الظل و سراب؛ یگان‌هایی که وظیفه حفاظت از اسرای اسرائیلی در غزه را برعهده داشتند

در جریان تازه‌ترین مرحله از تحویل اسرای اسرائیلی به نمایندگان کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در نوار غزه، یگان الظل (سایه) وابسته به کتائب عزالدین القسام، شاخه نظامی جنبش حماس بار دیگر در صحنه ظاهر شد.

بر اساس تصاویر و گزارش‌های میدانی، اعضای یگان الظل مأموریت تأمین امنیت و نظارت بر روند تحویل اسرای اسرائیلی را برعهده داشتند. این نیروها تا لحظه تحویل کامل اسرا به نمایندگان صلیب سرخ، آنان را همراهی کردند. حضور دوباره این یگان، نشان‌دهنده انسجام ساختاری و آمادگی عملیاتی بالای حماس در شرایطی است که غزه طی دو سال گذشته زیر فشار سنگین حملات هوایی و زمینی اسرائیل قرار داشته است.

یگان الظل از زمان تأسیس، یکی از محرمانه‌ترین و نخبه‌ترین واحدهای امنیتی در ساختار القسام محسوب می‌شود. اعضای آن تحت آموزش‌های ویژه نظامی، اطلاعاتی و روانی قرار می‌گیرند تا در مأموریت‌های حساس از جمله حفاظت از اسرای اسرائیلی، عملکردی دقیق و موفق داشته باشند. با وجود تلاش‌های گسترده ارتش اسرائیل برای شناسایی مکان نگهداری اسرا یا هویت اعضای این یگان، تا کنون هیچ موفقیتی در این زمینه به دست نیامده است.

گروه سرایا القدس، شاخه نظامی جهاد اسلامی فلسطین نیز یگانی مشابه به یگان الظل القسام با نام یگان سراب در ساختار خود دارد. این یگان نخستین‌بار در جریان عملیات طوفان الاقصی در اکتبر ۲۰۲۳ مطرح شد و نیروهای آن، چند اسیر اسرائیلی و اجساد شماری از نظامیان صهیونیست را در اختیار گرفتند. یگان سراب در عملیات‌های تبادل اسرا نقش میدانی و امنیتی پررنگی ایفا کرد.

مأموریت اصلی یگان سراب، مدیریت پرونده اسرای اسرائیلی، تأمین امنیت آنان و نظارت بر روند مذاکرات مربوط به تبادل اسرا است. به دلیل حساسیت موضوع، این یگان نیز مانند الظل، در چارچوبی کاملاً مخفی و محدود فعالیت می‌کند و جزئیات ساختار فرماندهی آن منتشر نشده است.

در حالی که ارتش اسرائیل طی ماه‌های متوالی، عملیات‌های ویژه‌ای را برای شناسایی مکان نگهداری اسرا در مناطق مختلف نوار غزه اجرا کرد، هیچ‌یک از این عملیات‌ها به نتیجه نرسید. منابع نظامی در تل‌آویو اذعان کرده‌اند که علی‌رغم استفاده از فناوری‌های پیشرفته شنود، پهپادهای جاسوسی، تصاویر ماهواره‌ای و بازجویی از صدها فلسطینی، هیچ اطلاعاتی از محل حضور اسرای اسرائیلی به دست نیامد. این موضوع، از دید تحلیلگران، یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های اطلاعاتی اسرائیل در دهه‌های اخیر به شمار می‌آید. به طور خلاصه می‌توان گفت رژیم صهیونیستی علیرغم در اختیار داشتن قدرت نظامی و فناوری برتر، نتوانست در برابر شبکه مقاومت زیرزمینی غزه دستاوردی به‌دست آورد.

ظهور دوباره این دو یگان نشان می‌دهد که علی‌رغم فشارهای گسترده نظامی، توان امنیتی و اطلاعاتی مقاومت در غزه همچنان منسجم و کارآمد است. از نگاه تحلیلگران اسرائیلی، حضور نیروهای الظل و سراب در صحنه تبادل اسرا، پیام روشنی از سوی مقاومت دارد: حماس و جهاد اسلامی هنوز کنترل کامل بر روندهای امنیتی و میدانی مرتبط با اسرای اسرائیلی را در دست دارند. برخی کارشناسان نظامی، یگان الظل و سراب را بازوان امنیتی سایه مقاومت فلسطین می‌نامند؛ نیروهایی که در سکوت عمل می‌کنند، اما نقش آن‌ها در صحنه سیاسی و روانی جنگ، به‌مراتب پررنگ‌تر از حضور آشکار در میدان نبرد است.