روابط اسرائیل و کردستان عراق چگونه تقویت شد؟

از چندین دهه قبل، اسرائیل تنها دولتی بود که از کردهای عراق حمایت کرد و آنها را آموزش داد. در نتیجه، اسرائیل رابطه قوی و ویژه ای با کردها (عمدتا با حزب دمکرات کردستان – KDP) دارد و از زمانی که حکومت اقلیم کردستان (KRG) همه پرسی را برای مستقل شدن از دولت مرکزی عراق انجام داد، گسترش یافته است.  در آن زمان منحصر به فرد در تاریخ اقلیم کردستان، اسرائیل تنها دولتی بود که از استقلال کردستان حمایت و از آن دفاع کرد.

روابط بین کردستان (به ویژه حزب دمکرات کردستان) و اسرائیل به اواسط دهه ۱۹۶۰ باز می گردد، زمانی که اسرائیل کردها را متحدی قوی می دید، از آنها حمایت کرد و توانست برای تضعیف رژیم سابق عراق به آنها اعتماد کند. روابط کردها و اسرائیل دیرینه، عمیق و استراتژیک و حتی قویتر از روابط کردها با ایالات متحده و کشورهای اروپایی است. حضور اسرائیل در کردستان چیز جدیدی نیست. در طول دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، اسرائیل به طور مخفیانه از شورش کردها علیه عراق به عنوان بخشی از استراتژی ژئوپلیتیک خاورمیانه خود برای ایجاد اتحاد با غیر عرب ها حمایت کرد. پس از سقوط رژیم بعث عراق در سال ۲۰۰۳، روابط نظامی و سیاسی بین این دو، بیش از پیش تقویت شد و این روابط علنی گردید. آریل شارون، نخست وزیر اسبق اسرائیل، پس از دیدارهای مقامات اسرائیلی و کردستانی، “گستره روابط خوب با اقلیم کردستان” را به دنیا اعلام کرد. بر اساس برخی گزارش‌ها، در سال ۲۰۰۴، ارتش اسرائیل و واحدهای اطلاعاتی آن در مناطق کردنشین عراق، ایران و سوریه فعال بودند و به پشتیبانی و آموزش این واحدها و انجام عملیات‌های مخفیانه پرداختند.

اسرائیل اولین رژیم در جهان بود که استقلال کردستان را در ۹ سپتامبر ۲۰۱۷ تایید کرد. قبل از همه پرسی، اسرائیل تنها نیروی بزرگ جهانی بود که از استقلال اقوام مختلف در خاورمیانه حمایت می کرد. همچنین در گزارش­های مربوط به آن دوران آمده است که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر فعلی اسرائیل، رهبران جهان را برای حمایت از همه پرسی کردستان تحت فشار قرار داده است. هنگامی که نیروهای عراقی و حشدالشعبی برای دفع حملات کردها به مردم کرکوک، از این شهر دفاع کردند، نتانیاهو از نیروهای کرد حمایت کرد و از سران اروپایی و غربی خواست تا از بروز هرگونه شکست برای کردهای عراق جلوگیری کنند. در جریان راهپیمایی های استقلال طلبانه در اربیل، پایتخت اقلیم کردستان، برخی مردم کرد علنا با به اهتزاز درآوردن پرچم رژیم صهیونیستی و سردادن شعارهایی قدردانی خود را از حمایت اسرائیل اعلام کردند.

اسرائیل نه تنها از کردهای عراق، بلکه از کردهای سایر کشورها نیز حمایت کرد. در ایام پرتنش بحران سوریه، نتانیاهو در توئیتی درباره عملیات نظامی ترکیه در سوریه نوشت: «اسرائیل به شدت حمله ترکیه به مناطق کردنشین سوریه را محکوم می‌کند و نسبت به پاکسازی قومی کردها از سوی ترکیه و دستیارانش هشدار می‌دهد. اسرائیل آماده ارائه کمک های بشردوستانه به مردم شجاع کرد است.”^[۱] این اولین بار نیست که نتانیاهو حمایت خود را از مردم کرد نشان می دهد. او در سخنرانی سیاسی خود در سال ۲۰۱۴ از ایجاد یک دولت مستقل کرد حمایت کرد و گفت: «مردم کرد مردمی مبارز هستند. آنها تعهد سیاسی و اعتدال سیاسی خود را ثابت کرده اند و شایسته استقلال سیاسی خود هستند.»

