پرسش مخاطب: سازمان همکاری‌های شانگهای چگونه تشکیلاتی است؟ و منافع عضویت ایران در آن چیست؟
سازمان همکاری‌های شانگهای، اتحادی میان کشورهای آسیایی است که برای همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی و همچنین مقابله با قدرت و نفوذ آمریکا و اروپا در قاره‌ی آسیا تشکیل شده است.
این سازمان در سال ۱۹۹۶ میلادی با محوریت چین و روسیه و عضویت قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان تشکیل شده و بعدا کشورهای ازبکستان، هند، پاکستان و اخیرا ایران نیز به جمع آنها اضافه شده‌اند.
در اهداف اقتصادی این سازمان افزایش سطح مراودات تجاری، برنامه‌های بلند مدت ایجاد مناطق آزاد تجاری، کشف و استخراج انرژی‌هایی نظیر نفت، گاز و…، بهره‌برداری مشترک از آب شیرین و… قرار دارد. همچنین در اهداف امنیتی این سازمان مقابله با تروریسم، تجزیه‌طلبی، قاچاق و… ذکر شده است اما تاکنون توافق و اقدام مشترکی توسط این سازمان در این موارد انجام نگرفته است.
از جمله نکاتی که اهمیت این سازمان را دوچندان می‌کند اینست که مساحت کشورهای عضو این سازمان حدود یک چهارم سطح کره زمین است و جمعیتی در حدود ۳ میلیارد و پانصد میلیون نفر را دارند که بیش از ۴۳ درصد جمعیت جهان است.
منافع عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای چیست؟
۱- شکی نیست که چارچوب این سازمان در مقابله با اقدامات ائتلاف ناتو و آمریکا در قاره‌ی آسیا به ویژه منطقه آسیای میانه می‌باشد. چرا که این سازمان در سال ۲۰۰۵ میلادی درخواست عضویت آمریکا را رد کرده و خواستار خروج آمریکا از خاک کشورهای عضو این سازمان شده است.
بنابراین ایران برای مقابله با تحریم‌ها و دشمنی‌های غربی‌ها به روابط نزدیک‌تر با دو کشور روسیه و چین که دارای امتیاز وتو در شورای امنیت نیز هستند، نیاز دارد و این موضوع در راستای پیشبرد اهداف بلندمدت اقتصادی، تجاری و سیاسی ایران موثر است.
۲- از جمله اهداف اقتصادی کشورهای سازمان همکاری‌های شانگهای (که به نوعی نقطه ضعف این سازمان نیز هست) مسئله‌ی “انرژی” است. عدم حضور ترکمنستان با این اتحاد و همسویی آنها با سیاست‌های آمریکا و ترکیه منجر به کمرنگ شدن تصمیمات سازمان در حوزه انرژی شده است. حال حضور کشور قدرتمندی مانند ایران در این سازمان که دارای منابع گسترده انرژی از نفت، گاز و… تا زیرساخت‌های قوی برق و انرژی هسته‌ای نیز می‌باشد، بی‌شک علاوه بر تضمین فروش انرژی به کشورهای منطقه می‌تواند در زمینه اجرای تصمیمات حوزه انرژی در دنیا نیز موثر باشد.
۳- موقعیت استراتژیک و مسیرهای ارتباطی ایران فرصتی مهم برای ارتباطات جدید چین و سایر کشورهای آسیای میانه با دنیاست. چین برای ارتباط با کشورهای عربی و اروپا به دنبال مسیری امن و مطمئن است و قطعا در این راه ایران بهترین گزینه است. کشورهای آسیای میانه نیز به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد همواره با مشکلات متعدد اقتصادی مواجه بوده‌اند که ارتباط با ایران و ترانزیت کالاها از مسیر ایران می‌تواند در رفع مشکلات اقتصادی کمک جدی‌ای به آنها کند.
۴- خروج آمریکا و ناتو از افغانستان منجر به پیدایش مشکلاتی در این کشور شد که کلیت آن تهدیدی برای کشورهای آسیای میانه و همسایگان آن به شمار می‌رود. اساسا امنیت افغانستان مساوی با ثبات بیشتر در این منطقه و افزایش منافع اقتصادی برای همه کشورهای منطقه از جمله ایران است. بنابراین هماهنگی ایران با سازمان همکاری‌های شانگهای در خصوص افغانستان، راهکاری برای دستیابی به صلح و امنیت در این کشور است.
موارد بیان شده زمینه‌های فعالیت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای است و هیچگونه ضرورتی برای انجام آن وجود ندارد. در واقع این عضویت یک موقعیت مناسب برای پیشبرد اهداف اقتصادی ایران است و با هوشمندی می‌توان از آن نهایت استفاده را برد.
دیدگاه