تخلیه حاشیه ساز لاچین

بیشتر ساکنان ارمنی مسیر کریدور لاچین که ارمنستان را به قره باغ کوهستانی متصل می‌کند نهایتا تا ۲۲ آگوست این محدوده را ترک کرده‌اند. اما گروهی از ساکنان شهر لاچن، روستاهای، آقانو، زابوخ و سوس در این منطقه حاضر به ترک منطقه نبوده‌اند که همین موضوع نیز به یک جنگ رسانه ای در آذربایجان و ارمنستان مبدل شده است.

تخلیه این منطقه از نظر محافل ارمنی زودتر از موعد مقرر اتفاق می افتد و محافل آذربایجانی اجرای هر چه زودتر آن را حق مسلم خود می‌دانند. اکنون شهرندان مهاجر ارمنستانی به کشور خود بازگشته اند و روسیه در حال برچیدن پستهای نظامی در کریدور لاچن است. آذربایجان سهم خود را از مسیر تازه تاسیس کریدور ارتباطی با قره باغ کوهستانی ساخته اما ارمنستان به تازگی و از اوایل ماه آگوست آغاز به راهسازی کرده است و احتمالا حدود یک سال طول خواهد کشید.

لاچین چگونه تخلیه شد؟

بیشتر جمعیت ساکن این منطقه در مقابل دریافت ۶۰۰ دلار هزینه اسباب کشی این منطقه را ترک کردند اما گروهی از مردان، با آنکه خانواده خود را به ارمنستان فرستاده بودند حاضر به ترک خانه ها نبودند. تعدادی از مردم نیز هنگام اسباب کشی، خانه های محل زندگی شان را آتش زده و یا درب و پنجره، لوله کشی را با خود برده بودند. دولت ارمنستان با اینکه به عنوان یکی از طرفین مذاکره در بیانیه مسکو حضور دارد، از اجرای تعهدات خود برای تخلیه مردم سر باز زده است. دولت ارمنی قره باغ کوهستانی این وظیفه را برعهده گرفته و همین مورد هم دستاویز اعتراض اپوزیسیون مجلس ارمنستان به پاشینیان شده است.

آراییک هاروتونیان رئیس جمهور دولت کوهستانی (موسوم به آرتساخ) برای جلوگیری از تکرار خانه سوزی و آتش سوزی جنگل ها مانند آنچه که در جریان تخلیه کلبجر در سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاده بود، وعده کمک های مالی برای خرید خانه به این افراد داده است.

آییک خانومیان نماینده قره باغ کوهستانی از پرداخت ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار به هر خانواده خبر داده است تا این خانه ها سوزانده نشوند. حالا سرنوشت این کمک ها تا سوم شهریور(۲۵ آگوست) هنوز مشخص نیست و قرار است پس از آن پرداخت شوند.

بنابر گفته (خانم) قایان عیساخانیان به بخش ارمنی رادیو آزادی، نیروهای صلحبان روسیه برای اینکه مردان باقیمانده این منطقه را ترک کنند برق، آب، تلفن و اینترنت را قطع کرده بودند و ارتباطی میان آنها با اعضای خانواده شان برقرار نمی شد. آخرین افراد نیز با حضور صحلبانان فدرسیون روسیه، پلیس نظامی فدراسیون روسیه، پلیس و نیروهای آتش نشانی قره باغ کوهستانی این منطقه را ترک کردند ولی باز هم چند ساختمان مسکونی توسط مردان معترض در شهر لاچن و روستای زابوخ آتش زده شد.

بنابر گفته قایان عیساخانیان معلم سابق این منطقه، حالا گروهی از شهروندان ارمنستانی ساکن زابوخ در روستای تغ ارمنستان و مشرف به زابوخ نزد اقوام خود هستند.

میخیتار نرسیسان دهیار سوس طی گفتگو با رادیو آزادی موضوع قطع ارتباط و تلاش برای جلوگیری از خانه سوزی توسط تعداد اندک ملی گرایان ارمنی را تایید کرده است. ارامنه همچنین هنگام خروج، با حفاری گورستان‌ها بقایای اجساد خود را نیز با خود برده اند.

بیشتر بخوانید: نیروهای جمهوری آذربایجان وارد شهر لاچین شدند + ویدیو

شیطنت رسانه ای آذربایجان

عین الله فتح الله اف مدیر مسوول وب سایت حاققن.آذ چند روز پیش از تخلیه کامل لاچن و زابوخ همراه با صلحبانان روسیه به این مناطق سفر کرده بود. شبکه تلویزیونی خزر تی وی گزارش حضور وی را پخش کرده است. فتح الله اف در گفتگو با مردم محلی زابوخ خود را نماینده یک سازمان بین المللی معرفی کرده بود و با اعضای شورای این منطقه نیز گفتگو کرده است. وی پس از بازگشت مدعی شده است که مردم عادی از منطقه رفته و بلاگرها و افرادی از ارمنستان در آنجا مستقر شده اند. وی همچنین مدعی شده است که نیروهای صلحبان به وی گفته اند: ساکنان باقیمانده به سلاح های شکاری و غیرقانونی مسلح هستند.

