دیدار تاریخی سه جانبه سران روسیه، آذربایجان و ارمنستان و آغاز فصل جدید همکاریها در قفقاز
الهام علیف رئیس جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در ۲۲ دیماه (۱۱ ژانویه) در نشستی سه جانبه در مسکو با ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار کردند.
این دیدار در نوع خود بسیار جالب توجه بود، آنهم پس از جنگی ۴۴ روزه و کشته شدن بیش از ۶ هزار نفر در قره باغ، علیف و پاشینیان مانند دو پسر بچه خوب و مودب به دیدار بزرگتر خود پوتین رفته و در کنار یکدیگر نشستند و به سخنان پوتین گوش دادند.
پس از این دیدار که حدود چهار ساعت به طول انجامید، در بیانیه ای مشترک مقامات سه کشور از یک توافق نامه چهار ماده ای جهت ایجاد لیستی از پروژه های مشترک برای رفع انسداد از مرزهای منطقه خبر دادند. در خصوص جزییات این توافق چهار ماده ای اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما مشخصا این توافق در ادامه توافق ۱۰ بندی آتش بس قره باغ و در راستای تکمیل آن می باشد.
سخنگوی پاشینیان پیش از این دیدار عنوان کرده بود که پروژه های بسیاری هم اکنون در حال بررسی و گفتگو هستند که یکی از آنها اجازه دادن به ارمنستان برای عبور از نخجوان و ترانزیت به ایران و همچنین استفاده از راه آهن موجود در نخجوان که در زمان شوروی برای اتصال ایروان به مناطق جنوبی ارمنستان مورد استفاده قرار میگرفت است.
بر اساس این توافق نامه سه جانبه، سه کشور روسیه، آذربایجان و ارمنستان یک گروه کاری به رهبری معاونان نخست وزیر هر کشور و گروه های متخصص تحت آنها تشکیل خواهند داد و این گروه ظرف یک ماه لیستی از پروژه های مشترک و مورد نیاز را برای تایید به رهبران سه کشور ارائه می دهند.
روزنامه روسی کامرسانت دو روز پس از این دیدار نقشه ای از خطوط ریلی در منطقه قفقاز منتشر کرد. این خط ریلی در واقع همان خط ریلی دوران شوروی است که پس از جنگ اول قره باغ از سال ۱۹۹۰ میلادی بسته شده بود و با توافق جدید دوباره بازگشایی خواهد شد.
در خصوص بازگشایی این خط ریلی که یکی از بندهای مهم توافق آتش بس قره باغ است، در گذشته و در مقالات و اخبار قره باغ به آن اشاره کرده بودیم. پس از توافق آتش بس در قره باغ، بسیاری از افراد ایجاد کریدور جنوبی را به معنای قطع خط مرزی ایران با ارمنستان و … اعلام میکردند که این موضوع از همان ابتدا بصورت کاملا واضح اشتباه بود.
پس از بازگشایی این خط ریلی ارمنستان از طریق خاک آذربایجان به روسیه متصل خواهد شد و همچنین به احتمال بسیار بالا از این خط ریلی برای ترانزیت با ایران نیز استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر کشور آذربایجان نیز از طریق خاک ارمنستان به منطقه نخجوان و بالطبع به کشور ترکیه متصل خواهد شد.
بصورت کلی بازگشایی مسیر ریلی و توافق چهار ماده ای جدید، باعث تغییرات گسترده ای در ابعاد گوناگون در سطح منطقه قفقاز خواهد شد و هر یک از طرفین به گونه ای از تغییرات جدید منتفع خواهند شد. هرچند که پوتین عنوان کرده است این توافق در نهایت به نفع تمامی کشورهای منطقه قفقاز تمام خواهد شد اما مشخصا میزان منفعت هر یک از کشورها در سطوح مختلفی خواهد بود.
بی شک روسیه و ترکیه بالاترین منفعت را از این موضوع خواهند برد. روسیه هژمونی خود را در سطح منطقه قفقاز پس از یک دوره تضعیف ۳۰ ساله، مجددا بازیابی کرد و سوار بر امور شد؛ کشور ترکیه بعنوان بازیگر جدید منطقه قفقاز جای پای خود را در این منطقه تا حد بسیار زیادی مستحکم کرد و با وصل شدن به دریای کاسپین ارتباط خود با کشورهای آسیای میانه را مستحکم تر خواهد کرد؛ کشور آذربایجان ضمن بازیابی مناطق وسیع اشغالی خود در جنوب قفقاز به صورت مستقیم به منطقه نخجوان و بالطبع به کشور ترکیه متصل شد و مشکلات پیشین را تا حد بسیار زیادی پشت سر گذاشت؛ کشور ارمنستان نیز از منافع ارتباط مستقیم با کشور روسیه و ارتباط بهتر با ایران بهره مند خواهد شد و همچنین با بازگشایی احتمالی مرزهای غربی اش با ترکیه از منافع تبادلات بیشتر با این کشور بهره مند خواهد شد و در نهایت ایران نیز بعنوان مالک تمدنی و فرهنگی منطقه قره باغ کمترین بهره را از اتفاقات قره باغ و بازگشایی مسیر ترانزیتی جدید خواهد داشت و از میزان نفوذ سیاسی و اقتصادی آن در منطقه قفقاز تا حد بسیار زیادی کاسته خواهد شد.
دیدگاه