رسانه داعش، انعطاف علیرغم استحکام

حدود ۵۰ رسانه صوتی و تصویری داعش، جنگی را به راه انداخته اند که کمتر قدرتی در منطقه و شاید جهان قدرت نفوذ آن در قشر هدفش را دارد. جذب بیش از ۱۰ هزار نیرو از کشورهای آفریقایی، در برهه ای که کمتر از یک سال از ظهور گروه تروریستی داعش می گذشت، خود گواهی بر قدرت ارائه داعش، به عنوان خلافت اسلامی، توسط رسانه های این گروه است.

?نکته این است که اگر بخواهیم جذب چند ده هزار نیروی خارجی از دورترین کشورهای جهان را به ریشه های تبلیغاتی گروه های سلفی قبل از ظهور داعش (یعنی در برهه تک قدرتی القاعده) پیوند بزنیم، باید برای این سوال جوابی بیابیم که چرا علیرغم سالها فعالیت القاعده، مهاجران مستعد خارجی به داعش پیوستند نه القاعده! البته القاعده هم همچون داعش اعلام تشکیل حکومتی اسلامی کرده بود!

?رسانه ها داعش و به خصوص الاعماق از پیچیدگی های خاصی برخوردار هستند، این رسانه ها ترکیب بسیار دلپذیری از آنچه یک رسانه جهانی و یک کانال شخصی هست را ارائه داده اند. شاید برای مخاطبان ایرانی که دسترسی محدودتری به رسانه های کاربرمحور همچون یوتیوب دارند، درک پیشرفت ها در جذب مخاطب به وسیله کانال کاربری عادی مشکل باشد، اما باید گفت که مهمترین دلیل تاثیر گذاری ویدیوهای داعش، ارائه چیزی فراتر از تصویر و صوت (شاید بتوان گفت بصیرت و بینش) از جایگاه فردی افراد در یک جامعه است.

?از نقل قول یکی از فراریان تونسی داعش کمک میگیرم؛ او در توصیف چگونگی پیوستن به داعش میگوید: زمانی که پیروزی های داعش در ویدیوهای منتشره که همزمان با اعلام خلافت این گروه بود را می دیدم، در حیاط خانه مان با ویدیو بالا و پایین میپریدم و با نیروهای داعش فریاد شادی می کشیدم….

? آنچه باعث می شود که رسانه های داعش موثرتر شوند، قدرت انعطاف این رسانه ها در قبال تغییرات است. البته می توان گفت که بال نظامی گروه داعش در مقابل تغییر استراتژی غیر منعطف است اما رسانه داعش اینگونه نیستند….

?رسانه های داعش حداقل در چهار برهه به خوبی عمل کرده اند.
ابتدا در جذب نیرو و تشکیل گروه داعش طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳،
سپس جدایی داعش از مسلحین و توجیهات مورد نیاز در سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴،
سپس دوره اعلام خلافت و تثبیت از سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵
و در نهایت افول داعش از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷.

?نکته جالب این است که رسانه های داعش حتی در دوران افول نیز همچنان به خوبی عمل کرده اند، آن هم در حالی که بسیاری از مناطق و مراکز خبری آنها در موصل و رقه از بین رفته است.
?این حجم عدم تاثیر پذیری بال رسانه ای داعش از بال نظامی آن این شبهه را به وجود آورده است که شاید مرکز تدوین محتوای داعش در خارج از مناطق این گروه قرار دارد (هرچند به گفته برخی منابع، پایتخت رسانه ای داعش در شهر المیادین است که از جنگ ها به دور بوده است). اما به هر حال نمیتوان این موضوع را در نظر نگرفت که مراکز تولید محتوای این گروه مطمئنا در مناطق نظامی داعش قرار دارد.

?با افول بال نظامی داعش، بال رسانه ای آن تغییر استراتژی داده و همزمان با خروج از مناطق رسمی داعش و مخفی شدن در مناطق حکومتی سوریه و عراق، به مردمش روش اجرای چنین استراتژی را آموزش می دهند.

?اما در تحلیل محتوای تولید شده طی چند ماه اخیر می توان گفت، محتواهایی با مضمون “ادامه حیات” و البته “مقاومت حداکثری” در دستور کار رسانه های داعش قرار دارد.

?مقاومت حداکثری، از ضروریات داعش برای مقابله با سقوط مناطق این گروه است. البته باید گفت که با شروع فرار نیروهای داعش، محتوای تولید شده در این راستا، اغلب در تحسین شهادت است. نکته دیگری که در این راستا زیاد به چشم میخورد، حضور نیروهای خارجی در محتوای تولید شده است که می توان آن را واکنش رسانه داعش، به تسلیم نیروهای خارجی داعش به طرف مقابل (و امید به برگرداندن آنها به کشورهای خود) می باشد.

?ادامه حیات، اما اسراتژی نسبتا جدید رسانه های داعش است. این متحوا که در واکنش به افول داعش روز افزون داعش است، بر دو نکته تاکید دارد. ۱- آموزش های عقیدتی نسل جوان به خصوص کودکان و نوجوان برای عدم از بین رفتن تفکر ۲- آموزش نحوه ادامه رعب و وحشت به عنوان بزرگترین سلاح تروریسم…

▫️در مثالی از آموزش به نوجوانان و کودکان، نظرتان را به برش هایی از ویدیوی تازه منتشر شده داعش که در عکس نشان داده شده جلب میکنم. در این ویدیو پیرمردی از اهالی استان الخیر (منطقه عمومی دیرالزور)، کودکانی یتیم را در خانه اش بزرگ می کند و همزمان به آنها آموزش های عقیدتی و نظامی می دهد!

نکته ای جالب در این کلیپ، نشان دادن آنچه است که برای آموزش کودکی داعشی لازم می باشد. ذبح گوسفند، تکتیراندازی، راندن خودرو، گوش دادن به حرف های ریش سفیدان و البته نکته بسیار جالب! بازی کردن در پارکی که در آن دختران بدون حجاب دیده می شوند (حداقل بنده قبلا ندیدم که داعش در کلیپ های خود از دختران بدون حجاب استفاده کند!).
▫️نکته جالب دیگر این است که در ویدیوهای جدید منتشر شده داعش، نیروهای داعش اکثرا مجهز به غلاف و کلت هستند. پیش از این برای نشان دادن اوضاع امن در سرزمینهای خلافت، حداقل در ویدیوهایی که سوژه غیرنظامی بود وی را مسلح نشان نمی دادند! اما جدیدا اینطور نیست. طبیعتا این موضوع اتفاقی نیست…