یادداشت: فرصت بزرگ عراق برای شرکت­های نفتی عربستان

صنعت نفت در عراق با چالش های مختلفی از جمله کمبود زیرساخت ها، بی ثباتی سیاسی، نگرانی های امنیتی و نوسانات قیمت های جهانی نفت مواجه است. با این حال، عراق تلاش هایی را برای افزایش تولید نفت خود و جذب سرمایه گذاری خارجی در این بخش انجام داده است. در سال‌های اخیر، این کشور در افزایش تولید نفت خود موفق بوده و به رکوردهایی رسیده است اما همچنان ضعف در پالایش نفت خام و توسعه پالایشگاه‌های نفتی روزانه میلیون­ها دلار را از سرمایه عراق خارج می­کند؛ چراکه برای واردات سوخت بهای بسیار بالاتری نسبت به میزان صادرات نفت می­پردازد. عربستان سعودی، کشور دوست و همسایه عراق، یکی از شرکای نفتی بزرگ عراق است که بغداد بطور ویژه در خصوص سوخت و مشتقات نفتی با آنها وارد مذاکره شده است.

عراق و عربستان سعودی در زمینه های مختلف از جمله توافقنامه­ های تولید، توسعه زیرساخت­ها و بحث در مورد ثبات بازار، همکاری ­های نفتی دارند. بطور خلاصه چند نکته کلیدی در رابطه با همکاری نفتی عراق با عربستان وجود دارد:

۱- اوپک و ثبات بازار نفت: عراق و عربستان سعودی هر دو عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هستند که نقش مهمی در هماهنگی تولید نفت و تثبیت بازارهای جهانی نفت دارد. به عنوان اعضای اوپک، عراق و عربستان سعودی در ابتکارات مختلف برای مدیریت سطح تولید نفت و تضمین ثبات بازار با یکدیگر همکاری می­کنند.

۲- قراردادهای تولید اوپک پلاس: عراق و عربستان سعودی بخشی از گروه اوپک پلاس هستند که شامل کشورهای دیگر تولیدکننده نفت غیر اوپک مانند روسیه میشود. اوپک پلاس به طور دوره‌ای بر روی سطوح تولید به منظور متعادل کردن عرضه و تقاضای نفت در بازار جهانی فعالیت می‌کند. این قراردادها شامل گفتگوهایی بین عراق و عربستان سعودی، در میان سایر کشورها، برای تعیین سهمیه تولید و پایبندی به آن سهمیه است.

۳- میادین نفتی مشترک: عراق و عربستان سعودی در مناطق مرزی یکدیگر دارای ذخایر نفتی مشترک هستند. این میادین شامل میدان الرمیله در عراق و میدان الغوار در عربستان سعودی است که هر دو جزو منابع عمده تولید نفت هستند و مذاکراتی در مورد همکاری بالقوه و مدیریت منابع در این میادین مشترک میان دو کشور صورت گرفته است.

۴- روابط دوجانبه و همکاری انرژی: عراق و عربستان سعودی برای تقویت روابط دوجانبه خود از جمله در بخش انرژی تلاش کرده ­اند. نشست‌ها و تبادلات سطح بالا برای بررسی فرصت‌های همکاری و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفت و گاز صورت گرفته است. این امر شامل بحث در مورد توسعه زیرساخت­ها، پالایش و فعالیت­های اکتشافی است.

اما در خصوص تولیدات پالایشی رایزنی­ هایی میان بغداد و ریاض در حال انجام است که مهمترین آن همکاری شرکت آرامکو در بخش گازی است. غول نفتی عربستان سعودی یعنی آرامکو، ماه گذشته (می ۲۰۲۳) اعلام کرد که در حال بررسی مکانیسم­ های همکاری در این زمینه است و در صورت دستیابی به توافق نهایی، شرایط را اعلام خواهد کرد.
البته پیش از این، حیان عبدالغنی، وزیر نفت عراق در بیانیه ­ای اعلام کرد که این وزارتخانه با آرامکو برای توسعه یک میدان گازی بزرگ در نزدیکی مرز سوریه به توافق رسیده است. او این توافق را در نشست شورای هماهنگی عربستان و عراق در جده اعلام کرد.
بر اساس این توافق آرامکو یک میدان گازی در عراق توسعه خواهد داد که می تواند بیش از ۴۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز تولید کند. این میدان گازی واقع در میادین گازی عکاز در استان الانبار است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که عراق شریک قدیمی خود در نفت و گاز یعنی آمریکا را نیز در این پروژه دخیل می­داند چرا که برخی رسانه­ ها پس از برگزاری نشست مقامات عراق و سعودی در جده اعلام کردند که عراق قصد دارد با شرکت خدمات نفتی آمریکایی هالیبرتون و آرامکو سعودی بصورت مشترک برای توسعه نفت و گاز در صحرای غربی عراق همکاری کند و عراق در حال مذاکره با شرکت هالیبرتون در مورد مشارکت فنی برای رشد و بهره برداری از ذخایر نفت و گاز در استان الانبار است.

درتوافق اولیه عراق با عربستان سعودی، مقامات دو کشور برای سرمایه گذاری در پروژه پتروشیمی نبراس در استان بصره که بعنوان یکی از امیدوارکننده­ ترین پروژه ­های استراتژیک در صنایع پتروشیمی عراق به حساب می­آید نیز تبادل نظر داشته ­اند. سال­هاست که این پروژه بدون هیچ پیشرفتی باقی­مانده است. تاکنون هر یک از دولت های جدید که در عراق بر سر کار آمده اند صحبتی درباره مطالعات فنی و بررسی استانداردها و جذب سرمایه برای پروژه نبراس به میان آورده اند؛ حتی در دوره­ ای نیز با شرکت نفتی شل انگلیس مذاکراتی انجام شد اما به نتیجه نهایی نرسید. درصورت توافق نهایی عراق و عربستان سعودی، کارشناسان عقیده دارند که پروژه نبراس نیز پس از سال­ها امکان بهره ­برداری خواهد یافت.

شایان ذکر است، اکنون و در حالی که گام های مثبتی در جهت همکاری میان عراق و سعودی برداشته شده است، تنش­ها و رقابت­های تاریخی نیز بین عراق و عربستان سعودی وجود داشته و نمی­توان از آن چشم پوشی کرد و پویایی های سیاسی و تحولات منطقه ­ای می تواند بر میزان و عمق همکاری بین دو کشور تأثیر بگذارد.

منابع:
Saudi Aramco to develop 400 million cubic feet per day Iraqi gas field, Iraq oil minister says
Saudi plans $3 billion fund for Iraq, Aramco in talks to develop gas field