پاشینیان و علیف اسب تروای غرب در قفقاز
تاریخچه اقدامات غرب نشان می‌دهد که آنها همیشه دشمنان خود را از چند جهت تحت فشار قرار می‌دهند و هر هدفی تنها یک گزینه ندارد و موارد متعددی برای آن در نظر گرفته می‌شود. روسیه در بحران اوکراین به شدت درگیر و تحت فشار است و این موضوعی غیرقابل انکار است. ادامه ماجرای اوکراین چیزی جز زیان برای فدراسیون روسیه و محتدانش ندارد و اگر زودتر به پایان نرسد هزینه آن به مراتب بیشتر هم می‌شود. غرب هم این مسئله را به خوبی می‌داند و تلاش کرده تا بحران‌های دیگری را فعال کند تا روسیه را بیش از پیش تحت فشار قرار داده و تضعیف کند. ایجاد بحران برای روس‌ها در هر جایی می‌تواند روی دهد اما کجا بهتر از قفقاز!
الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان پنجشنبه و جمعه چهارم و پنجم خرداد در نشست اقتصادی اوراسیا شرکت کردند. این دو مقام سیاسی، این نشست را با درگیری لفظی به چالش کشیدند و ولادیمیر پوتین را خشمگین کردند. پس از نشست شورای اقتصادی کشورهای اوراسیا در مسکو پاشینیان و علیف و پوتین دور میز سفید مذاکرات کرملین نشستند و برای نخستین بار ابهت میز تحمیل عقاید پوتین شکسته شد.
درباره این دیدار تحلیل‌های فراوانی دیده می‌شود. بسیاری معتقدند که علیف و پاشینیان می‌خواستند تا روسیه زدایی در قفقاز را رونمایی کنند و پای غرب را به مسئله باز کنند. این گفته اگرچه درست است اما همه چیزهایی که در این نشست روی داده نیست و موضوع بسیار پیچیده تر از آن است که مشکلات دو دولت همسایه را روسیه نتواند حل کند و پای غرب به مسئله باز شود.
الهام علیف و نیکول پاشینیان در سخنرانی خود طی نشست اقتصادی اوراسیا و پیش از دیدار سه جانبه یک دعوای دو جانبه را رونمایی کردند. این درگیری لفظی بر سر کریدور زنگزور و تمامیت ارضی آذربایجان و کریدرو لاچین موجودیت نشستی اقتصادی اوراسیا را به چالش کشید. این موضع گیری‌ها همچنین نشان داد که فدراسیون روسیه برای ایجاد یک همگرایی اقتصادی در مقابل همسایه اقتصادی خود یعنی اتحادیه اروپا تکیه گاه های چندان مطمئنی ندارد. الهام عیلف در این نشست نقش مثبت را ایفا می‌کرد و نیکول پاشینیان با طرح موضوع کریدور زنگزور و موضوع کنترل آن، چالش‌های سیاسی و تنش ناشی از جنگ احتمالی را در برابر مسکو روی میز ریخت تا ریسک اقتصادی این بلوک در حال تاسیس بالا برود. روس‌ها برای اینکه بتوانند در مقابل غرب پیروز شوند نیازمند برتری اقتصادی هستند وگرنه باید هزینه آن را در داخل و با فشار بر مردم بپردازند.
بحران‌های تازه پیش روی مسکو
نشست اقتصادی اوراسیا و دیدار سه جانبه پیش از آغاز هم قرار بود به تنش کشیده شود. سفر مقام‌های عالی رتبه دو کشو درگیر قفقاز به واشنگتن و بروکسل یک پیام برای پوتین داشت و آن هم این بود که آنها با پیشنهادات واشنگتن و بروکسل به مسکو می‌روند. روزنامه «پاست» ارمنستان در همین راستا و پیش از برگزاری نشست مسکو نوشته بود: “پاشینیان موضوعات مورد بحث دیدار سه جانبه واشنگتن را به مسکو ارائه می‌کند که نخست به موضوع استقرار تعداد بیشتر صلحبانان فدراسیون روسیه اختصاص دارد.”
طرح مسائل در دو نشست اقتصادی اوراسیا و دیدار سه جانبه مسکو نشان داد که میل به استقرار تعداد بیشتر نیروهای صلحبان روسی در قره باغ کوهستانی گزینه ای است که ارمنستان بنا بر خواسته غرب از آن استقبال می‌کند. روسیه پیش از این تعداد زیادی از نیروهای صلحبان خود را فراخوانده و به خطوط نبرد در شرق و جنوب اوکراین اعزام کرده بود. همزمان با این نشست رسانه های پروپاگاندای آذربایجان هم خواستار کنترل بیشتر روس‌ها بر ارامنه قره باغ شده اند.
