یادداشت: جنگ هنوز آغاز نشده‌ است!

فیلم با کیفیت در روزهای بی‌کیفیت
این فیلم در حالی منتشر می‌شود که داعش در بدترین روزهای خود از نظر آماری قرار دارد به گونه‌ای که طبق آمار منتشر شده توسط داعش در هفته آخر دی‌ماه، تعداد عملیات‌های این گروه تروریستی برای نخستین بار در طول تاریخ حیاتش تک رقمی شد.

این فیلم تحولات ولایت سینا را به تصویر می‌کشد. ولایتی که در زمان بیعت اخیر دواعش با ابوالحسین الحسینی، خلیفه جدید داعش تنها چهار نفر در تصویر حضور دارند. این در حالی‌ است که حدود ۹ ماه قبل یعنی در زمان بیعت با ابوالحسن الهاشمی، خلیفه معدوم داعش تعداد بیعت کنندگان در سینا بیش از این‌ها بود.

سینا و آخرالزمان
در فیلم مهم “لهیب الحرب۲” بود که موقعیت سینا به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق فعالیت داعش به عنوان منطقه‌ای که جنگ آخرالزمانی داعش از آنجا آغاز خواهد شد در نظر گرفته شد. جنگی که هنوز آغاز نشده است!

دشمن در ابتدا
یکی از سنت‌های فیلم‌سازی داعش این است که در فیلم‌های مهم معمولا سخنانی از دشمنانی مانند بوش، اوباما و یا ترامپ در ابتدای فیلم به تصویر کشیده می‌شود و با این آغاز، فیلم در مسیر خود قرار می‌گیرد. در ویدیوی جدید منتشر شده از سوی داعش، از سخنرانی ستیفن کینگ، عضو کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۵ استفاده می‌کند. او که آرزو می‌کند بتواند از رهگذر هم‌پیمانی با کشورهای به اصطلاح معتدل بر داعش پیروز شوند، داعشی که از نظر او ۱۴۰۰ سال است با تمدن غرب می‌جنگد.

فرعون و موسی
بعد از این است که فیلم با نبرد فرعون و موسی علیه السلام آغاز می‌شود چرا که داعش نبرد خود را نبرد حق علیه باطل و در ادامه مبارزه انبیا تلقی می‌کند همانطور که در جاهای دیگر به حضرت نوح و ابراهیم علیهما السلام نیز ارجاع می‌دهد. اما این‌بار که موضوع فیلم مصر و سیناست به فرعون و موسی ارجاع می‌دهد.

پایان قهرمان و آغاز جنگ
نسخه سال ۲۰۲۱ النهایه و البدایه به شکل گیری داعش در عراق و سوریه می‌پردازد و از مقاومت در برابر اشغالگر آمریکایی و از مکون سنی و مکون شیعی و فصائل مقاومت جهادی صحبت می‌کند که هیچکدام واژگانی معمول در ادبیات رسمی و حتی غیر رسمی داعش نیستند و این خود نشانه‌ایست از اینکه با یک فیلم رسمی داعش مواجه نیستیم بلکه یا گروهی سمپات و غیررسمی این فیلم را تهیه کرده‌اند یا اینکه داعش خواسته تا از طریق این فیلم برخی سخنان غیررسمی خود را بزند. فیلم منتشر شده در سال ۲۰۲۱ به این می‌پردازد که مقاومت در برابر اشغالگران در عراق از سال ۲۰۰۳ شکل گرفت و در رأس آن التوحید والجهاد زرقاوی بود. در ادامه فیلم ۲۰۲۱ از موفقیت‌های التوحید و الجهاد زرقاوی تا ۲۰۰۶ و کشته شدن الزرقاوی سخن می‌گوید.

