شناخت طرفین درگیر در سودان و بررسی آخرین وضعیت میدانی (نقشه)

درگیری‌های اخیر سودان در پی جنگ قدرت و اختلاف بین نیروهای ارتش سودان به فرماندهی ژنرال عبدالفتاح البرهان، و نیروهای پشتیبانی سریع به فرماندهی محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی رخ داده است.

در جریان کودتای سال ۲۰۱۹ میلادی ارتش سودان علیه دولت این کشور، عمر البشیر از قدرت برکنار شد و عبدالله حمدوک به عنوان نخست‌وزیر دولت انتقالی (به مدت سه سال) انتخاب شد. همچنین شورای انتقالی سودان با ۱۱ عضو از مقامات نظامی و سیاستمداران (همراه با ارتش) تشکیل شد که البته به علت عدم انتخاب نماینده شرق سودان یک کرسی آن خالی مانده است.

دولت انتقالی حمدوک نیز در آگوست سال ۲۰۱۹ میلادی، با مشارکت ارتش و ائتلاف سیاسی آزادی و تغییر (الحریه و التغییر) تشکیل شد و در اکتبر سال ۲۰۲۱ با کودتای مجدد ارتش سودان مواجه شد. علیرغم بازداشت عوامل دولت حمدوک، وی به ریاست خود تا ۲ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی ادامه داد و پس از وی، عثمان حسین به نخست وزیری دولت موقت منصوب شد. کودتای دوم ارتش و اقدامات پس از آن با اعتراض مردم و طرفداران دولت انتقالی و احزاب کنار گذاشته شده از قدرت مواجه شد اما راه به جایی نبرد تا اینکه گروه‌های سیاسی و نظامی سودانی در ۱۴ آذر ۱۴۰۱ تحت تاثیر فرماندهان ارشد ارتش بر سر یک دوره انتقالی ۲۴ ماهه توافق کردند که از زمان انتخاب نخست وزیر انتقالی آغاز شد. اما این فرآیند نیز مجددا با اردوکشی و جنگ قدرت حمیدتی و برهان روبرو شده و سرنوشت سودان همچنان دستخوش تغییرات خواهد بود.

محمد حمدان دقلو (حمیدتی) کیست؟ نیروهای پشتیبانی سریع چگونه تشکیل شد؟

ژنرال محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی از افراد قدرتمند قبیله الرزیقات در منطقه دارفور سودان است که پس از تشکیل گروهی از مسلحین قبایل همپیمان با عمر البشیر در سال ۲۰۱۰ میلادی به فرماندهی این نیروها منصوب شد. نیروهای این گروه از میان مسلحین جَنجَوید جذب شدند و در ابتدا ساختار منظمی نداشتند و ماهیت آنها شبیه به یک گروه شبه نظامی قبیله‌ای بود اما در سال‌های بعد با کمک دولت عمر البشیر به حمیدتی توسعه یافتند و به یک نیروی منظم تبدیل شدند.
نیروهای پشتیبانی سریع در جریان کودتای آوریل ۲۰۱۹ میلادی و براندازی حکومت عمر البشیر نقش مهمی ایفا کردند و حمیدتی فرمانده آنها به سمت معاون رئیس شورای نظامی انتقالی منصوب شد.

حمیدتی در کودتای ۲۰۲۱ میلادی علیه دولت عبدالله حمدوک با ژنرال عبدالفتاح برهان همکاری کرد اما پس از مدتی به مخالفت با ژنرال برهان پرداخت و در نهایت با رد نتایج توافقنامه گروه‌های مدنی و شورای حاکمیتی نظامی سودان برای حل و فصل بحران سیاسی این کشور در ۱۴ آذر ۱۴۰۱، به ویژه در خصوص ادغام “نیروهای پشتیبانی سریع” در ذیل تشکیلات نیروهای مسلح سودان، از ۲۶ فروردین ۱۴۰۲ به درگیری و تنش با ارتش سودان پرداخت.

عبدالفتاح البرهان کیست؟

عبدالفتاح عبدالرحمن البرهان، از ژنرال‌های ارشد ارتش سودان است که در فوریه سال ۲۰۱۸ میلادی به سمت فرماندهی ستاد ارتش منصوب شد. وی پیش از این، سمت بازرس کل ارتش و معاون ستاد عملیات نیروی زمینی را به عهده داشته است. ژنرال البرهان پس از اجرای کودتای ۲۰۱۹ میلادی علیه حکومت عمر البشیر، توسط احمد عوض بن عوف، فرمانده پیشین نیروهای مسلح سودان به این سمت و همچنین ریاست شورای نظامی انتقالی رسید. او در سال ۲۰۲۱ میلادی با همکاری ژنرال حمیدتی، دولت موقت به ریاست عبدالله حمدوک را خلع و اعضای شورای حاکمیتی سودان را برکنار کرد و شورای جدید را با اعضای دیگری تشکیل داد. اقدامات خودخواهانه و تک روی های او منجر به بروز اختلافات با حمیدتی و در نهایت آغاز درگیری‌های نظامی اخیر شد.

آخرین وضعیت نظامی سودان:

بر اساس آخرین اخبار از درگیری‌های سودان، اکثر شهرها و پایگاه‌های استان‌های دارفور غربی، وسط، جنوبی و شرقی در کنترل نیروهای پشتیبانی سریع قرار دارد. همچنین بخش‌های جنوبی استان دافور شمالی و بخش‌هایی از استان‌های کردفان شمالی و غربی تحت نفوذ نیروهای پشتیبانی سریع قرار دارد.

در شهر خارطوم نیز به دلیل تداوم درگیری‌ها، خطوط دقیق سیطره هر یک از طرفین مشخص نیست. اما اکثر مناطق شمالی شهر خارطوم، نظیر الجریف، دردوق، کافوری، خارطوم بحری، ام درمان تحت نفوذ نیروهای پشتیبانی سریع قرار دارد.

ارتش سودان نیز موفق به تثبیت مواضع خود در شرق و شمال سودان شده و عموم تحرکات نیروهای پشتیبانی سریع به درگیری‌های پراکنده و حملات ایذایی محدود شده است. پایگاه‌های ارتش در شهرهای الفاشر، الابیض، الجنینه، مروی حفظ شده و دلیل استمرار درگیری در این شهرها همین موضوع است.

در شرق سودان نیز ارتش پس از تصرف شهرهای کسلا، القضارف و پورتسودان در ۲۷ فروردین ماه، موفق به تثبیت کامل اوضاع شد و نیروهای پشتیبانی سریع تحرک دیگری در این منطقه نداشته‌اند.

بیشتر بخوانید:
بحران در سودان؛ آتش بس و جنگ ادامه دارد
زمینه درگیری‌های سودان و سناریوهای پیش‌رو