بررسی تحولات اخیر و رویکرد کشورهای خارجی به لیبی

در سالهای اخیر مصر در کنار امارات و عربستان سعودی بعنوان یکی از حامیان ژنرال حفتر در جنگ لیبی ظاهر شده است و با دخالت ترکیه در نبردهای شمال غرب لیبی که عقب نشینی گسترده ارتش ملی از جبهات درگیری را در پی داشت، نقش مصر نیز بعنوان یاری کننده‌ی اصلی ژنرال حفتر برجسته تر شده است.
در حال حاضر با اوضاع آشفته الجزایر، مصر قدرت بدون رقیب شمال آفریقا محسوب می‌شود و به دلیل همجواری با لیبی و موقعیت مناسب نظامی‌اش مورد توجه سه حامی دیگر ژنرال حفتر یعنی امارات، عربستان سعودی و روسیه واقع شده است.

براساس این رویکرد، در روز های گذشته ژنرال “عبدالفتاح السیسی” رئیس‌جمهور مصر از آمادگی ارتش این کشور برای پشتیبانی از ارتش ملی در برابر نظامیان دولت وفاق و ترکیه اطلاع داد و شهر سرت و الجفره را خط قرمز امنیت مصر عنوان کرد.
السیسی که در جریان انقلاب مصر ضربه سنگینی را به جریان اخوان المسلمین وارد کرد و میتوان گفت دندان اخوان‌المسلمین در مصر را کشید؛ حالا در گامی دیگر درصدد وارد آوردن ضربه دوم به حامیان جریان اخوان‌المسلمین یعنی ترکیه و قطر در لیبی است.

این موضوعات را در ابعاد مختلف و چند مورد ذیل میتوان بررسی کرد:

۱- مصر و خطرات حضور ترکیه در لیبی:
لیبی همسایه غربی مصر است و ناامنی و حضور ترکیه در لیبی به منزله‌ی تهدید بزرگ برای مصر است. حمایت ترکیه از جریان اخوان المسلمین در لیبی می‌تواند خاکستر اخوانی های مصر را نیز شعله ور کند و حکومت السیسی نیز به سرنوشت حسنی مبارک دچار شود. طبیعتا السیسی برای جلوگیری از قدرت گیری مجدد اخوان المسلمین در مصر به استقرار امنیت در مرزهای غربی کشورش نیاز دارد، چرا که السیسی با چالش های ناشی از تحولات غزه و رژیم صهیونیستی و همچنین فعالیت داعش و مسلحین شبه جزیره سینا در شرق این کشور نیز مواجه است. بنابراین دخالت مستقیم مصر با توجه به مسائلی که ذکر شد، محتمل است.

۲- بازی متناقض فرانسه:
جریان مخفی قاچاق طلا، اورانیوم و نفت برای فرانسه از کشورهای آفریقایی نظیر چاد، نیجر، مالی و… از طریق الجفره و سپس بندر سرت صورت می‌گیرد و به همین دلیل فرانسوی ها در نبرد استراتژیک مرکز لیبی، علیه دولت وفاق موضع گرفته اند. خاصیت کشورهای استعمارگر در جنگ های داخلی دو و یا چند جانبه گرایی است، چرا که منافع آنها هیچگاه با طرفداری از یک طرف محقق نمی‌شود.

۳- دیدگاه روسیه به لیبی:
آنچه که از مواضع روسها در سالهای اخیر برداشت می‌شود، اینست که نگاه روسها به خلیفه حفتر به عنوان شخصیتی مطلوب برای تحقق سیاست‌هایشان در خصوص لیبی نیست. این موضوع را میتوان از عدم حمایت روسیه از اعلام حاکمیت حفتر بر لیبی فهمید. همچنین گفته می‌شود روسیه از ارتباط حفتر با آمریکا مطلع است و اعتماد کامل به وی هنوز محرز نشده است و غالب حمایتهای نظامی با قراردادهای سنگین انجام می‌شود.
بطور کلی روسیه از حفتر بعنوان یک فرمانده نظامی برای فراهم کردن شرایط مطلوب خود حمایت می‌کند و در میدان سیاست لیبی، وی را فرد مناسبی نمی‌داند. با توجه به برخی تحلیلهای منابع محلی، روسها احتمالا به دنبال بازگرداندن خاندان و اطرافیان قذافی و یا تیمی مشابه آنها می‌باشند.

۴- آمریکا و لیبی:
در روزهای اخیر ژنرال “استفان تاونسند” فرمانده ارتش تروریستی آمریکا در آفریقا و سفیر آمریکا در لیبی برای دیدار با مقامات دولت وفاق وارد شهر زواره شدند. از جزئیات این دیدار و نتایج آن خبری منتشر نشده است، اما در حال حاضر آنچه که آمریکا در لیبی دنبال می‌کند دو مورد است: ۱- منابع نفتی لیبی ۲- جلوگیری از نفوذ روسیه.
برخی تحلیلگران معتقدند هدف روسیه از استقرار در سوریه و لیبی، اعمال فشار و تحمیل وضعیت محاصره بر اروپا است. البته تنها احداث رسمی پایگاه روسیه در لیبی این ادعا را اثبات خواهد کرد و در غیر این صورت میتوان گفت موضوع محاصره اروپا توسط روسیه توهمی بیش نیست.
آمریکاییها به دنبال جلوگیری از نفوذ مجدد روسیه در لیبی هستند و برای تحقق این موضوع سیاستهای خود را طوری تنظیم می‌کنند که شرایط جنگ در لیبی استمرار داشته باشد و در صورت بُرد هر کدام از طرفین جنگ لیبی، اوضاع به نفع آنها تمام شود. حال این هدف میتواند با باز گذاشتن دست ترکیه در لیبی و حمایت از دولت وفاق انجام پذیرد و یا کفه‌ی حمایت امارات و مصر از حفتر نسبت به روسیه تقویت شود.

به طور کلی لیبی در ماههای اخیر به صحنه رقابت ترکیه و روسیه تبدیل شده و با تعلل ارتش ملی در تصرف طرابلس، میدان جنگ از شمال غرب به مناطق شمالی و مرکزی لیبی منتقل شده است. در پی این تحولات مصر تحت تاثیر امارات و عربستان سعودی به دخالت در لیبی اغوا شده است؛ دخالتی که منجر به رویارویی مستقیم سیسی و اردوغان خواهد شد.