زابیل محرم اف: ایران کشور سرزمین تالش است

زابیل محرم اف (مادوژ) تحلیلگر سیاسی، شاعر و عضو هیئت مدیره دیاسپورای تالشان (جمهوری آذربایجان) مقیم فدراسیون روسیه میهمان ویژه این مراسم بود.

منع برگزاری مراسم همت زاده در لنکران
زابیل محرم اف طی سخنانی ضمن بزرگداشت همت زاده گفت: “تالش (قوم تالش) بزرگان زیادی از کوروش و بابک تا میرزاکوچک و همت زاده دارد و شما می‌دانید در دو طرف مرز (ایران و جمهوری آذربایجان) هستند. امروز در تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران مراسم بزرگداشت علی اکرم همت زاده برگزار می شود اما خانواده همت زاده در لنکران اجازه ندارند که یک چادر بزنند تا مردم برای عرض تسلیت بیایند و این کار ممنوع شده است. اکنون که ما در این مراسم هستیم درب مسجدی را به‌خاطر برگزاری ختم مختصر همت زاده بسته اند و پلیس، روحانی را به‌خاطر نثار صلوات و فاتحه برای او بازداشت کرده است. امروز در تهران تاریخ شناسان و هنرمندان به معرفی علی اکرم می‌پردازند و کسی این کار را منع نمی‌کند.”

نابودی آموزش دختران
وی با اشاره به اوضاع تالشان درون جمهوری آذربایجان و تاثیر کشورهای خارجی تصریح کرد: “صهیونیست‌ها می‌ خواهند نسل تالشان را ریشه‌کن کنند. در مدارس ابتدایی مناطق تالش نشین به دختران هفت تا نه ساله آموزش سکسی و شوونیستی می‌‌دهند. اگر تالشان باغیرت نباشند دختران خود را در مدرسه از دست می‌دهند.”

ایران کشور سرزمین تالش
زابیل محرم اف در ادامه سخنان خود با ترسیم آینده پیش روی گفت: “همه تالشان بدانند که تالش (آذربایجان) یک راه دارد و باید به سرزمین مادری بازگردد. جمهوری ما، جمهوری اسلامی ایران و کشور ما ایران است. اشک چشم ما امروز در مراسمی که در تهران برگزار شده گریه ناراحتی نیست بلکه اشک شوق است. اشک شوق شبانه روزی است تا هنگامی که (این شهر – تهران) پایتخت سرزمین تالش هم باشد. امروز من به کشور امام زمان و سرزمین خود بازگشته‌ام. سرزمین مادری‌ام ایران مرا را بپذیرد چون من ایران را مانند مادر می‌پذیرم و امید دارم مرا به عنوان فرزند و پسر خود قبول کند.”

محرم اف همچنین با بیان تقلید دینی مردم تالش جمهوری آذربایجان از رهبر جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است: “تالش (قوم تالش) نسبت به جمهوری اسلامی ایران و رهبر (جمهوری اسلامی ایران) صادق هستند و ایشان ریش سفید و رهبر ما است. این موضوع را شما تالشان ایران ثابت کرده اید.”

عضو هیئت مدیره دیاسپورای تالشان روسیه در ادامه سخنان خود افزود: “اگر یک فرد تالشی بر علیه ایران سخنی بگوید، بدانید که تالش نیست و خون تالشی ندارد. امروز همه باید عمیق بیاندیشیم و خواسته های بزرگی داشته باشیم.”

درباره علی اکرم همت زاده
خبر مرگ علی اکرم همت زاده به طور گسترده در جمهوری آذربایجان منتشر شده و رسانه‌های این کشور نتوانستند با بی‌تفاوتی از کنار این خبر بگذرند. این خبر علاوه بر این در ایران و روسیه نیز بازخورد قابل توجهی داشته است.

همت زاده عضو جبهه خلق جمهوری آذربایجان و موسس شاخه لنکران و مناطق تالش نشین هم مرز با ایران به شمار می رود. شاخه لنکران جبهه خلق در وقایع ژانویه سیاه ۱۹۹۰ نقش آفرینی موثری داشت. جبهه خلق لنکران با فراخوان مردمی توانستند برای نخستین بار مرزهای اتحاد جماهیر شوروی را به روی جهان خارج بگشایند. هزاران نفر صبح روز ۱۹ ژانویه در مرز بیله سوار با نیروهای مرزبانی و ارتش شوروی درگیر شد و پایانه را به آتش کشیدند و تعداد زیادی توانستند وارد خاک ایران شوند. همچنین این جمعیت ظهر همین روز به سمت آستارا حرکت کردند و در ساعت ۱۳ و ۵۴ دقیقه دروازه روی پل مرز را شکستند و وارد ایران شدند.

