تحولات جمهوری آذربایجان؛ اسفند ۱۴۰۱

کاردار آمریکا در مرزهای ایران

کاردار سفارت ایالات متحده آمریکا در باکو ۱۱ اسفند به مرز مشترک آذربایجان و ایران سفر کرد. «گوارا هوگو» از پل ریلی آستارا-آستارا، خطوط مرزی، سامانه های اسکن اهدایی این کشور و شیوه استفاده در گمرک آستارا بازدید کرده است. آذربایجان این تجهیزات را از سال ۲۰۱۹ در چارچوب برنامه مبارزه با ترانزیت مواد مخدر دریافت کرده است. طبق گزارش سال ۲۰۱۶ وزارت امور خارجه آمریکا جمهوری آذربایجان در مسیر تجارت غیرقانونی مواد مخدر افغانستان به سمت روسیه، اوکراین، ژاپن و اروپا قرار دارد و تنها حدود ۲۰ درصد آن کشف می شود. گفتنی است که پس از اجرای این برنامه رادارهای تردد زمینی در مرز با ایران نصب شده است و این برنامه میتواند پوششی برای ایجاد یک دیوار آهنین مشابه دوران اتحاد سوسیالیستی جماهیر شوروی سابق و محدودیت ارتباط با ایران باشد.

پیش از این نیز«لیز نبرگر» در ۱۲ فروردین ۱۴۰۱ از گمرک آستارا آذربایجان بازدید کرده بود. دپارتمان دفاعی ایالات متحده آمریکا از سال ۲۰۰۲ با سازمانهای امنیتی دولت باکو همکاری می کند.

درگذشت حاجی شاهین حسنلی

حجت الاسلام و المسلمین «شاهین حسنلی» معروف به «حاجی شاهین» روحانی شیعه اداره مسلمانان قفقاز و امام جماعت مسجد مشهدی داداش باکو روز پنجشنبه ۱۱ اسفند در سن ۴۸ سالگی درگذشت و روز جمعه در قبرستان منطقه یاسامال باکو به خاک سپرده شد. علت مرگ وی سکته قلبی اعلام شده که ساعت پنج صبح اتفاق افتاده اما فرزندش حسین حسنلی سابقه بیماری وی را تکذیب کرده است. مراسم تشییع پیکر حاجی شاهین با تجمع تعداد زیادی از مردم باکو و روحانیون نقاط مختلف این کشور همراه بود.

وی از نظر دینی مقلد رهبر جمهوری اسلامی ایران بوده اما برخلاف روحانیون منتقد دولت کمتر درباره موضوعات سیاسی و اجتماعی اظهار نظر میکرد. وی مدعو تلویزیون دولتی آذربایجان بوده و از جمله چهره هایی بوده که با برنامه مدارای دینی و چندگانگی ادیان دولت مخالفتی نداشت. وی در عین حال از جمله کسانی بود که برخلاف مقام های اداره مسلمانان قفقاز در برابر مراجع و روحانیون ایرانی نیز موضع گیری نمی کرد.

درگذشت یک زندانی سیاسی در دادگاه

عضو حزب اسلام آذربایجان (AIP) 11 اسفند در دادگاه تجدید نظر رایون (استان) سبائیل باکو درگذشت. صبوحی سلیم اف جانباز جنگ نخست قره باغ یک سال پیش پس از شرکت در تجمعات ضد صهیونیستی مقابل سفارت اسرائیل در باکو با اتهامات امنیتی بازداشت شده بود. وی پس اینکه پرچم اسرائیل را در خانه اش سوزانده بود توسط سازمان امنیت ملی (DTX) بازداشت شد. صبوحی سلیم اف به اتهام دریافت دستورات برای ایجاد اغتشاش، سوزاندن پرچم اسرائیل در حیاط خانه، ارسال تصاویر پرچم سوزی به ایران مورد محاکمه قرار گرفته بود که به ۱۷ سال زندان محکوم شد. یکی از اتهامات وی سفر به ایران بود که وی علت آن را جراحی قلب باز اعلام کرد.

