بررسی ابعاد حملات پهپادی به میادین نفتی اقلیم کردستان عراق

حملات پهپادی اخیر به میادین نفتی اقلیم کردستان عراق، نشان‌دهنده پیچیدگی‌های فراوان سیاسی، اقتصادی و امنیتی است که در سایه تنش‌های میان بغداد و اربیل به وقوع پیوسته است. یکی از این حملات، در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی اربیل رخ داد که با واکنش سامانه‌های پدافندی آمریکایی‌ها در اربیل مواجه شد و پهپاد مهاجم منهدم گردید.

علاوه بر حمله به فرودگاه اربیل، میادین نفتی اقلیم کردستان نیز هدف حملات پهپادی قرار گرفتند. میدان‌های نفتی شرکت‌های نروژی DNO و آمریکایی هانت اویل در مناطق زاخو و شیخان، به طور مستقیم هدف قرار گرفته و به دنبال آن، تولید نفت در برخی میادین به طور موقت متوقف شد. بر اساس گزارش‌ها، این حملات تولید نفت اقلیم را تا ۱۴۵ هزار بشکه در روز کاهش داده که تقریباً معادل نیمی از تولید روزانه نفت اقلیم است.

دلایل و ریشه‌های حملات
اگرچه تاکنون هیچ گروه خاصی مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفته است اما برخی از عراقی‌ها معتقدند که این حملات نه تنها ریشه در اختلافات داخلی میان گروه‌های مختلف سیاسی عراق دارد بلکه درگیری‌ها و منازعاتی را به نمایندگی از منافع اقتصادی و استراتژیک در قلب این منطقه به نمایش می‌گذارد. در این زمینه، تعدادی از تحلیلگران بر این باورند که حملات پهپادی ممکن است بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر باشد که هدف آن ایجاد فشار بر اقلیم کردستان برای پذیرش توافقات جدید نفتی با دولت مرکزی عراق است.

این موضوع به ویژه پس از اعلام توافق جدید نفتی میان بغداد و اربیل که به کاهش قابل توجه سهم اقلیم از درآمدهای نفتی منجر خواهد شد، بیشتر به چشم می‌آید. پس از این توافق، حملات پهپادی علیه میادین نفتی به طور معناداری کاهش یافته است که و این موضوع نشان می‌دهد که احتمالا گروه‌های پشت این حملات، میادین نفتی را با هدف و فشار به اربیل برای پذیرش توافق نفتی هدف حملات پهپادی قرار داده‌اند.

واکنش‌ها و پیامدهای سیاسی
در پی این حملات، محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق دستور تحقیقات گسترده‌ای را صادر کرده و از مراجع امنیتی خواسته تا هر چه سریع‌تر عوامل این حملات را شناسایی کنند. او همچنین از اتخاذ اقدامات قاطعانه برای محاکمه عاملان این حملات خبر داد. این واکنش‌ها نشان می‌دهند که دولت مرکزی عراق به شدت نگران امنیت و ثبات این منطقه است که از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمد کشور یاد می‌شود.

از طرفی، کمیته هماهنگی مقاومت عراق که مجموعه‌ای از گروه‌های مقاومت را دربر می‌گیرد، اعلام کرد که این حملات به میادین نفتی در حقیقت «تصفیه حساب‌های داخلی» میان دولت اقلیم کردستان و شرکت‌های نفتی است. این کمیته ضمن تکذیب خبر حملات پهپادی گروه‌های مقاومت به اقلیم کردستان عراق، تاکید کرد که عملیات‌های آنها هیچ‌گاه به ضرر منافع مردم و نیروهای امنیتی عراق نبوده است. با این حال، آن‌ها به دولت اقلیم کردستان توصیه کرده‌اند که به جای فرافکنی بحران‌های داخلی خود به دولت مرکزی، باید به بهبود اوضاع معیشتی شهروندان و حل مشکلات اقتصادی منطقه توجه کند.

نگرانی‌های اقتصادی و آینده تولید نفت
با توجه به کاهش چشمگیر تولید نفت اقلیم کردستان و آسیب‌های گسترده‌ای که به زیرساخت‌های نفتی وارد شد، مسئولان اقلیم کردستان خواستار اتخاذ تدابیر دفاعی جدی‌تر برای محافظت از این میادین شده‌اند. به گفته مسئول دفتر روابط خارجی اقلیم کردستان، آمریکا از این حملات به شدت نگران است و در همین راستا، درخواست‌های مختلفی برای تقویت سامانه‌های دفاعی اقلیم کردستان و کل عراق مطرح شده است.

