دانش نظامی: موشک هوا به زمین شفق

نوع اول موشک هوا به سطح شفق برای اولین بار در سال ۱۳۹۳ طی مراسمی در حضور وزیر دفاع وقت، سردار دهقان رونمایی و معرفی شد. این موشک (نوع اول) با برد ۸ تا ۱۲ کیلومتر توان نفوذ در ۱۵۰۰ میلیمتر زره را دارد. این میزان از توان نفوذ به زره یک عدد بسیار خوب برای یک موشک هوا به سطح محسوب می‌شود. به‌عنوان مثال، موشک ضد زره کورنت ME دارای توان نفوذ ۱۳۰۰ میلیمتر در فولاد نورد شده است.

موشک هوا به زمین و ضد تانک شفق در دو نمونه اولیه بسیار شبیه به موشک پدافندی شهاب ثاقب است که در سامانه پدافندی یا زهرا (س) و حرز نهم به کار گرفته شد. سامانه پدافندی یا زهرا (س) که در سال ۱۳۹۱ رونمایی شد، الگو برداری شده از سامانه پدافندی کورتال (Cortal) فرانسه است که در زمان دفاع مقدس به غنیمت ارتش جمهوری اسلامی ایران درآمد. این سامانه فرانسوی در چین نیز به نام FM90 یا HQ7 تولید می‌شود.

موشک شهاب ثاقب نیز از روی موشک R440 متعلق به سامانه پدافندی کورتال (Cortal) ساخته شده است و شباهت بسیاری با آن دارد.

نمونه‌های اولیه موشک شفق:
همانطور که اشاره شد اولین بار موشک شفق در سال ۹۳ بر روی بالگرد هوانیروز نصب شد، اما قبل از آن در سال ۹۲ این موشک بر روی پهپاد کرار دیده شده بود. در آن سالها عنوان شد که موشک شفق دارای برد ۸ تا ۱۰ کیلومتر است و با استفاده از جستجوگر فروسرخ (IIR) در مرحله آخر به صورت مستقل به سمت اهداف حمله می‌کند؛ پس شفق یک موشک شلیک کن و فراموش کن با توان نفوذ در ۱ تا ۱.۵ متر زره است. نمونه‌های اولیه موشک شفق از دقت بالای ۳۰ سانتیمتر در فاصله ۱۰ کیلومتر برخوردار هستند و سرعتی معادل ۲ تا ۲.۷ ماخ بسته به ارتفاع رها سازی و فاصله تا هدف دارند. سرعت بسیار بالا و قابلیت شلیک و فراموش کن برای موشک شفق آن را به موشکی بسیار خطرناک تبدیل نموده است، زیرا زمان واکنش بسیار کمی برای سامانه‌های دفاعی تانکها باقی میماند و بالگرد نیز پس از شلیک میتواند به سرعت از محیط خطر دور شود.

نمونه دیگری از موشک شفق در سال ۱۳۹۷ مجدد با همان نام شفق رونمایی شد. تفاوت اصلی دو موشک رونمایی شده در فاصله زمانی متفاوت از نظر ظاهری در باله‌های جلو بود. در نمونه اولیه، شفق فاقد باله‌های جلویی بود اما در نمونه ثانویه با حفظ باله‌های جلویی، موشک شفق کاملا شبیه به موشک شهاب ثاقب بود. از نظر ساختاری نیز حداکثر برد موشک شفق ثانویه به ۱۲ کیلومتر افزایش یافته بود. موشک شفق در هر دو نمونه مذکور دارای حداکثر سرعت ۲ تا ۲.۷ ماخ است.

تفاوت اصلی موشک شفق با موشک شهاب ثاقب در نمونه اولیه، حذف باله‌های جلو در موشک شفق بود، اما در نمونه ثانویه موشک شفق را می‌توان از سیکرهای جستجوی IIR آن نسبت به شهاب ثاقب تشخیص داد.

مشخصات موشک شفق ۱ و ۲:
طول: ۲/۹ متر
وزن: ۶۰ کیلوگرم در نسخه اول – ۸۴ کیلو در نسخه دوم
حداکثر سرعت: ۲ تا ۲.۷ ماخ
برد: ۸ تا ۱۲ کیلومتر در نسخه دوم

موشک شفق بهینه:
موشک شفق بهینه شده به عنوان نسل جدید موشک شفق در سال ۱۴۰۱ رونمایی شد. موشک شفق جدید را یک موشک دو مرحله‌ای با سرجنگی ۱۳ کیلوگرمی توصیف نموده‌اند. این موشک با طول ۱.۸۹متر و وزن ۵۰ کیلوگرم قادر به انهدام انواع تانک، نفربر، سنگرهای بتنی، شناور و زیرساختهای پدافندی در تمام شرایط آب و هوایی در روز و شب است.

در موشک شفق بهینه شده به واسطه طراحی مجدد آئرودینامیکی و احتمالا پیشرانشی موتور سوخت جامد موشک، برد آن به ۲۰ کیلومتر افزایش پیدا کرده است. با بررسی صورت گرفته تنها یک موشک ضد زره در این رده برد وجود دارد و آن، موشک ضد زره نمرود ۲ ساخت صنایع هوافضا رژیم صهیونیستی است. همچنین از نظر ظاهری نیز موشک شفق را می‌توان با موشک نمرود مقایسه کرد. تفاوت ظاهری اصلی موشک شفق و نمرود در بال میانی این دو موشک است که در شفق بصورت ذوزنقه ای با دو ضلع کج است و در نمرود این ذوزنقه با یک ضلع کج و یک ضلع قائم است. از نظر طول نیز موشک نمرود دارای یک متر طول بیشتر است و انواع مختلفی از برد ۸ کیلومتر تا ۳۶ کیلومتر برای آن عنوان شده است.

حداکثر سرعت این موشک ۷۵۰ متر بر ثانیه است. ضریب خطای موشک (CEP) شفق بهینه ۲۰ سانتیمتر عنوان شده است. موشک شفق بهینه که یک موشک “شلیک کن فراموش کن” است برای هدایت و برخورد دقیق با اهداف از سیکر فروسرخ و هدایت به شیوه لیزری بهره میبرد. حداکثر برد ۲۰ کیلومتری این موشک در عملیات سرکوب و نابودی پدافند کوتاه برد (SEAD/DEAD) بسیار مناسب است و برد دور ایستایی ایمن و مناسبی را برای بالگردهای ایرانی فراهم میکند.

مشخصات موشک شفق بهینه:
طول: ۱/۸۹ متر
قطر: ۲۰ سانتیمتر
وزن: ۵۰ کیلوگرم
وزن سرجنگی: ۱۳ کیلوگرم
سرعت: ۷۵۰ متر بر ثانیه
برد: ۲۰ کیلومتر
هدایت: فروسرخ و لیزری

تصاویر بیشتر از موشکهای شفق ۱ و ۲ و شفق بهینه:

مجموعه پوسترهای موشک هوا به زمین شفق به زبانهای انگلیسی، روسی، عربی، آذری و عبری:

منابع:
رونمایی از موشک شفق؛ نیش جدید کبراهای ایرانی +عکس
رونمایی از موشک شفق در روز ارتش
نصب نسل جدید موشک‌های «شفق» روی بالگردهای هوانیروز ارتش