این فعال سیاسی در اعتراض به حکم زندان خود پس از ۵۰ روز اعتصاب غذا به دادگاه تجدید نظر سبائیل رفت و همین حکم در دادگاه تجدید نظر نیز تایید شد که پس از اعتراض به این تایید حکم در حالی که شعار می داد دچار سکته قلبی شد و درگذشت. وی پیش از این نیز در سال ۲۰۲۱ به ۵ ماه زندان محکوم شده بود. پیکر صبوحی سلیم اف ۱۲ اسفند در مزار حکمعلی باکو به خاک سپرده شد و ۲۲ نفر از افرادی که به مراسم تشییع جنازه وی رفته بودند بازداشت شده اند. پلیس هم اکنون فقط به اعضای خانواده و خویشاوندان اجازه حضور بر سر قبر این زندانی سیاسی را می دهد. این خبر توسط اولکر سلیم اوا دختر این زندانی سیاسی در صفحه شخصی فیسبوک اعلام شده است.

نا امنی در باکو

تیراندازی روز جمعه ۱۲ اسفند در خیابان خطایی باکو یک کشته و دو زخمی برجای گذاشت. فرد کشته شده کارمند وزارت حمل و نقل و توسعه دیجیتال و زخمی شدگان کارمند یونی بانک هستند. وزارت کشور از بازداشت یکی از مظنونان تیراندازی در فروشگاه زنجیره ای «براوو مارکت» باکو خبر داده است. این فرد ۲۲ ساله در ساختمان پلاک ۱۹ محله «روحلان اسماعیلوف» رایون سبائیل باکو با عملیات واحدهای ویژه پلیس بازداشت شده و هنگام عملیات با تفنگ به سوی این نیروها تیراندازی کرده که خلع سلاح شده است. پلیس باکو دو نفر دیگر از مظنوان را بازداشت کرده و تعداد نهایی افراد بازداشت شده مرتبط با این تیراندازی به سه نفر رسیده است.

فروشگاه های «براوو مارکت» متعلق به شرکت سرمایه گذاری «پاشاهلدینگ» است و خانواده پاشایف و تبار پدری مهربان علیوا (پاشایوا) آن را اداره می‌کنند.

دومین رویداد تیراندازی باکو در روز ۱۵ اسفند سه زخمی برجای گذاشته و به یک خودرو زیان وارد شده و یک نفر در ارتباط با این تیراندازی بازداشت شده است.

سازمان امنیت ملی آذربایجان (DTX) «فرید توتایف فرهاد اوغلو» شهروند ۲۲ ساله را به اتهام انتشار خبر دروغین بمب گذاری مترو باکو در پیام رسان واتساپ بازداشت کرده است. سازمان امنیت ملی ویدئوی اعترافات فرید توتایف را پخش کرده و براساس ماده ۲۱۶ قانون کیفری وی را به اتهام نشر خبر دروغ عملیات تروریستی و تشویش اذهان عمومی به دادگاه جرائم سازمان یافته معرفی کرده است. همچنین پرونده شکایت های خصوصی علیه وی به صورت جداگانه بررسی می شود.

ادعای تصرف اراضی نخجوان توسط ایران

خبرگزاری آپا جمهوری آذربایجان مدعی تصرف اراضی جمهوری خودمختار نخجوان به وسیله ایران شده بود. آپا مدعی فروش ۲۱ هکتار از اراضی این منطقه به ایران توسط طالب واصف اف رئیس سابق مجلس عالی نخجوان شده بود. روابط عمومی پلیس مرزبانی جمهوری آذربایجان در گفتگو با این رسانه این خبر را تکذیب کرده و افزوده است که به خاطر حرکات رودخانه ارس و جابجایی اراضی از سال ۲۰۱۶ مطالعاتی انجام شده و از سال ۲۰۲۰ اجرایی شده است. طی این عملیات عمرانی جمهوری اسلامی ایران با دیواره سازی بخشی از مناطقی که رودخانه با حرکات طبیعی خود در داخل خاک ایران پیشروی کرده بود را پس گرفته است.

الحاق به آذربایجان هرگز

آرائیک هاروتونیان رئیس جمهور دولت ارمنی قره باغ کوهستانی معروف به آرتساخ (به رسمیت شناخته نشده) ۱۰ اسفند در جلسه پارلمان این منطقه اعلام کرده است: مذاکرات با دولت آذربایجان شامل برنامه الحاق قره باغ کوهستانی در این کشور نمی شود و انها استقلال خود را حفظ می کنند.