مقایسه فیلم پایان و آغاز ۱ و پایان و آغاز ۲
فیلم ۲۰۲۳ نریشن دیپ فیک یکی از گوینده‌های معروف فیلم‌های داعش که کشته شده‌ را کار کرده است و زیرصدای سرود غرباء را در ابتدای کار و سخن را از عصر جمهوری میلیتاریستی مصر و تصاویری از محاکمه سید قطب و پایان کار جمال عبدالناصر و انور السادات و کمپ دیوید تا حسنی مبارک و ادامه حمایت از اسرائیل توسط او و محاکمه اسلام‌گرایان تا شکل گیری التوحید والجهاد توسط دکتر خالد مساعد در سینا با الگو قرار دادن التوحید و الجهاد ابومصعب الزرقاوی آغاز می‌کند و سخن از موفقیت های التوحید و الجهاد مصر به ویژه علیه اسرائیلی‌های توریست در زمان خالد مساعد از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ سخن به میان می‌آورد.

با مقایسه تدوین دو فیلم اول (۲۰۲۱) و دوم (۲۰۲۳) می‌توان دریافت که فیلم سال ۲۰۲۳ می‌خواهد خالد مساعد را به عنوان زرقاوی سینا و یا زرقاوی مصر معرفی کند. در هر دو فیلم کشته شدن زرقاوی و خالد مساعد پایان کار نیست بلکه آغاز کار است. با در نظر گرفتن گفتمان فیلم ۲۰۲۳ اساسا هنوز جنگ آغاز نشده‌ است.

در فیلم سال ۲۰۲۳ شکل‌گیری گروه “انصار بیت‌ المقدس” چند سال پس از التوحید و الجهاد مورد توجه قرار می‌گیرد. گروهی که عملیات‌های خود را علیه اسرائیل سامان داد در حالی که فیلم ۲۰۲۱ پس از کشته شدن زرقاوی به فرایند شکل‌گیری دولت عراق اسلامی می‌پردازد و سخنان ایمن الظواهری مبنی بر پایان کار القاعده در عراق و مشروعیت دولت عراق اسلامی به رهبری ابوعمر البغدادی را به نمایش می‌گذارد.

لحنی متفاوت از گفتمان رسمی
فیلم ۲۰۲۳ با لحنی متفاوت از گفتمان رسمی داعش به شکل‌گیری انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱ می‌پردازد و با توجه به راه حل همیشگی داعش یعنی کنار گذاشتن راه‌حل‌های مسالمت آمیز و به دست گرفتن سلاح اظهار می‌دارد که تظاهرگنندگان مصری نیز در نهایت راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز را کنار گذاشتند و چند مرکز پلیس را در مصر به آتش کشیدند. اینگونه شد که محمد حسنی مبارک از ریاست جمهوری مصر کناره‌گیری کرد و مردم که گمان می‌کردند مبارک واقعا سقوط کرده است، دست از فشار خود برداشته و به خانه‌هایشان برگشتند. این در حالی بود که دولت عمیق یا Deep State وابسته به نظام پیشین، خود را برای بازگشت آماده می‌کرد.

اخوان‌المسلمین در مصر و عراق
آغاز تحرکات انتخاباتی در مصر موضوع بعدی فیلم سال ۲۰۲۳ می‌باشد. اینکه گروه‌های موسوم به اسلام‌ سیاسی تبلیغات خود را برای مشارکت در آن انتخابات آغاز کردند و به طمع قدرت شروع به عقب‌نشینی از باورهای خود کردند. فیلم نمونه‌هایی از آنچه عقب‌نشینی تلقی می‌کند را از حازم‌ صلاح، نامزد سلفی ریاست جمهوری مصر و محمد مرسی می‌آورد.
در مرحله بعد فیلم به کشتارهای تظاهرکنندگان و تجاوز به زنان توسط ارتش مصر و کشتار استادیوم بورسعید و خیانت برخی جوانانی که در رأس انقلاب بودند و همچنین خیانت اخوان‌المسلمین و عمل ایشان به عنوان جاسوسان حاکمیت می‌پردازد. در این بخش داعش و گروه‌های تشکیل دهنده آن در سینا در گفتمانی بی‌سابقه به عنوان تنها گروه‌های مدافع مصریان در برابر دولت عمیق تلقی می‌شوند. در این بخش اخوان‌المسلمین در کنار ارتش و در مقابل انقلاب قرار می‌گیرد.