البته تکمیل کننده همه این موارد یک موضوع پیچیده دیگر است. ارمنستان پیشنهاد ورود هیئت بین المللی در مسئله قفقاز را دارد تا رقیبی برای روس‌ها در این مسئله باشد. هم اکنون مقدمات حضور یک هیئت بین المللی و ترجیحا اتحادیه اروپا در این مسئله فراهم شده است. هیئت نظامیان سابق ارتش‌های عضو اتحادیه اروپا به صورت ناظران غیرمسلح در مرزهای آذربایجان و ارمنستان در سمت ارمنستان به گشت زنی و تهیه گزارش می‌پردازند. این نیروها در زمان درگیری های مرزی در منطقه نیستند. سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه با انتقاد از همتای ارمنی خود گفته بود: “گما می‌دانیم ناظران اتحادیه اروپا در ارمنستان چه می‌کنند.” متعاقب طرح این مسئله هم سورن پاپیکیان وزیر دفاع ارمنستان به نشست پیمان امنیت جمعی (CSTO) در مینسک نرفته بود. اما چرا؟
تعلیق ماموریت پیمان امنیت جمعی در مرزهای ارمنستان یک بخش مهم ماجراست. لاوروف چندی پیش در واکنش به بیانیه بروکسل گفته بود: “ما آماده ایم تا همانند قزاقستان به ارمنستان هم کمک کنیم و سندی در پاییز ۲۰۲۲ در این زمینه تهیه شد. ارمنستان در در لحظات آخر خواستار تعویق این فرآیند شد و این سند دیگر قابل اجرا نیست. ارمنستان در صورتی که سند ماموریت نظارتی پیمان امنیت جمعی را می‌پذیرفت اکنون در وضعیت با ثبات تری قرار می‌گرفت.”
به هر روی، این بازی به‌گونه ای طراحی شده تا روس‌ها بار یک جنگ نامرئی در قفقاز را بر دوش بکشند و وارد یک تنش تازه شوند و از اوکراین نیرو کم کنند. آنها از یک طرف باید امنیت ارمنستان را در مقابل آذربایجان تامین کنند و از طرف دیگر نمی‌توانند از توان و نیروهای پیمان امنیت جمعی برای این کار استفاده کنند.
آنچه که در واقع روی می‌دهد تحمیل عقیده غرب به دست علیف و پاشینیان بر پوتین است تا روس‌ها وقت و انرژی بیشتری در قفقاز بگذارند. روس‌ها مسلما نمی‌خواهند از منطقه خارج شوند و این موضوع برای غرب هم ثابت شده است. آنچه عملا روی می‌دهد هزینه های گزاف روس‌ها برای بازی هایی است که پیش روی دارند. آنها برای این موضوع یا باید از توان کشورهایی مانند ایران، هند و ترکیه استفاده کنند تا هزینه این کار تقسیم شود یا گزینه دیگر خود روسیه است که باید به تنهایی میدان داری کند.
ناگفته نماند، در دهه هشتاد میلادی نیز غرب به وسیله عوامل نفوذی خود از بازی قفقاز به خوبی بهره برداری کرد و زمینه فروپاشی اتحاد سوسیالیستی شوروی سابق را فراهم کرد. این اتفاق زمانی روی داد که مسکو در قفقاز کاملا مسلط بود اما بحران از قره باغ به ایروان و باکو کشیده شد. اعمال زور هم جواب نداد و وقایع ژانویه سیاه کمر محور بلوک شرق را شکست و زمینه ساز یک فروپاشی کامل شد. اکنون همه می‌دانند که الهام علیف به دست مشاور یهودی خود “برندا شفر” اداره می‌شود و نیکول پاشینیان هم با اشاره بنیاد سوروس بر سر کار است. این دو گزینه “مسلما” نمی‌توانند اراده ای جز خواسته غرب را اجرایی کنند. این یعنی شرایط برای مسکو دهه قرن بیست و یکم به مراتب بدتر از دوره پایان میخاییل گورباچوف است!
دیدگاه
من اصلا نه دوست دارم نه میخواهم برای روسیه وارد عمل بشیم خوب اصلا روسیه به درک مشکل از اونجاست که قفقاز به ما ربط داره چون منافع ما در گرو قفقاز هستش یعنی اگه همنان سر قفقاز هیچ کاری نکن اون پایتخت نشین ها کاری که چهل دهه تمام انجام دادن که باعث بانی خیلی از مشکلات حال و حاضر کشور بوده نمونه اش هم مسئله قفقاز حالا شما بیا حساب کن اگه همچنان همین رویه رو ادامه بده چه بلایی سر ما میاد هنوز یه عده بعد دیدن وضعیت میان میگن نه هنوز صبر راهبردی