مذاکرات سودانی‌ها در جده به نتیجه رسید؛ توافق بدون آتش بس!

در حالی که مذاکرات بین نمایندگان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع در شهر جده عربستان سعودی از ۱۶ اردیبهشت ماه ادامه دارد، رسانه‌های غربی از چند روز قبل بدین سو به نقل از دیپلمات های آمریکایی گفته‌اند که طرفین سودانی بزودی توافقنامه‌ای را درباره برقراری آتش‌بس امضا خواهند کرد. اما در متن بیانیه جده از آتش بس فراگیر سخنی به میان نیامده است.

با توجه به پیشینه‌ی مذاکرات و توافقنامه‌های داخلی سودان، ظاهر این توافق نیز همانند توافق سال گذشته آنهاست که منجر به برانگیخته شدن مناقشه فعلی در این کشور شد. همچنین این توافق بستر مرحله دوم این گفتگوها را خواهد ساخت که باز هم با میانجی‌گری و نقش آفرینی عربستان سعودی و آمریکا امکان پذیر خواهد شد. علاوه بر این موضوع، این خبر نشانگر موارد مهم دیگری است:

۱- هیچ مصالحه‌ای در موضوعات مورد اختلاف انجام نشده و این توافق برای ایجاد خوشبینی در روند داخلی و خارجی رو به افول بحران سودان است.
۲- طرفین در این گفتگوها برای ایجاد آتش بس، با این دیدگاه که در تحولات سودان دست برتر را دارند، شروط خود را مطرح کرده‌اند اما میانجی‌گرها بحث‌ها را متوقف کرده و طرفین را به انعقاد یک توافق آتش بس و باز کردن گذرگاه‌های امن برای ارسال کمک‌های بشردوستانه فراخوانده‌اند. این یعنی حل و فصل مناقشه سودان نیز به خواست عربستان و آمریکا مشروط است و سایر رقبای خارجی (امارات، مصر و…) کنار گذاشته شده‌اند.

شروط طرفین سودانی چیست؟

طبق اظهارات مقامات ارتش سودان، شروط آنها برای برقراری آتش بس و باز کردن گذرگاه‌های امن برای ارسال کمک‌های بشردوستانه با نیروهای پشتیبانی سریع شامل موارد زیر است:
۱- خروج نیروهای پشتیبانی سریع از مناطق مرکزی و دولتی شهر خارطوم اعم از اداره برق، پالایشگاه نفت الجیلی و همچنین مناطق مسکونی.
۲- پاکسازی سنگرها و حذف خطوط ایجاد شده در جریان درگیری‌ها.
۳- تجمیع نیروهای پشتیبانی سریع در یک پایگاه مورد توافق با ارتش در حومه‌ی خارطوم. این نیروها بایستی تا زمانی که در مورد ادغام آنها در نیروهای مسلح تصمیم گیری می‌شود در آنجا بمانند.

مقامات نیروهای پشتیبانی سریع نیز شروط خود را در موارد زیر عنوان کرده‌اند:
۱- پرداخت حقوق نیروهای پشتیبانی سریع از طرف وزارت دارایی سودان.
۲- توقف هوانوردی توسط ارتش و استقرار ناظران خارجی برای نظارت بر آتش بس.
۳- تضمین مسیر ایمن خروج فرماندهی و نیروهای پشتیبانی سریع از خارطوم به مقصدی از قبل مشخص شده.
۴- اجازه جمع آوری تمامی نیروها، تسلیحات و تجهیزات نظامی از مواضع نیروهای پشتیبانی سریع حتی مناطقی که قبل از شروع درگیری‌ها در آنجا مستقر بوده‌اند.
۵- اجازه استقرار نیروهای پشتیبانی سریع در تمامی مواضع فعلی و ارائه خدمات درمانی به زخمی شدگان آنها در بیمارستان‌ها.

چارچوب بیانیه جده چیست؟

نمایندگان نیروهای مسلح سودان و نیروهای پشتیبانی سریع روز گذشته ۲۲ اردیبهشت ماه، پس از شش روز مذاکره با حضور نمایندگان آمریکا و عربستان سعودی بیانیه مشترکی را تحت عنوان “بیانیه جده” منتشر کردند. طرفین در این بیانیه بر تضمین جان و مال غیرنظامیان، حفاظت از تأسیسات غیرنظامی، ایجاد مسیرهای امن، حفظ حاکمیت و یکپارچگی سودان تاکید کرده‌اند. همچنین قرار است نهادهای بین المللی با استفاده از ماهواره، گزارش‌های میدانی و اخبار فضای مجازی بر اجرای این تعهدات نظارت کنند.

در این بیانیه نکته‌ای درباره برقراری آتش بس فراگیر ذکر نشده است اما مقامات آمریکایی آن را گام ابتدایی برای رسیدن به توافق آتش بس عنوان کرده‌اند.

به طور کلی این بیانیه یا توافق، به دلیل اینکه نشانی از آتش بس فراگیر، دستیابی طرفین به شروط خود و نظارت دقیق بر تعهدات طرفین ندارد، برای حل بحران سودان کافی و راهگشا نیست. در جریان ۲۸ روز جنگ داخلی سودانی‌ها، بیش از ۵۰۰ نفر کشته، سه هزار نفر زخمی و دهها هزار نفر آواره شده‌اند و تمامی کشورهای خارجی اتباع و دیپلمات های خود را از این کشور خارج کرده‌اند. این مسئله در کنار مشکلات اقتصادی و سیاسی سودان، تداعی کننده بحرانی است که حتی با توقف کامل درگیری‌ها و تشکیل دولت فراگیر نیز به راحتی قابل حل نخواهد بود.

بیشتر بخوانید:
شناخت طرفین درگیر در سودان و بررسی آخرین وضعیت میدانی (نقشه)
جنگ در خارطوم؛ مذاکره در جده