میدان تی وی گزارش داده است دفتر رئیس جمهور آذربایجان روز ۲۲ اسفند از هیئت ارمنی قره باغ کوهستانی برای سفر به باکو دعوت کرده است. پیش شرط دولت باکو برای این مذاکره این است که ارامنه این منطقه موضوع استقلال از دولت آذربایجان را در مذاکرات مطرح نکنند.

آرارات میرزویان وزیر امور خارجه ارمنستان از ادامه انسداد جاده لاچن به خانکندی (استپاناکرت) مرکز ناگورنو کاراباخ (قره باغ کوهستانی) انتقاد کرده است. آیخان حاجی زاده سخنگوی وزارت خارجه دولت باکو در پاسخ به انتقادهای وی گفته است: استفاده از جاده لاچن به مرکز قره باغ برای امور نظامی و مقاصد اقتصادی غیرقانونی است و کشورش هر کاری برای جلوگیری از ادامه روند استفاده غیرقانونی انجام می دهد. گذرگاه مرزی در انتهای جاده لاچن برای شفافیت و امنیت آذربایجان و ارمنستان باید ایجاد شود.

درگیری در قره باغ کوهستانی

نیروهای ارتش آذربایجان ۱۴ اسفند در شمال غربی قره باغ کوهستانی به خودروی پلیس دولت ارمنی آرتساخ (به رسمیت شناخته نشده) آتش گشودند که در نتیجه آن ۳ مامور پلیس کشته شدند و یک نفر نیز زخمی شد. وزارت دفاع به تلفات ارتش آذربایجان اشاره نکرده است. نیروهای صلحبان روسی به منطقه درگیری رفتند. آذربایجان مدعی شده است که ارامنه از این مسیر در حال استفاده برای نقل و انتقال اسلحه بودند که به دستور نیروهای ارتش بریا بازرسی توجهی نکردند و آتش گشودند. وزارت دفاع آذربایجان همچنین تاکید کرده است که برای ارتباط قره باغ با ارمنستان جاده لاچن به خانکندی تنها راه ارتباطی است و این اقدام را یک عمل تروریستی می داند.

وزیر کشور قره باغ کوهستانی آذربایجان را مسئول این درگیری معرفی کرده است. 

سرکوب تجمع روز جهانی زن در باکو و ایروان

روز ۱۷ اسفند مصادف با هشتم مارس و روز جهانی در باکو با تجمع شهروندان ملی گرای جبهه خلق و بستگان کشته شدگان جنگ قره باغ بر علیه دولت باکو همراه بوده است و پلیس این تجمع را سرکوب کرده و تعدادی بازداشت شده اند. شرکت کنندگان دولت الهام علیف را طائفه ای و مافیایی خطاب می کردند.

روز جهانی زن در ایروان پایتخت ارمنستان نیز با حمله نیروهای ویژه پلیس به تجمع مادران کشته شدگان جنگ دوم قره باغ همراه بوده است. آنها با حضو در مزار فرزندان خود نیکول پاشینیان نخست وزیر را دروغگو خواندند که تلاشهای سربازان کشته شده را پایمال کرده است.

سرکوب تجمع روز زن در ایروان با کمترین خشونت انجام شده ولی در باکو همراه با استفاده از گاز اشک آور و بازداشت خشن تظاهرات کنندگان بوده است.

خطوط قرمز ایران در قفقاز

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۱۷ اسفند در جریان سفر خود به ترکیه و کنفرانس خبری مشترک با همتای خود مولود چاووش اوغلو حضور اسرائیل در قفقاز و حق آبه رود ارس را خط قرمز تهران بیان کرده است.

حسین امیرعبداللهیان در این کنفرانس با اشاره حق دسترسی ایران به آب این رود مشترک گفته است: ما با ترکیه بر سر ادامه حق دسترسی به حق آبه رود ارس متفق القول هستیم و با تشکیل کار گروه مشترک تلاش می شود تا مردم شمال غربی ایران از این رود بهره مند شوند.

