دانش نظامی: پهپاد انتحاری ژوبین (فاتح)

ژوبین که در مواردی با نام فاتح نیز معرفی شده است را میتوان محصولی بالغ و کارامد توصیف کرد. پهپادی که نخستین بار در جریان رزمایشی در سال ۱۴۰۱ به نمایش عمومی گذاشته شد و در سال ۱۴۰۳ به شکل تولید انبوه تحویل یگان‌های کاربر در نیروی زمینی ارتش شد.

این پهپاد از طراحی آیرودینامیک استاندارد متشکل از بدنه کشیده دلفینی، بال‌های ذوزنقه‌ای شکل صاف و دم وی-شکل استفاده میکند. به گونه‌ای که طول بدنه این پهپاد ۱۲۰ سانتی متر است و هر بال ۷۰ سانتی‌متر درازا دارد که در مجموع پهنای بال‌ها به ۱۴۰ سانتی‌متر میرسد.

بال‌های پهپاد شمایلی ذوزنقه‌ای دارند. بدان معنا که با حرکت از ریشه بال به سمت نوک، از عرض کاسته میشود. این رویه معمولا با هدف توزیع یکنواخت فشار هوا روی بال‌ها و توزیع بهینه لیفت مورد استفاده قرار میگیرد. هرچند این کاهش عرض، در پهپاد ژوبین بسیار ملایم است و در نگاه اول به چشم نمی آید. از طرفی بال‌ها به صورت یکپارچه و زوایه ملایم با بدنه طراحی شدند که نشان دهنده تمرکز بر پایداری در سرعت‌های متوسط هست. اتصال روان بال‌ها به بدنه، احتمالاً با استفاده از تکنیک‌های “Blended Wing Body”، باعث شده است تا مقاومت آیرودینامیکی کاهش یافته و در مقابل به نیروی لیفت افزوده شود.

بدنه دلفینی این پهپاد برر مبنای اصول streamlined با هدف کاهش مقاومت شکلی و مقاومت اصطکاک سطح طراحی شده است که با حرکت به سمت انتهای بدنه، قطر کاهش می یابد. انحنای نرم و بدون گوشه‌های تیز در بدنه، بال‌ها و دم، نشان ‌دهنده توجه به اصول بیومیمیکری است. در خصوص جنس بدنه نمیتوان با اطمینان سخن گفت اما با توجه به شواهدی از جمله نوع قالب گیری بدنه و سطح صاف، میتوان انتظار استفاده از کامپوزیت‌های فیبر کربن یا فایبرگلاس را داشت.

در مجموع پهپاد فاتح جرم نسبتا کمی معادل ۶.۳ کیلوگرم دارد. به جهت جرم پایین، این پهپاد قادر است با موتور الکتریکی کم مصرف به پرواز درآید و در بیشینه ارتفاع ۲۰۰ متری، تا ۳۰ دقیقه مداومت پروازی داشته باشد.

در نهایت دماغه این پهپاد نیز به شکل شبه-مخروطی و ماژولار طراحی شده است. از آنجایی که دماغه پهپاد محل قرارگیری سرجنگی است، این امکان وجود دارد تا انواع سرجنگی نافذ یا ترکش شونده مورد استفاده قرار گیرند. پهپاد فاتح از سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی با ترکش‌های ریز بهره میبرد که به منظور انهدام تجمعات نفرات و تجهیزات غیر حفاظت‌شده، متناسب است.

ژوبین در نوع خود شیوه پرتاب جالبی دارد. پهپاد مذکور از طریق لانچر کوچک پنوماتیکی با پایه فلزی به پرواز در می آید. اجزای این پرتابگر شامل ماژول کنترل، میله فلزی توخالی، سیستم تنظیم فشار و سیلندر گاز است. در بخش زیرین انتهای بدنه پهپاد و درست در زیر موتور، فضای خالی وجود دارد. در هنگام پرتاب میله فلزی توخالی لانچر در این فضا قرار گرفته و با رهاسازی گاز پرفشار، نیروی محرکه مورد نیاز برای تامین شتاب اولیه پهپاد محیا میشود. طبیعتا گاز مورد نیاز توسط کپسول‌های چند بار مصرف کوچک تامین میشود. اگرچه پرتابگرهای پنوماتیکی سابقه حضور طولانی در کشور دارند اما نخستین بار است که به شکل گسترده مورد استفاده قرار میگیرند.

به نظر میرسد گونه خاصی از پهپاد ژوبین یا فتاح با قابلیت تجهیز به سیکرهای اپتیکی نیز توسعه یافته است که در دماغه خود به لنزهای تلویزیونی تجهیز شده است. هرچند اطلاعات دقیقی از کم و کیف این نسخه در دسترس نیست. از دیگر موارد قابل مشاهده، دو آنتن رادیویی خطی و گیرنده دوار ماهواره‌ای در بالای بدنه است. اگرچه نسخه هدایت اینرسی-ماهواره‌ای ممکن است در انهدام اهداف تا چند متر دچار خطا شود، اما نسخه هدایت تلویزیونی با ارسال مستقیم تصاویر به اوپراتور، میتواند بسیار دقیق تر عمل کند. برد عملیاتی این پهپاد در حدود ۲۰ کیلومتر ذکر شده است. هرچند این برد درواقع حاصل محدودیت فرکانس‌های رادیویی بوده و درصورت تقویت سیستم هدایت، دستیابی به برد حدود ۳۰+ کیلومتر میسر خواهد بود.

