پرسش مخاطب: بررسی ابعاد و علل روابط ایران و طالبان

سوالات مخاطبین:
۱- سلام علت نزدیک شدن روابط ایران و طالبان چیست؟
۲- سلام ممنون میشم تحلیلی درباره طالبان بنویسید. طالبانی که در دهه ۷۰ جنایات زیادی انجام دادن حالا شدن طالبان خوب؟؟
۳- سلام آیا به حرفهای طالبان میشود اعتماد کرد؟ آیا به هیچ یک از مناطق شیعه نشین حمله نکردند و آن را تصرف نکردند؟

پاسخ:
سلام، با توجه به اینکه موضوع این سوالات مشترک است، ابتدا به تبیین مسائل جزئی و سپس به بررسی موضوع اصلی یعنی “علل روابط ایران و طالبان” می‌پردازیم.

پاسخ سوال سوم:
ادعاهای طالبان در خصوص عدم حمله به مناطق شیعیان افغانستان تا حد زیادی جنبه رسانه‌ای دارد. تفکرات و برخورد طالبان با شیعیان نسبت با گروه‌های افراطی منطقه نظیر داعش، سپاه صحابه، جبهه النصره و… به مراتب متفاوت و معتدل‌تر است، اما تضادها و اختلافات آنها با شیعیان افغانستان در درجه اول نژادی و درجه دوم سیاسی و مذهبی است.
غالب اختلاف نژادی طالبان با شیعیان قوم هزاره است که ریشه در رعایت نکردن توافق صلح آنها با حزب وحدت اسلامی در جریان درگیریهای سال ۷۳ هجری شمسی کابل و پس از آن به قتل رساندن شهید “عبدالعلی مزاری” رهبر این حزب است. آنها همچنین در سالهای بعد با شیعیان مناطق مختلف نیز درگیر شدند و جنایاتی را نیز در حق آنها انجام داده‌اند. برای نمونه می‌توانید به اخبار سالهای اخیر استان غزنی، بامیان، شهرستان کجران در استان ارزگان، کشتار روستای میرزاولنگ در استان سرپل و… رجوع کنید.

در خصوص سوال دوم نیز بایستی گفت “تحولات جهان اسلام” مطالب و یادداشت‌های بسیاری را در خصوص تحولات افغانستان نگاشته است که در آرشیو یادداشت های بخش افغانستان سایت ما قابل دسترسی است. اما برای آشنایی کلی با جریانها و مسائل مهم معاصر افغانستان می‌توانید سری مطالب “پاسخ به سوالات کلیدی در خصوص افغانستان و پاکستان” https://iswnews.com/17691 و https://iswnews.com/17708 را مطالعه نمایید.

پاسخ سوال اول:
بطور کلی علل برقراری روابط ایران و طالبان در موارد زیر می‌تواند خلاصه شود:
۱- طالبان به عنوان نماینده بخشی از مردم افغانستان است که بایستی برای تحقق صلح و برقراری حکومت فراگیر در افغانستان با آنها نیز ارتباط و گفتگو داشت.
۲- مقابله با گروههای تروریستی نظیر داعش، القاعده و… که با حضور آمریکا در افغانستان فعال‌تر شده‌اند. (علیرغم اینکه خود طالبان در گذشته و حال اقدامات تروریستی بسیاری داشته است، اما نشان داده‌اند که قابلیت انعطاف پذیری دارند و آنها می‌توانند در مقابله با گروههای تروریستی بزرگ نظیر داعش و دفع تهدیدات منطقه‌ای موثر باشند.)
۳- افغانستان همسایه شرقی ایران است و ارتباط با طالبان به منظور برقراری امنیت و کنترل مرزهای شرقی در بخش‌هایی از افغانستان که در کنترل طالبان است، ضروری است.
۴- ارتباط با طالبان برای جلوگیری از جنگ میان دو کشور مهم است و این موضوع در جریان حمله به کنسولگری ایران در مزارشریف و اتفاقات پس از آن در دهه هفتاد شمسی لزوم خود را نشان داد.
۵- مسأله مهاجرین و منافع مشترک اقتصادی و…، از جمله منابع آب که بعضا مناطقی در افغانستان قرار دارد که در کنترل طالبان است و ایران برای حفظ منافع خود بایستی با آنها گفتگو و تعامل داشته باشد.

علیرغم دلایل مهمی که بر لزوم روابط ایران با طالبان ذکر شد، همان طور که ایران در ایجاد طالبان نقشی نداشته و برخلاف عربستان سعودی، امارات و پاکستان هیچگاه امارت اسلامی طالبان در افغانستان را به رسمیت نشناخته و از آنها حمایت نظامی و… نکرده است. علاوه بر این ایران همواره دولت رسمی افغانستان را از جزئیات روابط با طالبان آگاه کرده است و برای برقراری صلح و امنیت در این کشور تلاش گسترده و همه جانبه‌ای را با کل جریان‌ها داشته است.
بنابراین روابط ایران با طالبان بر پایه اقتضای شرایط حساس منطقه شکل گرفته است و رسانه‌های غربگرا برای سرپوش گذاشتن بر اقدامات غیرقانونی آمریکا و کشورهای متحدش، از حمله و اشغال افغانستان تا توافق یکجانبه با یک طرف (طالبان) و نادیده گرفتن سایر جریان‌های افغانی سعی بر استحاله‌ی سیاست ایران در قبال افغانستان و طالبان را دارند.