سایه روشن رفراندوم در جمهوری آذربایجان
روشن آقایف اقتصاددان جمهوری آذربایجان با بیان تغییرات ردیف‌های بودجه دولت، احتمال وقوع یک انتخابات زودهنگام را پیش بینی کرده است. صاحب نظران دیگر همچون اسماعیل شعبان اف هم بر این باورند که رفراندوم پیش رو است و سبب رویدادهای تازه در منطقه می‌شود. برخی هم مانند تورال صادقلی مراجعه به رای مردم را فرصت تاریخی برای مقابله با حکومت استبدادی در باکو می‌دانند. البته محدودیت فعالان پرنفوذ اسلام‌گرا حتی در زندان‌ها را نباید از نظر دور کرد.
روشن آقایف در صفحه فیسبوک خود با اشاره به تغییرات مالی در بودجه دولت آذربایجان عنوان کرده است ردیف کمیسیون انتخابات در سند بودجه سال ۲۰۲۳ که توسط دولت (نخست وزیر و هیئت وزیران) به مجلس ارائه شده است، ۵۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد و ۴۶ میلیون و ۱۷ هزار منات در سال ۲۰۲۳ در نظر گرفته شده است. انتخابات سال ۲۰۱۸ ریاست جمهوری ۵۳ میلیون منات، انتخابات ۲۰۱۹ شهرداری ها (انتخاب شهردار و شورای شهر) ۴۱ میلیون منات، انتخابات سال ۲۰۲۰ مجلس ۵۰ میلیون منات و به صورت کلی بودجه مصرف شده هر انتخابات حدود ۵۰ میلیون منات است. همچنین از سال ۲۰۲۰ تاکنون به مدت سه سال هیچ انتخاباتی برگزار نشده اما برای کمیسیون بودجه ۱۳ میلیون منات در نظر گرفته شده است.
آمارهای ارائه شده، احتمال برگزاری یک انتخابات زودهنگام در پاییز ۲۰۲۳ (اواخر سال میلادی) را بیشتر می‌کند.
روشن آقایف یکی از تحلیلگران آذربایجانی است که در سال ۲۰۲۰ با انتشار یک بیانیه از شبکه تلویزیونی رئال.تی.وی کنار کشید. وی با نوشتن بیانیه ای اعتراضی عنوان کرد که همه تحلیل‌ها و تلاش‌ها، تحصیلات و مقاله هایش در زندگی مردم آذربایجان بی تاثیر است و از شبکه تلویزیونی رئال.تی.وی کنار کشید.
گزینه‌هایی برای رفراندوم علیف
اسماعیل شعبان اف تحلیلگر سیاسی مقیم روسیه و مشاور شورای اقوام ریاست جمهوری فدراسیون روسیه با بیان آگاهی از برگزاری رفراندوم حتمی و پیامدهای آن در آذربایجان می‌گوید: “طبق اطلاعاتی که من به دست آورده‌ام دولت در آذربایجان و اواخر سال میلادی یک رفراندوم برگزار می‌کند و رویداد تازه ای رخ می‌دهد. کارشناسان ایده‌های مختلفی دارند. برخی بر این باورند که موضوع رفراندوم درباره خودمختاری نخجوان و یا لغو آن است. گروهی دیگر معتقدند که رفراندوم درباره اتحاد راهبردی میان آذربایجان و ترکیه است و یک فدراسیون تشکیل می‌شود. برخی هم بر این باورند که ممکن است در آذربایجان دولت پارلمانی شکل بگیرد. هدف اساسی از رفراندوم تغییرات در شیوه اداره کشور است و برای همین می‌خواهند رفراندوم برگزار کنند.”
کمیسیون انتخابات در خدمت علیف
اختصاص ۱۳ میلیون منات (منات آذربایجان) بودجه برای کمیسیون انتخابات در سه سال گذشته بدون انتخابات و افزایش ۵۰ درصدی کمیسیون انتخابات در سال جاری میلادی موضوعی مهم است. شعبان اف دیدگاه تأمل برانگیزی در این خصوص عنوان می‌کند: “کاهش و یا افزایش بودجه انتخاباتی در آذربایجان بی تاثیر است. علت افزایش ۵۰ درصدی این بودجه در سال جاری این است که دولت کمیسیون انتخابات را با پرداخت پول منتفع می‌کند تا اعضای کمیسیون در موعد مقرر ماموریت آنها را با جان و دل انجام دهند. البته افزایش بودجه سبب افزایش درآمد اعضای کمیسیون انتخابات هم می‌شود. حاکمیت به کمیسیون انتخابات محتاج است و با این بودجه از آنها خواستار نتایج مورد نظر خود است.”