فیلم ۲۰۲۱ پس از بحث از التوحید و الجهاد الزرقاوی در عراق به شکل گیری گروه‌های صحوه در عراق توسط ژنرال پترائوس، فرمانده وقت نیروهای آمریکایی می‌پردازد. جالب است که در فیلم ۲۰۲۱ که به عراق و سوریه اختصاص دارد نیز نام اخوان‌المسلمین جایگاه ویژه‌ای دارد، نامی که همراه چند گروه سنی پیوسته به صحوات از جمله کتائب ثوره العشرین، المجلس السیاسی للمقاومه العراقیه، الجیش الاسلامی، جیش المجاهدین، الهیئه الشرعیه لانصار السنه، حماس العراق، حرکه جامع قرار می‌گیرد.از منظر داعش نمایندگان سیاسی صحوات کسانی جز شاخه اخوان‌المسلمین عراق نبودند. در واقع داعش هیچگاه حاضر نیست دست از مشروعیت‌زدایی از رقیبی جدی و اصلی در میدان جهان اسلام یعنی اخوان‌المسلمین بردارد.

داعش علیه اسرائیل
فیلم ۲۰۲۳ در ادامه و از دقیقه ۱۰ و با استفاده از آرشیو تصویری گروه انصاربیت‌المقدس به عملیات‌های انصاربیت‌المقدس به ویژه عملیات ام‌الرشراش که در آگوست ۲۰۱۱ علیه نیروهای ویژه اسرائیل بین دو شهر ام‌الشراش و بئرسبع انجام شد می‌پردازد. عملیاتی که بر اساس ادعای این فیلم، در نتیجه آن پاسکال افرایم، تک‌تیرانداز اسطوره‌ای اسرائیلی کشته شد. به نظر می‌رسد یکی از اهداف داعش از تهیه این فیلم نمایش یک ژست ضد اسرائیلی می‌باشد.

انقلاب، داعش و فیلم
در فیلم ۲۰۲۱ به ناآرامی‌های سوریه در مارس ۲۰۱۱ اشاره می‌شود و اینکه مواجهه خشن ارتش سوریه باعث شد تا تظاهرکنندگان دست به سلاح ببرند. در این بخش فیلم از تعابیری مانند “المتظاهر‌ون العزل” استفاده می‌شود که در گفتمان داعش جایگاهی ندارد. در این بخش همچنین ورود داعش به سوریه برای کمک به ملت سوریه در انقلاب تلقی می‌شود و مفهوم “الثوره” (انقلاب) مفهومی مثبت تلقی می‌شود امری که در گفتمان رسمی داعش جایگاهی ندارد.

در فیلم ۲۰۲۳ نیز دیدیم که داعش از واژگان و تعابیری استفاده می‌کند که بوی طرفدا‌ری از تظاهرکنندگان در برابر ارتش مصر می‌دهد، مسئله‌ای که در گفتمان رسمی داعش به این شکل دیده نمی‌شود. در واقع داعش در گفتمان رسمی خود معمولا انقلابیون و ضد انقلابیون را به یک چشم می‌راند، این در حالی‌ است که در دوگانه النهایه و البدایه نگاه به تظاهرکنندگان به گونه‌ای دیگر است. انگار که داعش از زبانی همراه و یا دلسوز در مواجهه با تظاهرکنندگان استفاده می‌کند!

غرباء
سرود معروف و تأثیرگذار غرباء نه تنها در آغاز فیلم ۲۰۲۳ بلکه در میانه آن و در حالی که توسط اعضای انصاربیت‌المقدس خوانده‌می‌شود به نمایش درمی‌آید. به نظر می‌رسد این سرود با حال و فضای دواعش سینا سازگارتر می‌باشد. از همین رو رد پایی عمیق در فیلم ۲۰۲۳ از آن می‌بینیم اما در فیلم سال ۲۰۲۱ اثری از آن نیست.

سلاح؛ تنها راه چاره
فیلم ۲۰۲۳ در ادامه به کودتای سیسی و عدم توجه اخوانی‌ها به پندهای مجاهدان برای برداشتن سلاح اشاره می‌کند و جمله محمد بدیع مرشد، وقت اخوان‌المسلمین که مسالمت جویی را قدرتمندتر از گلوله تلقی کرده بود را به نقد می‌کشد. گفتنی‌است که این گفته محمد بدیع بارها و بارها توسط گفتمان رسمی داعش به نقد کشیده شده‌است.