پس از حمله داعش به شمال عراق در سپتامبر ۲۰۱۴، یک سازمان غیردولتی اسرائیلی به نام “IsraAID” با همکاری کمیته یهودیان آمریکا اعلام کرد که فورا به مسیحیان و ایزدی ها در کردستان عراق کمک خواهد کرد. در شهر کردنشین دهوک، اسرائیل امدادهای زمستانی از جمله تخت، غذای کودک و پتو را به حدود ۱۰۰۰ خانواده ارائه کرد. این کمک با همکاری آژانس کانادایی ONEXONE و همچنین مقامات اقلیم کردستان امکان پذیر شد. مدیر شرکت IsraAID، شاچار زهاوی، در یک گفتگوی رسانه‌­ای علنا بیان کرد که تیم اسرائیلی به گرمی توسط ساکنان کرد در اردوگاه پناهجویان کرد، مورد استقبال قرار گرفت. وی تاکید کرد: «آنها می دانستند که ما اسرائیلی هستیم و به خوبی از ما استقبال کردند. مردم کرد واقعا اسرائیل را دوست دارند.»

از سوی دیگر، رهبران حزب دمکرات کردستان، که حکومت اقلیم کردستان را کنترل می کنند، مشتاق برقراری روابط با اسرائیل بوده‌­اند. در سال ۲۰۰۶، مسعود بارزانی، رئیس وقت کردستان عراق و رهبر حزب دمکرات در بیانیه ای گفت: «برقراری روابط با اسرائیل جرم نیست. و اگر بغداد با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار کند، ما کنسولگری در اربیل باز خواهیم کرد.» داشتن روابط مستحکم با کردها نیز برای اسرائیل سرمایه بزرگی است، زیرا اسرائیل قدرت بیشتری در منطقه خواهد داشت. یکی از افسران سابق اطلاعاتی اسرائیل در مصاحبه با هفته‌­نامه آمریکایی “نیویورکر” می­گوید: «اسرائیل با همسویی با کردها، چشم و گوش خود را در ایران، عراق و سوریه به دست می‌آورد».

به گزارش روزنامه فایننشال تایمز، در مقطعی، اسرائیل تا سه چهارم نفت خود را از کردستان عراق وارد می­کرده است. شرکت های اسرائیلی علاوه بر ارائه آموزش های امنیتی به کردها و خرید نفت، در پروژه های انرژی، توسعه زیرساخت ها و ارتباطات در کردستان عراق نیز سرمایه گذاری کرده اند. فلاح مصطفی، رئیس سابق اداره روابط خارجی اقلیم کردستان عراق، در یک سخنرانی اعلام کرده بود: «ما هیچ مشکلی با اسرائیل نداریم. آنها به ما آسیبی نرسانده اند. ما نمی توانیم از آنها متنفر باشیم فقط به این دلیل که اعراب از آنها متنفرند.»

روزنامه ینی سافاک ترکیه، در یکی از گزارش­های خود نوشته بود مسعود بارزانی، که در جریان همه پرسی تنها از اسرائیل حمایت می شد، قصد داشت با کمک کردهای یهودی الاصل که موقعیت های برجسته ای در اسرائیل دارند، موقعیت خود را در اقلیم کردستان و کل منطقه تقویت کند. ذکری موسی مشاور ارشد بارزانی نیز در نشانه همبستگی با اسرائیل اعلام کرده بود “اسرائیل در وضعیتی نیست که به خاطر بمب‌های حماس و پست‌های شبکه‌های اجتماعی فروپاشی کند.”

دلیل این همه حمایت اسرائیل واضح است؛ در خاورمیانه جدید می­بایست اسرائیل مرکزیت داشته باشد و مابقی مناطق به اقلیم­های مستقل و کوچک تقسیم شوند. اسرائیل همواره از گروه­های تجزیه طلب منطقه که در کشورهایی که دشمن اسرائیل هستند، علنا حمایت کرده است.

هدف از این دخالت­ها این است که اسرائیل می­خواهد دشمنانش درگیر بحران­ ها و تسویه حساب های داخلی باشند و این هدف ها را پرستیژ بشر دوستانه و حمایت از اقلیت ها در دیپلماسی فرا ملی خود مطرح می کند. به عنوان مثال حمایت از تجزیه طلبان گروهک الاحوازی در ایران برای اسرائیل مهم است اما هیچگونه حمایتی از حوثی­ها که یک حرکت مردمی برای سرنگونی دیکتاتور یمن بود، نداشتند و حتی در جنگ عربستان علیه آنها، با عربستان همسو بودند. به عقیده دکترین امنیت ملی اسرائیل، این دولت می­تواند با استفاده از کردها نفوذ اطلاعاتی خود را در ایران، سوریه و عراق افزایش دهد و در برخی موارد نیز پشتیبانی تسلیحاتی برای عملیات در این مناطق را نیز از همین اقلیم سازماندهی کند. ارتباطات عمیق و فعالیت­های دیرینه موساد در این اقلیم گواه این مدعاست و اقلیم کردستان را تبدیل به محلی برای منازعه میان ایران و اسرائیل و حتی ترکیه و اسرائیل کرده است.

[۱] https://twitter.com/netanyahu/status/1182268451269857281?s=20