کاهش تولید نفت و آسیب‌های وارد شده به میادین نفتی استراتژیک اقلیم، به وضوح بر درآمدهای این منطقه تاثیر گذاشته و نگرانی‌ها درباره آینده اقتصادی اقلیم کردستان را تشدید کرده است. طبق گزارش‌ها، درآمد ماهانه نفت اقلیم کردستان که حدود ۲۹۷ میلیون دلار است، با کاهش تولید نفت تا نصف، در معرض خطرات جدی قرار دارد. این درآمد، بخش عمده‌ای از بودجه اقلیم را تشکیل می‌دهد و در صورت تداوم حملات و کاهش تولید، ممکن است وضعیت اقتصادی اقلیم کردستان به شدت متأثر شود.

ایران؛ عامل احتمالی این حملات
حملات پهپادی اخیر به میادین نفتی اقلیم کردستان عراق، علاوه بر ابعاد سیاسی و اقتصادی داخلی، حامل پیامی راهبردی از سوی ایران نیز می‌تواند باشد. تهران با استفاده از این فشارهای امنیتی، هشدار می‌دهد که در صورت تبدیل اقلیم کردستان به پایگاه عملیاتی برای اقدامات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل و گروه‌های نیابتی آن به ویژه گروه‌های تروریستی کردی که علیه منافع ایران عملیات می‌کنند، منابع نفتی و اقتصادی اربیل هدف حملات و محدودیت‌های شدید قرار خواهند گرفت. این پیام نشان‌دهنده نگرانی تهران از گسترش نفوذ و فعالیت‌های ضد ایرانی در مناطق اقلیم کردستان عراق است و تأکید می‌کند که هرگونه همسویی اقلیم کردستان با اهداف آمریکا و اسرائیل، می‌تواند به بهای سقوط اقتصادی و امنیتی این منطقه تمام شود.

با توجه به وابستگی شدید اقلیم کردستان به درآمدهای نفتی، تشدید حملات پهپادی به چاه‌ها و زیرساخت‌های نفتی نه تنها اقتصاد اربیل را به شدت تهدید می‌کند، بلکه پیامی هشدارآمیز به بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی ارسال می‌کند مبنی بر اینکه تهران قادر است از اهرم نفت به عنوان ابزار فشار برای مهار نفوذ اسرائیل و متحدان غربی در شمال عراق بهره ببرد.

به‌طور خلاصه و با در نظر گرفتن مطالب فوق می‌توان گفت این هشدار ایران به صورت غیرمستقیم دولت اقلیم کردستان را به بازنگری در سیاست‌های منطقه‌ای خود فرا می‌خواند و تاکید می‌کند که برای حفظ ثبات و امنیت اقتصادی، باید از مشارکت یا تسهیل فعالیت‌های ضدایرانی در مناطق تحت کنترل خود خودداری کند. در غیر این صورت، اقتصاد نفتی اقلیم کردستان به شدت آسیب خواهد دید و این آسیب به سادگی قابل جبران نخواهد بود

حملات پهپادی به میادین نفتی اقلیم کردستان عراق، فارغ از انگیزه‌های نظامی و امنیتی باید به عنوان بخشی از یک درگیری بزرگ‌تر در سطح سیاست‌های داخلی و بین‌المللی دیده شود. این حملات به وضوح ارتباط مستقیمی با توافقات نفتی بغداد و اربیل و همچنین تحولات سیاسی در داخل عراق دارند. از این رو، دولت مرکزی عراق باید با دقت بیشتری وضعیت امنیتی و اقتصادی اقلیم کردستان را رصد کرده و از تشدید بحران‌ها جلوگیری کند. در همین حال، اقلیم کردستان نیز باید به منظور حفظ امنیت و منافع خود، از افزایش تنش‌ها و بحران‌های داخلی پرهیز کرده و به دنبال راهکارهای دیپلماتیک و اقتصادی برای حل مشکلات موجود خود باشد.