از موارد نسبتا جالب در رابطه با پهپاد ژوبین، پرواز دادن نمونه اولیه آن از روی یک فروند زیردریایی کلاس فاتح نیروی دریایی ارتش بود.

پهپاد ژوبین شباهت بسیاری به پهپاد وارمیت دارد. در مجموع می‌توان ژوبین را یک الگوبرداری موفق از پهپاد وارمیت لهستانی دانست که سابقه حضور موفقی در اوکراین ثبت کرده است. پهپاد Warmate نوعی پهپاد انتحاری با موتور الکتریکی و سرجنگی ماژولار است که توسط شرکت دفاعی لهستانی WB Electronics زیرمجموعه گروه  WB Group طراحی و تولید شده است. این پهپاد از سال ۲۰۱۶ وارد مرحله تولید اولیه شد و از پاییز ۲۰۱۷ به‌طور رسمی در نیروهای مسلح لهستان به کار گرفته شد. هدف اصلی وارمیت ارائه یه سلاح سبک، دقیق، و انعطاف‌پذیر برای عملیات نزدیک با تمرکز بر شناسایی و حمله به اهداف مختلف در میدان نبرد عنوان شده است.

پهپاد وارمیت از سال ۲۰۱۰ در دست توسعه قرار داشت و نسخه اولیه در سال ۲۰۱۴ رونمایی شد. در سال ۲۰۱۷ سفارش ۱۰۰۰۰ فروندی به ارزش ۲۰ میلیون دلار برای ارتش لهستان به ثبت رسید. نخستین دسته در سال ۲۰۱۸ تحویل شده و بلافاصله از سال ۲۰۲۲ در کارزار اوکراین مورد بهره برداری قرار گرفتند. امارات متحده عربی، هند و کره از دیگر مشتریان شناخته شده این پهپاد هستند. از دیگر مشخصات این پهپاد میتوان به مداومت پروازی ۱ ساعت، شعاع عملیاتی ۳۰ کیلومتر، طول ۱.۱ متر و پهنای بال ۱.۶ متر اشاره داشت.

در مجموع خانواده وارمیت میتواند الگوی مناسبی برای ادامه توسعه خانواده ژوبین ارتش باشد. وارمیت دارای نسخه‌های متنوعی است از جمله نمونه ای محفظه‌پرتاب با بال های متحرک که میتواند برای مدت طولانی در حالت آماده به شلیک نگهداری شود. چنین نسخه‌ای مناسب تجهیز خودروهای زرهی و تاکتیکال خواهد بود.

نتیجه گیری:

پهپادهای انتحاری مانند ژوبین، به‌عنوان مهمات پرسه‌زن، نقش مهمی در میدان‌های نبرد مدرن ایفا می‌کنند و مزایای متعددی برای عملیات تاکتیکی ارائه می‌دهند. این پهپادها با طراحی سبک و قابل حمل، امکان جابه‌جایی آسان توسط نیروهای زمینی را فراهم می‌کنند؛ به‌طوری‌که دو نفر می‌توانند آن‌ها را در کوله‌پشتی حمل کرده و در میدان نبرد به‌سرعت آماده‌سازی کنند. جرم اندک و سهولت آماده سازی استقرار سریع در شرایط عملیاتی را ممکن می‌سازد، که برای واکنش به تهدیدات ناگهانی بسیار حیاتی است.

یکی از برجسته‌ترین مزایای این پهپاد، قابلیت پرسه‌زنی در منطقه هدف است. ژوبین می‌تواند برای مدت مشخصی در آسمان بماند، اهداف را شناسایی کند و با دقت بالا به آن‌ها حمله کند. این ویژگی در کنار قابلیت پرواز گروهی، ژوبین را برای نابودی اهداف متحرک یا پنهان مانند ادوات توپخانه، سنگرها یا تجمع نیروها، بسیار مؤثر می‌کند. همچنین، توانایی حمل سرجنگی متنوع، از نوع ترکش شونده و ترموباریک برای نفرات تا سرجنگی نافذ و انفجاری ضدزره، انعطاف‌پذیری بالایی در مأموریت‌ها ایجاد می‌کند.

دوربین‌های نصب‌شده روی دماغه پهپاد، انتقال تصویر زنده به اپراتور را ممکن می‌سازد و دقت در شناسایی و هدف‌گیری را افزایش می‌دهد. سیستم‌های کنترل زمینی با فرض ارتباط رمزنگاری‌شده، امنیت عملیاتی را تضمین می‌کنند و امکان لغو مأموریت یا تغییر هدف در لحظه را فراهم می‌آورند. علاوه بر این، چنین پهپادهایی هزینه عملیاتی پایینی نسبت به موشک‌های هدایت‌شونده دارند و می‌توانند به‌صورت گروهی عمل کنند، که کارایی شناسایی و حمله را در میدان نبرد چند برابر می‌کند. در نهایت، این پهپادها با ترکیب دقت، انعطاف‌پذیری، و هزینه مقرون‌به‌صرفه، ابزاری کارآمد برای نیروهای نظامی در عملیات‌های تاکتیکی و رزمی هستند.

مشخصات پهپاد ژوبین (پهپاد فاتح):
رونمایی: ۱۴۰۱
طول: ۱۲۰ سانتیمتر
طول‌بال: ۱۴۰ سانتیمتر
موتور: الکتریکی
برد: ۲۰ کیلومتر
ارتفاع پروازی: ۲۰۰ متر
مداومت پروازی: ۳۰ دقیقه
وزن: ۶/۳ کیلوگرم
وزن سرجنگی: ۵۰۰ گرم
نوع سرجنگی: ماژولار