امکان سنجی اعزام نیرو از سوی طالبان به سوریه

پایگاه تحلیلی – خبری (تحولات جهان اسلام) در یادداشتی به امکان سنجی اعزام نیروهای طالبان به سوریه می‌پردازد.

الگوی طالبان

در حوادث سوریه نمی‌توان نیم نگاهی به الگوی پیروزی طالبان در افغانستان نداشت. به نظر می‌رسد که پیروزی طالبان در افغانستان امروزه به یک الگوی موفق برای گروه‌های جهادی اهل سنت البته به جز داعش تبدیل شده‌است. در این بین حتی القاعده نیز تلاش می‌کند عناصر مختلف الگوی طالبان را پیاده کند. از نگاه‌های شبه ملی تا راهبردهای نظامی طالبانی. یکی از مهمترین گروه‌هایی که بعد از پیروزی طالبان هم این پیروزی را بسیار ستود و هم اینکه تلاش کرد از تجربه طالبان الگو برداری کند، تحریر الشام است. به نظر می‌رسد در حوادث اخیر و در پیروزی محیر العقول تحریر الشام، الگوی طالبان یک الگوی تعیین کننده می‌باشد. احتمال هماهنگی با نیروهای بین‌المللی و منطقه‌ای پیش از پیشروی، تغییر رفتار با جریان‌ها و گروه‌های مخالف و تلاش برای اطمینان دادن به مخالفان و نیروهای نظام پیشین، همه نزدیک به الگویی است که طالبان در پیروزی خود مورد استفاده قرار داد، هرچند تحریر الشام نتوانست تمام نیروها را کنترل کند برای همین شاهد نمونه‌های متعددی از خشونت نیز بودیم.

تجربه حکمرانی

تحریر الشام چند سالی است که در ادلب و مناطق اطراف آن گونه‌ای حکمرانی را تجربه کرده‌است و یک دولت خودخوانده تحت عنوان دولت نجات زیر چتر تحریر الشام به فعالیت پرداخت. در این بین با توجه به پیچیدگی صحنه ادلب و مناطق اطراف آن و حضور آوارگان از سایر مناطق سوریه و همچنین حضور خارجی‌ها و کلونی‌های غیر سوری تحریر الشام توانست از عهده مدیریت این مناطق برآید. جولانی در ادلب آکادمی نظامی و آکادمی پلیس راه انداخت و به نظر می‌رسد این تجربه حکمرانی و ایجاد نهادهای نظامی و امنیتی در ادلب، تحریر الشام را از کمک طالبان بی‌نیاز می‌سازد.

تمامیت خواهی

درست است که هم طالبان تحریر الشام را می‌ستاید و هم تحریر الشام طالبان را، اما می‌توان گفت تمامیت خواهی یکی از ویژگی‌های مهم ابو محمد الجولانی سرکرده تحریر الشام می‌باشد. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که جولانی نسبت به حضور طالبان در قلمرو خود رضایت دهد.

تعداد نیروها و جریان‌ها

از سوی دیگر ما در شمال سوریه و در حال حاضر همه سوریه با طیفی از گروه‌های مختلف مواجه هستیم که دیگر جایی برای طالبان نمی‌گذارد. از سویی با توجه به نارضایتی موجود در سوریه از نظام احتمالا سرمایه اجتماعی خوبی می‌تواند تحریر الشام و هم‌پیمانانش را یاری رساند و نیازی به حضور یک عنصر خارجی مانند طالبان نخواهد بود. همچنین معلوم نیست حضور طالبان در سوریه چقدر از سوی گروه‌های ارتش آزاد مورد پذیرش قرار گیرد.

ملی‌گرایی

یکی از ویژگی‌هایی که هم طالبان و هم تحریر الشام روی آن تأکید می‌کنند تحول نگاهشان از یک نگاه جهانی به یک نگاه ملی – محلی می‌باشد. افراد مختلفی از رهبران و فرماندهان طالبان بارها بر این امر تأکید کرده‌اند که طالبان بیرون از مرزهای افغانستان به جنگ نخواهد پرداخت. درواقع یکی از مهمترین فاکتورهایی که این جنبش‌ها می‌توانند از رهگذر آن خود را در قالب‌های بین المللی مشروع کنند، برخوردار شدن از یک نگاه ملی و به تبع آن عدم دست اندازی به مناطق تحت سیطره دیگر دولت – ملتها می‌باشد.

خلاء نیروهای امنیتی

امروزه طالبان توانسته پس از چند سال سیطره نسبتا خوبی بر مناطق مختلف افغانستان پیدا کند و تحرکات نیروهای مخالف به ویژه داعش را تا حد زیادی کنترل کند. بعید نیست اگر طالبان بخواهد توجه ویژه‌ای به سوریه کند و نیروی قابل توجهی را به سوریه گسیل دارد با گونه‌ای خلاء امنیتی مواجه شود و در این خلاء امنیتی عناصر مخالف طالبان بتوانند بر تحرکات خود بیفزایند.

نشانه ضعف

کمک گرفتن تحریر الشام از طالبان حتما در رسانه‌ها به عنوان نشانه ضعفی برای الجولانی تلقی خواهد شد. از طرفی با توجه به ژست ملی‌گرایانه جولانی و گروه‌های معارضی که بر سوریه تسلط پیدا کرده‌اند، بی‌گمان استفاده از طالبان برای کنترل مناطق مختلف و یا شرکت در عملیات‌ها می‌تواند در رسانه‌ها به عنوان یک فاکتور منفی در نظر گرفته شود. درست است که تحریر الشام در عملیات خود از عناصر خارجی مقیم در ادلب و اطراف آن شامل اویغورها و ازبک‌ها بهره برد، اما این عناصر در عین حال می‌توانند نقش تخریبی برای مشروعیت تحریر الشام ایفا کنند.