شاخه لنکران جبهه خلق در واکنش به قتل عام معترضان در آن زمان در باکو دو اقدام مهم را انجام داد. نخست اینکه رافیق محمداف از اعضای جبهه که در بازگشایی مرزها نقش موثری داشت با سلاح شکاری به پادگان ارتش شوروی در لنکران حمله و تیراندازی کردند. نیروهای ارتش شوروی و کا.گ.ب به تعقیب شبه نظامیان جبهه خلق پرداختند و آنها را طی درگیری مسلحانه در جنگل‌های هفته هونی کشتند.

همچنین شاخه لنکران جبهه خلق در تماس با مقامهای جمهوری اسلامی ایران، آنها را از رویداد ژانویه خونین باکو مطلع کردند و دو خبرنگار ایرانی روزنامه کیهان هوایی (بین الملل) با کمک نیروهای شاخه لنکران به باکو رفتند و از بقایای تخریب، کشتار و تشییع جنازه شهیدان سرکوب قیام علیه شوروی عکس و خبر تهیه کردند. این خبر در کیهان هوایی منتشر شد و خبرگزاری رویترز هم اقدام به بازنشر آن کرد.

علی اکرم همت زاده در دوران پس از استقلال و جنگ قره باغ، نیروهای باقیمانده ارتش و شبه نظامیان را در لنکران و یک تیپ رزمی سازماندهی کرده بود و به جبهه قره باغ می فرستاد. موفقیتهای تیپ رزمی لنکران (لنکران باتالیونو) و مجروحیت وی در نبردها او را به جایی رساند که در دوره سید ابوالفضل علیف معروف به ایلچی بیگ، به وی درجه سرهنگ شبه نظامی اعطا کردند و معاون صورت حسین اف وزیر دفاع وقت شد. همت زاده در زمان انقلاب و سقوط شوروی سابق معاون اداره حمل نقل عمومی لنکران بود و در اصل نظامی نبود؛ اما وی تا مرحله کسب عنوان قهرمان ملی پیش رفت؛ با این حال به‌دلیل سیاست پان ترکیسم و ایران ستیزی ایلچی بیگ همراه با وزیر دفاع استعفا کرد.

همت زاده در سال ۱۳۷۲ در مناطق تالش نشین جمهوری آذربایجان و هم مرز با ایران جمهوری خودمختار تالش مغان را تاسیس کرد و با اکثریت آرا به‌عنوان نخستین رئیس جمهور موقت آن انتخاب شد. کمی بعد، پس از حمله نظامی دولت آذربایجان، بازداشت و به اتهام تصاحب غیر قانونی قدرت و تجزیه طلبی زندانی شد. دادگاه همت زاده دو سال بعد از بازداشت او برگزار و به حبس ابد محکوم شد. دولت این کشور نوپا در سال ۲۰۰۸ با فشار شورای اروپا همت زاده را ابتدا آزاد کرد و با سلب تابعیت او را اخراج و به تبعید هلند فرستاد. همت زاده جنبش ملی تالش را برای پرهیز از خشونت و مبارزه مدنی در سال ۱۳۸۵ پایه گذاری کرده بود تا حقوق قومی تالشان جمهوری آذربایجان را احیا کند. وی طی دو پرونده در دادگاه لاهه دولت آذربایجان را به پرداخت دو فقره خسارت در حق خود محکوم کرد.
همت زاده در سال ۱۳۹۴ با دعوت دانشگاه ایروان به ارمنستان و قره باغ کوهستانی رفت و طی سخنانی به تقبیح سیاست دولت آذربایجان پرداخت‌. دولت آذربایجان پس از لغو تابعیت، نخست نتوانست از تعقیب قضایی علیه همت زاده به دلیل سفر به منطقه قره باغ استفاده کند اما رسانه های دولتی و وابسته به دولت، موج تبلیغاتی علیه او به راه انداختند او را حامی اشغال قره باغ توصیف کردند.
وی در سال ۱۴۰۰ پس از بیماری و سختی‌های ناشی از شکنجه زندان و مجروحیت در جنگ قره باغ، کرسی ریاست جمهوری دولت در تبعید را به بوریس تالشنسکی واگذار کرد.

و سرانجام همت زاده در سن ۷۴ سالگی در لاهه هلند درگذشت.

بیشتر بخوانید: چرایی بی تفاوتی ایران در رویدادهای نخجوان و تالش