مقام ایرانی درباره خطوط قرمز ایران در قفقاز تاکید کرده است: یکی از موضوعات مهم حضور اسرائیل در قفقاز است و جمهوری اسلامی ایران به همه طرفها هشدار میدهد با هوشمندی درباره اسرائیل رفتار کنند و پای آنها را به قفقاز باز نکنند.

کمبود آب در ارس و کورا چالش میان ایران و آذربایجان

شهروندان رایون (استان) ساعاتلی آذربایجان ۲۱ اسفند با پلیس بر سر حق آبه رود کورا درگیر شدند که تعدادی مجروح و بازداشت شده اند. اکنون مردم روستاهای منطقه دشت مغان در خاک آذربایجان با مشکل کمبود آب شرب خانگی مواجه شده اند. آنها تلاش می کردند تا سردهنه های آبیاری رود ارس را ببندند. شرکتهای کشت و صنعت خارجی در این منطقه آب را برای کشاورزی صنعتی مصرف می کنند.

رود کورا یا همان کُر ادامه رود ارس در خاک آذربایجان است که به دریاچه کاسپی می ریزد و دومین رودخانه حوزه آبریز بزرگترین دریاچه جهان به شمار می رود. پس از برنامه سدسازی ترکیه با نام پروژه داپ، کشورهای ایران، ارمنستان، جمهوری خودمختار نخجوان و سرزمین اصلی آذربایجان با کمبود آب مواجه شده اند.

احضار سفیر ایران در باکو

مقامهای رسمی دولت باکو شنبه ۲۰ اسفند در بیانیه ای مدعی شده اند که یک فروند هواپیمای جنگی ایرانی در نزدیکی و بر فراز مرز دو کشور به پرواز درآمده است.

وزارتخانه های امور خارجه و دفاع آذربایجان در بیانیه مشترک خود تصریح کرده اند: هواپیمای ایرانی در فاصله ۳ تا ۵ کیلومتری تا روی خط مرز از زنگیلان (در نزدیکی مرز ارمنستان) تا بیله سوار در استان اردبیل طی ساعت ۹و ۴۴ تا ۱۰ و ۲۶ دقیقه (به وقت باکو) پرواز کرده است که این کار غیردوستانه است.

وزارت امور خارجه آذربایجان ضمن احضار سید عباس موسوی سفیر ایران در باکو، اعتراض کتبی خود را به وی تسلیم کرده است. 

هنوز مقام های جمهوری اسلامی ایران در این مورد واکنشی نشان نداده اند. طبق گفته ها (خانم) گیلا گملیئل وزیر اطلاعات و فرهنگ اسرائیل در ساعتهای مربوط به پرواز هواپیمای جنگی در خطوط مرزی، سخنران اجلاس «باکو گلوبال فروم» بوده است.

تهدید ایران در باکو

ایهود اولمرت نخست وزیر سابق فلسطین اشغالی (اسرائیل) یکی از سخنرانان نشست باکو گلوبال فروم بوده است. وی در این نشست مدعی شده است: «ایران کشوری متجاوز است. ارتش آذربایجان در چند سال اخیر قدرت خود را در جنگ برای تمامیت ارضی این کشور نشان داده است. معتقدم که ایرانی ها پیش از آغاز هر گونه رویارویی با آذربایجان باید مراقب باشند. ما باید برای همه کسانی که مورد تهدید ایران قرار می گیرند هر کاری انجام دهیم و این شامل آذربایجان نیز می شود».

سید عباس موسوی نیز در توئیتی با انتشار تصاویر از موشکهای حزب الله لبنان و پرچم های پاره اسرائیل بخشی از انجیل لولقا و پاسخ عیسی مسیح علیه السلام به بهانه جویان بنی اسرائیل نوشته است: «طبیب خودت را شفا بده».

مرگ بی دلیل نظامیان آذربایجان

افسر ۲۸ ساله نیروی زمینی ارتش آذربایجان به نام کامران نامیز اوغلو حسین اف ۲۲ اسفند در شهر نفت چالا به خاک سپرده شده است. مقام های ارتش به خانواده وی گفته اند که در حادثه سقوط بهمن کشته شده و اطلاعات بیشتری در این مورد ارائه نکرده اند.