سوز و گداز غیر معمول
اما در این بخش به تفصیل و با سوز و گداز از کشتارهای پس از کودتا در حق تظاهرکنندگان مسالمت‌جوی اخوانی در مکان‌های مختلف به ویژه رابعه العدویه سخن می‌رود، بی‌شک سوز و گدازی که در این بخش فیلم پیرامون کشته‌های النهضه و رابعه العدویه گنجانده شده که در گفتمان رسمی داعش دیده نمی‌شود. سوز و گداز فیلم از رابعه و النهضه در قاهره به سینا شیفت می‌کند و به جنایات ارتش مصر در قبال مردم سینا به بهانه مبارزه با تروریسم می‌پردازد. گفتمان رسمی داعش معمولا بین کشتارهای تظاهرکنندگان و کشتار مردم در سینا نسبت برقرار نمی‌سازد اما در این فیلم این نسبت با استفاده از فرم و محتوا برقرار می‌شود.

تکفیر ارتش‌ها
فیلم ۲۰۲۳ در ادامه به بیانیه ابومحمد العدنانی، سخنگوی معدوم داعش که در آن ارتش‌های کشورهای اسلامی به ویژه ارتش مصر را تکفیر می‌کند می‌پردازد و این بیانیه را تأثیرگذار در میدان سینا تلقی می‌کند. این بخش از فیلم که در نیمه فیلم اتفاق می‌افتد در واقع مکمل بخش اول فیلم است که در آن ستیفن کینگ، عضو کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۵ به رهبران کشورهای اسلامی برای مقابله با داعش امید می‌بندد.
پس از عملیات‌های موفقی که انصاربیت‌المقدس علیه اسرائیلی‌ها داشت و بعد از اینکه با تصویر سازی، ارتش مصر به عنوان یاری دهنده ارتش اسرائیل در مبارزه با انصاربیت‌المقدس تلقی می‌شود، همزمان با پخش سخنان ابومحمد العدنانی در کفر و رده ارتش مصر، نوبت به عملیات‌های انصاربیت‌المقدس علیه ارتش مصر می‌رسد. این در حالی است که فیلم ۲۰۲۱ نیز در تایم مشابه، صحنه‌هایی از عملیات‌های مختلف عناصر داعش علیه ارتش سوریه را به نمایش می‌‌گذارد.

درگیری داعش با مسلحین سوریه
یکی از موضوعاتی که هر دو فیلم اول و دوم به آن می‌پردازند، اختلاف داعش با گروه‌های مسلح سوری به ویژه جبهه‌النصره می‌باشد. موضوعی که در فیلم اول، موضوعی اصلی و در فیلم دوم موضوعی فرعی است. در واقع چنانکه فیلم دوم اشاره می‌کند همین درگیری و درخواست ابومحمد العدنانی از گروه‌های جهادی برای موضع‌گیری صریح است که باعث می‌شود در نهایت انصاربیت‌المقدس به شاخه داعش در سینا تبدیل شود.

بیعت با داعش
ولایت سینای داعش به ویژه پس از درخواست ابومحمد العدنانی و همینطور پس از ظهور آنچه دشمنی جبهه کفر علیه داعش تلقی می‌شود، متولد شد. در این بین، دو تن از انصاربیت‌المقدس به نام‌های “هشام عشماوی” و “عمر رفاعی سرور” با داعش بیعت نکردند. عشماوی و رفاعی سرور از سینا گریختند و عشماوی به درنه در لیبی رفت و در آنجا بنا بر فتوای عمر رفاعی سرور با داعش جنگید که در نهایت توسط نیروهای مصری دستگیر و کشته شد.