دیکتاتوری و رفراندوم؟
برگزاری رفراندوم گریزناپذیر به‌نظر می‌رسد اما چگونه علیف می‌خواهد تفکرات هیئت حاکمه را در معرض انتخاب عمومی قرار دهد؟ این کشور طبق آمار موسسات حقوق بشری و آزادی های مدنی در زمره دولت‌های لیست سیاه دیکتاتوری قرار دارد. هفته پیش موسسه خانه آزادی آمریکا، جمهوری آذربایجان را دارای دولتی استبدادی و مختص خانواده الهام علیف و پر از فساد و رشوه معرفی عنوان کرد که سربازان خود را در قره باغ به کشتارگاه فرستاده است.
بیشتر بخوانید: دولت باکو در فهرست کشورهای دیکتاتوری جهان
شعبان اف درباره مراجعه دولت علیف به صندوق‌های رای معتقد است: “گزینه ارائه بسته اصلاحات و تغییر وضع حقوق بشر در این رفراندوم بی اساس است. دولت مافیا در آذربایجان براساس قانون به حکومت نرسیده تا با روش قانونی و درست کشور را اداره کند. اروپا، آمریکا، ایران، روسیه و ترکیه این موضوع را به خوبی می‌دانند. هدف اصلی استفاده از انتخابات و رفراندوم برای ادامه حکومت است. آنها حتی به فکرشان هم نمی‌رسد که روزی بازنده شوند و انتخابات در خدمت آنهاست.”
استقبال از رفراندوم
تورال صادقلی بلاگر منتقد دولت علیف در یک پیام ویدئویی از رفراندوم استقبال کرده است. وی اولین رفراندوم تاریخ ۳۳ ساله آذربایجان را یک گزینه برای مقابله با دولت می‌داند. به اعتقاد صادقلی، رفراندوم به مخالفان فرصت می‌دهد تا دیدگاه های خود را در شبکه های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و رسانه های مستقل، پلتفرم‌های ویدئویی بر زبان بیاورند و از آن به عنوان یک گزینه علیه دولت استفاده کنند.
بازداشت‌ها در آستانه رفراندوم
بازداشت گسترده و بی حساب فعالان اجتماعی اسلام‌گرای شیعه در آذربایجان و اتهام زنی جاسوسی برای ایران، خرید و فروش سلاح و مواد مخدر و براندازی حاکمیت هم میتواند روی دیگری از سکه رفراندوم در جمهوری آذربایجان تلقی شود.
عباس حسین، زندانی حادثه نارداران و عضو جنبش اتحاد مسلمانان آذربایجان در زندان به شدت شکنجه شده و در تماس با مادرش از احتمال مرگ در زندان نیز سخن گفته است. طالع باقرزاده رهبر این جنبش که قدرت کلام پر نفوذی دارد و میتواند دوباره اسلامگرایان را به میدان بیاورد را به سلول انفرادی فرستاده اند و ارتباط او با همسرش رقیه حسین زاده قطع شده است.
بیشتر بخوانید: رئیس جنبش اتحاد مسلمانان جمهوری آذربایجان به سلول انفرادی منتقل شد
دولت علیف مخالفان اسلام‌گرای خارج از این کشور را از قلم نینداخته و خواستار خاموشی آنهاست. اتهام زنی امنیتی و درخواستهای مکرر از تهران برای تحویل توحید ابراهیم بَیلی و اورخان ممداف(محمداف) از جنبش مقاومت حسینیون آذربایجان از یک طرف و متهم سازی روح الله آخوندزاده (مدافع حجاب بانوان در مدارس و اماکن عمومی) معاون سابق حاج موسیم صمداُف رییس حزب اسلام آذربایجان و زندانی سیاسی سابق نیز از سوی دیگر میتواند در راستای این موضوع و تلاش برای خاموش کردن تریبون منتقدان اسلام‌گرا ارزیابی شود. اگر این موارد را به بازداشت حدود هزار و صد فعال اسلام‌گرا و شکنجه افراد همین طیف در زندان های باکو بیافزاییم، ماجرای پیش رو را بهتر درک خواهیم کرد.
دولت علیف در ماجرای قانون منع حجاب، منع صدای اذان، تخریب مسجد ینی گونشلی باکو و نارداران قدرت اسلامگرایان را به چشم خود دیده و احتمالا آنها را به عنوان یک ضلع قدرت سیاسی و اجتماعی مانعی برای نتایج مورد نظر خود از این پروسه می‌داند. پراکندگی گسترده فعالان دینی در نقاط مختلف و ترس از امکان اعتراضات سراسری دیگر را هم نباید در ماجرای بازداشت‌ها بی تاثیر دانست.
البته این تمام قضیه نیست و تبلیغات گسترده رسانه ها را هم نباید فراموش کرد زیرا تریبون‌هایی هستند که سیاست دولت را به صورت غیر رسمی بیان می‌کنند.
به هر روی، ابعاد و پیامدهای این رفراندوم احتمالی را می‌توان همانند جنگ دوم قره باغ ارزیابی کرد، موضوع بسیار مهمی که واقعیت‌های تازه ای را به منطقه تحمیل کرده و آینده قفقاز را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دیدگاه