یک سالگی توافق طالبان و آمریکا
توافق آمریکا و طالبان پس از گذشت یکسال به کجا رسیده است و با این شرایط آینده افغانستان به کدام سو می‌رود؟
توافق آمریکا و طالبان که در ابتدای کار دستاوردی سیاسی برای دو طرف خوانده می‌شد، پس از گذشت یکسال به معادله‌ای پیچیده و مبهم تبدیل شده است و اوضاع افغانستان را بحرانی‌تر کرده است. مخالفین طالبان، این گروه را متهم به عدم تعهد به مفاد آن می‌کنند و دولت مرکزی نیز حاضر به اجرای تعهدات آمریکا در این توافق مبنی بر تشکیل دولت موقت و… نیست. دولت جدید آمریکا نیز طبق معمول قصد بررسی مجدد آنرا دارد.
اکثر رسانه ها و تحلیلگران افغانستان معتقدند اجرای توافقنامه طالبان و آمریکا منجر به تقویت طالبان شده است، چرا که سازوکار آتش‌بس و امتیازات در نظر گرفته شده برای حکومت مرکزی و جریانهای مقابل طالبان در این توافق بسیار ضعیف و غیر قابل اجراست. بنابراین طالبان با سوءاستفاده از ظاهر توافق خود را قهرمان مقابله با اشغالگران عنوان کرده و سعی در بازسازی وجهه اجتماعی خود را دارد.
آنچه که تاکنون از توافق آمریکا و طالبان اجرا شده موارد ذیل می‌باشد:
۱- در نتیجه این توافق، حدود ۶ هزار نفر از زندانیان طالبان توسط دولت مرکزی آزاد شده‌اند. اشرف غنی اجرای این بند از توافق را تحت فشار آمریکایی‌ها دانسته و خود را مخالف آن عنوان کرده است.
۲- بخشی از مناطق افغانستان که بواسطه حضور طالبان تحت بمباران قرار داشت، به خاطر توافق در امنیت قرار گرفته و بمباران آنها نقض توافق محسوب می‌شود.
۳- پس از امضای توافق نامه تاکنون در ۱۳ هزار و ۶۵۱ نفر از کارمندان دولت کابل، به طالبان پیوسته‌اند.
۴- کشورهای مختلف از جمله آمریکا، طالبان را به رسمیت شناخته‌اند و با این گروه ارتباط برقرار کرده‌اند. در حال حاضر سه کشور به صورت رسمی با طالبان رابطه دارند و برخی کشورهای دیگر نظیر ترکمنستان در حال برقراری رابطه نزدیک و بستن قراردادهای مختلف با طالبان هستند.
۵- با اینکه طالبان در توافق تعهد داده‌اند که در شهرهای بزرگ عملیات انجام ندهند، اما شهرستان‌های زیادی در استانهای قندهار، هلمند، زابل و… به تصرف آنها درآمده است. به عنوان مثال در یک سال اخیر شهرهای ارغستان در قندهار، شهرستان اتغر در استان زابل و مناطق جنوبی و غربی هلمند به تصرف طالبان درآمده است و آمریکا اعتراضی به این موارد نداشته است.
۶- اوضاع سیاسی و اجتماعی افغانستان پس از توافق به نفع طالبان پیش می‌رود و برخی شخصیتهای سیاسی و… که پیش از این به واسطه مخالفت با طالبان برای خود جایگاهی داشتند اکنون تضعیف شده و یا بعضا به خارج از کشور رفته‌اند.
۷- تعداد نظامیان آمریکایی در افغانستان قبل از توافق ۱۳ هزار نفر و حالا به ۲۵۰۰ نفر کاهش یافته است و این موضوع ادعا و ژست طالبان در اخراج اشغالگران را تحقق بخشیده است.
دولت جدید آمریکا تاکنون در خصوص افغانستان سیاست خود را روشن نکرده است اما ابقای زلمی خلیلزاد در سمت نمایندگی آمریکا در امور افغانستان و سفر اخیر وی به این کشور در خصوص تشکیل دولت موقت نشانگر ادامه دادن مسیر توافق ترامپ با طالبان است.
برخی تحلیلگران غربی معتقدند که جوزف بایدن نظام فدرالی را راهکار آینده افغانستان می‌داند و معتقد است که امکان یکپارچگی افغانستان وجود ندارد.
با این شرایط غربگرایان افغانستان که پیش‌تر مخالفت قطعی خود با تشکیل دولت موقت را اعلام کرده بودند، چاره‌ای جز همراه شدن با توافق آمریکایی را ندارند.
گفته می‌شود آمریکا تصمیم گرفته است نشستی را در ترکیه با حضور تمام سران جریانهای سیاسی و طالبان برگزار کند و تشکیل دولت موقت در افغانستان را در این نشست محقق کند. وظیفه این دولت حفظ دستاوردهای سالهای اخیر در افغانستان از تشکیل ارتش تا آزادی‌های مدنی و حقوق بشری و… تا برگزاری انتخابات سراسری و شفاف عنوان شده است. در گام بعد آمریکا می‌خواهد طالبان را در بدنه دولت ادغام کند و پناهگاه‌های این گروه در پاکستان و سایر کشورها را جمع کند و از افغانستان کشوری تابع و دارای روابط نزدیک با آمریکا بسازد.
اما آیا رویای آمریکایی تحقق خواهد یافت یا اختلافات قومی و مذهبی همچنان دامن‌گیر افغانستان خواهد بود؟ تحولات افغانستان در ماه‌های آتی پاسخ این سوال را روشن‌تر خواهد کرد.
دیدگاه
با سلام و احترام.
متن شما دارای دو تناقض اساسی است. وقتی سخن از ژست ضداشغالگری طالبان به میان می آورید توجه ندارید که این تنها طالبان بود که در این بیست سال با آمریکا جنگید (فارغ از خوب یا بد بودن طالبان) و وقتی سخن از ساختن افغانستانی دارای روابط نزدیک با آمریکا به میان می آورید توجه ندارید که دولت کنونی (غنی و صدها امثال غنی) همه دست نشانده آمریکا هستند! شما تقریبا در خطوط انتهایی مطلب را واژگونه نشان می دهید یعنی گویی قرار است با اضافه شدن طالبان به دولت، نیرویی آمریکایی به دولت افغانستان اضافه شود. باید جنبه های مختلف ماجرا را در نظر گرفت و ضمن حفظ حقوق اقوام و مذاهب افغانستان تلاش کرد هم بر اشغالگری آمریکا و هم بر تهاجم فرهنگی آمریکا غلبه شود.