعش رسیده باشد. بخش دوم فیلم جدید Inspire به آموزش تولید یک بمب مخفی در آشپزخانه و با استفاده از ابزارها و مواد در دسترس و آشنا می‌پردازد. جالب آن است که این فیلم متعلق به سال‌ها پیش است و تصاویر این فیلم پیش از این و در سال ۲۰۱۴ در شماره ۱۳ مجله Inspire منتشر شده بود.

در هر صورت به نظر می‌رسد بازوهای رسانه‌ای القاعده با توجه به توانایی‌های رسانه‌ایش که بی‌شک به توانایی‌های داعش در دوران اوجش نمی‌رسد تلاش می‌کنند تا سرنخ گفتمان جهاد فردی را دوباره به دست گیرند.