البته هنگام تهیه گزارش تصویری این فعال رسانه ای آذربایجان، نیروهای روسی با مشاهده شیطنت های وی، از ادامه فیلمبرداری تیم رسانه ای او در زابوخ جلوگیری کرده اند.

تلویزیون آرتساخ ۱۹ آگوست همزمان با پخش این گزارش در تلویزیون آذربایجان ضمن اعتراض به حضور خبرنگار آذربایجانی، گزارش وی را دروغ و جوسازی بیان کرده است. هاروتونیان گفته است: ما در آرتساخ (قره باغ) هیچ تماسی با بردزوز (لاچین) نداریم و نیروهای صلحبان روسی از حضور خبرنگاران ما در این منطقه جلوگیری می کنند.  

آندرانیک چاووشیان نیز دهیار آقانو نیز گفته است که به صلحبانان اعتماد کرده و نمی دانسته عین الله فتح الله اف یک آذربایجانی است.

بر لاچین چه گذشته است؟

ارامنه قره باغ کوهستانی و منطقه شاهومیان در شمال این منطقه در همه پرسی که سال ۱۹۹۱ برگزار شده از جمهوری آذربایجان اعلام استقال کردند. رویدادی که در بیشتر جمهوری های شوروی سابق تکرار شده و به جنگ داخلی در گرجستان، مولداوی، ازبکستان، تاجیکستان و روسیه انجامیده بود. آذربایجان با آنکه ارتش رسمی نداشت برای سرکوب ارامنه به قره باغ حمله کردند و طی حدود یک سال جدایی طلبان در شرایط سختی قرار گرفتند. ارمنستان طی این مدت فقط به اعزام محدود نیرو ارسال سلاح از طریق هوا اکتفا می‌ کرد.

ارمنستان نهایتا در سال ۱۹۹۲ برای شکست محاصره ارامنه با کمک روسیه، جاده کنونی کریدور لاچن، شهرهای لاچن، شوشا و روستاهای مسیر را تصرف کردند تا خود را به شهر استپاناکرت (خان کندی) برسانند. طی این مدت دهها هزار نفر از شهروندان آذربایجان آواره و تعدادی دیگری نیز کشته و ناپدید شدند.

پس از برقراری آتش بس در سال ۱۹۹۴ گروهی از شهروندان ارمنستانی ساکن حاشیه مرزهای رسمی آذربایجان در استان سیونیک به لاچین مهاجرت کردند.

 طی مذاکرات سال های متمادی میان آذربایجان و ارمنستان سرنوشت لاچن نیز مورد مذاکره بوده است. گفتگوهای پیش از نخست وزیری پاشینیان به جایی رسیده بود که آذربایجان در مقابل تخلیه مناطق اشغالی فیضولی، جبرائیل، زنگیلان، قوبادلی، کلبجر و آغدام حاضر به رسمیت جدایی قره باغ کوهستانی و واگذاری رایون لاچن شده بود. اما شرط آذربایجان برای تخلیه شهر شوشا (شوشی) مورد پذیرش طرف ارمنی قرار نگرفت. البته وزارت خارجه روسیه از این طرح به شدت حمایت می کرد.

همان زمان الهام علی اف متهم به فروش اراضی قره باغ و لاچن به ارامنه شده بود و این موضوع پاشنه آشیل انتقادات در دوره زمامداری وی به شمار می رفت.

طرف ارمنی در سال ۲۰۱۸ نهایتا پذیرفته بود که شوشا را واگذار کند اما در دولت نخست وزیر پاشینیان واگذاری کلبجر نیز به شرایط ارمنستان اضافه شده بود که اصل مذاکره برای حل بحران را تا جنگ ۴۴ روزه و امضای معاهده ترک مخاصمه نوامبر ۲۰۲۰ مسکو به تعویق انداخت.

این شهر و روستاهای اطراف آن اگرچه در جنگ پاییز سال ۲۰۲۰ به دست آذربایجان تصرف نشده بود اما با فشار روسیه برای پایان نبرد و امضای قرارداد، تا سه سال پس از بیانیه مسکو و ساخت جاده جدید کریدور لاچن باید به آذربایجان بازگردد.

بیشتر بخوانید: تحولات آذربایجان و ارمنستان در هفته ای که گذشت