علیه قبطیان
بخش بعدی فیلم ۲۰۳۰ به عملیات‌های داعش علیه قبطیان مسیحی مصر و مشروعیت بخشی به این عملیات‌ها می‌پردازد. در این بخش فیلم به ویژه به کشتن ۲۱ اسیر قبطی در لیبی در ابتدای سال ۲۰۱۵ می‌پردازد و تقاضای تبادل این اسیران با برخی زنان مسیحی مسلمان شده که گفته می‌شد توسط قبطیان مخفی شده بودند را مطرح می‌کند. این در حالی است که گفتمان رسمی داعش این عملیات اعدام را به گونه‌ای دیگر و با طعم آخرالزمانی و البته با ارجاع به تاریخ جنگ‌های رده روایت می‌کند. در این بخش نیز کاملا پیداست که تولید کنندگان این فیلم گفتمانی ملایم‌تر از گفتمان رسمی داعش را اتخاذ کرده‌اند به ویژه اینکه صحنه اعدام قبطی‌ها هم در فیلم به نمایش در نمی‌آید.

داستان سه افسر جدا شده از ارتش مصر
حنفی جمال سلمان، محمد جمال عبدالحمید و خیرت سامی السبکی سه افسر ویژه ارتش مصر بودند که در سینا به داعش پیوستند. داستان این سه تن را ابتدا شبکه الجزیره در یک مستند پیش کشید اما طولی نکشید که ولایت سینای داعش با به نمایش درآوردن یک فیلم به شبکه الجزیره رودست زد و این سه تن را جلوی دوربین آورد هرچند در آن زمان هر سه کشته شده بودند.

در فیلم النهایه والبدایه ۲ نیز با استفاده از فیلم ولایت سینا از این سه نفر، جزئیات بیشتری از فعالیت‌های ایشان در میان صفوف داعش منتشر می‌شود. جزئیاتی که در فیلم رسمی ولایت سینای داعش از این سه تن دیده نمی‌شود.

بزرگترین تاجر مواد مخدر در سینا
فیلم النهایه والبدایه ۲ در ادامه به این مسئله می‌پردازد که گروه‌های قبیله‌ای که از سوی ارتش مصر علیه داعش تحریک می‌شوند در واقع تاجران مواد مخدر می‌باشند. در این بین سالم لافی یکی از بزرگترین آنها تلقی می‌شود. او آنقدر معروف بود که سینمای مصر به عنوان یک “بد من” از او یک فیلم ساخت اما در نهایت از زندان آزاد شد و برای شکست داعش با ارتش همکاری کرد که سرآخر هم کشته شد.

داستان فیلم‌های اول شخص لهیب الحرب
در فیلم لهیب الحرب ۲ که چند سال پیش از سوی مؤسسه الحیات داعش منتشر شد، فیلم‌هایی با دوربین گوپرو و به صورت اول‌شخص از ولایت سینا وجود دارد که در نوع خود بسیار کامل و تأثیرگذار بودند. حال بعد از سال‌ها در فیلم غیر رسمی النهایه و البدایه ۲ داستان آن فیلم حکایت می‌شود، اینکه این تصاویر مربوط به حمله‌ایست به فرماندهی حنفی جمال پیش گفته، در هفتم جولای ۲۰۱۷ به مقر گردان ویژه ۱۰۳ که طی آن المنسی فرمانده گردان صاعقه ۱۰۳ به همراه تعداد زیادی از افرادش کشته می‌شوند.

نزدیکی به کانال سوئز و پیمان قرن
فیلم در دقایق پایانی خود به عملیات‌های داعش در غرب سینا می‌پردازد، منطقه‌ای که منطقه حضور داعش نیست. در فیلم اظهار می‌شود که راهبرد داعش از این عملیات نزدیک شدن هر چه بیشتر به کانال سوئز می‌باشد تا برنامه‌های پیمان قرن را به ویژه درمورد سینا ناکام گذارد. یکی از آخرین این عملیات‌ها به آگوست سال ۲۰۲۲ برمی‌گردد که داعش در اسماعیلیه واقع در غرب سینا عملیاتی علیه نیروهای امنیتی مصر انجام داد.

پایان‌بندی
در پایان فیلم سخنانی از ابومحمد العدنانی سخنگوی مقتول داعش در نظر گرفته شده که اتهام تکفیر مسلمانان و عادت به سر بریدن و خشونت افراطی را از دامن داعش پاک می‌کند، و در نهایت می‌گوید اگر هزار کافر به اشتباه نجات یابند برای ما محبوب‌تر از این است که مسلمانی به خطا کشته شود.