تفکر ابن تیمیه را نابود کنید و کتابهایش را بسوزانید. تروریسم؟ ادامه دارد!

روز شنبه ۳۱ تیرماه ۱۳۹۶ روزنامه الریاض عربستان سعودی مقاله ای در تبرئه سلفیت از ایجاد تروریسم و اتهام حکومت ها و مؤسسات به حمایت از تروریسم دینی در راستای منافع خویش منتشر کرد.

این مقاله «تفکر ابن تیمیه را نابود کنید و کتابهایش را بسوزانید.. ولی خود تروریسم ادامه دارد» عنوان گرفته و متن آن بدین شرح است:

تروریسم داستان یک کودک نامشروع است و گناه آن به پای دین نوشته شده است. آموزش دینی، خطبه های نماز جمعه، کتاب اسلام و میراث ابن تیمیه چهار شاهدش هستند.
همه کسانی که به دلایل عینی یا به دلیل تجربه های شخصی، از دین و دین داران متنفرند دادستان کل این پرونده اند.

البته من علمایی را که با دید انتقادی به میراث اسلامی می نگرند را از این امر مستثنی می دانم؛ این علما ساز و کارهای علمی را به کار بسته و بر اساس نگرش های شخصی صرف، ابراز نظر نمی کنند.
«الیور روا» اندیشمند بزرگ فرانسوی در کتاب “جهاد و مرگ” خود، میدان نبرد با تروریسم را به عرصه ای می کشاند که پیش از این در سطح علمی کسی به ان اشاره ای نکرده است؛ او تروریسم را به گروه سنی «جوانان» ربط داده و چنین توضیح می دهد : «رابطه بین مرگ و جوانان یک مسأله ثانویه یا صرفا تاکتیکی نیست ولی عملیات انتحاری که جوان انجام می دهد، مؤثرتر خواهد بود و شستشوی مغزی یک نوجوان ساده تر است.»

“الیور روا” چنین ادامه می دهد : دعوی خلافت که توسط تروریسم مطرح می شود با خودکشی در تعارض است زیرا انسان خلیفه خدا در زمین است تا آن را آباد کند و اگر به خودکشی اعتقاد داشته باشد دیگر به زندگی و سازندگی فکر نمی کند بلکه برای عدم و نیستی برنامه ریزی می کند. «الیور روا» این ادعا را احمقانه می داند که «سلفیه، جهاد را در ذهن جوانان مسلمان نهادینه کرده و سپس از آنها میخواهد به نیروهای ظواهری یا ابوبکر البغدادی بپیوندند» و می افزاید که این ابهام، به منطق یا دلیل قطعی استناد ندارد. به گفته “روا” سلفیه ای که به همه بدی ها متهمش می کنیم، خودکشی را محکوم می کند زیرا خودکشی پیشی گرفتن بر مشیت خداوند است. قانونمند کردن رفتارهای فرد، بیش ازهر چیز دیگر برای سلفیه حایز اهمیت است؛ سلفیه می خواهد همه چیز –از جمله استفاده از خشونت – را سازماندهی کند. کسی که عقیده سلفی دارد به دنبال مرگ نیست بلکه شیفته امنیت است همچنین سلفی به زندگی نیاز دارد تا برای آخرت آماده شود.

بی شک این اندیشمند از جانب دیگر اندیشمندان فرانسوی که در این مورد با وی هم عقیده نیستند، مورد انتقاد شدید قرار می گیرد اما دردآورترین انتقادها، نقدی است که برخی از مسلمانان به او دارند و آن را نسبت به سلفیه و به طور کلی اسلام، تملق آمیز می دانند با اینکه «الیور روا» مسلمان یا مسلمان زاده نیست و منافعش درست در مقابل این ایده قرار دارد.

من قصد ندارم نظر مخالفان را بی اهمیت جلوه دهم مخصوصا وقتی که مخالفان دلایل منطقی و محکمی دارند مبنی بر اینکه مکتب اسلام گرایی و خطبه های نماز جمعه در شستشوی مغز جوانان انتحاری نقش دارند؛ اما برای اینکه اتهام ایشان به دین اسلام و تدین حقیقی مورد پذیرش قرار گیرد از آنها می خواهیم آماری جامع از انتحاری ها و رابطه آنان با آموزش دینی و مدارس اسلام سلفی (یا همان وهابیت) تهیه کنند.

چه بسا در این صورت بتوانیم دست روی اصل مشکل بگذاریم و بر اساس نتایج آماری عمل کنیم. اما فرضیه من این است که نتایج آماری درست بر عکس گفته منتقدان دین است زیرا انتحاری ها عموما افرادی دارای سوابق جنایی، اعتیاد و فروش مواد مخدر هستند؛ انتحاری ها معمولا از کسانی هستند که توبه می کنند و به ایشان گفته می شود برای رسیدن به رحمت الهی، راهی به جز عملیات انتحاری ندارند.

سخنان دکتر صالح بن حمید که هفته گذشته در جمع رهبران دینی جهان در نیویورک ایراد کرد، پدیده تروریسم را به وضوح اینگونه مطرح می کند که «در جاهای مختلف این دنیا جنگهایی در جریان است و این جنگها در اصل، نزاع سیاسی و جنگ بر سر منافع هستند اما بعضی از گروه های تندرو آن را برای رسیدن به اهدافشان به کار گرفته و لباس دین به آن می پوشانند در حالی که دین مبرای از آن است.

بنابراین گروه های افراط گرا به اسم دین اعمال خشونتبار و نسل کشی متقابل انجام می دهند و این در جهان امروز به یکی از تهدیدهای صلح انسانی و ثبات ملی در چندین منطقه تبدیل شده به گونه ای که جنگ¬های دینی در خاورمیانه، آسیا و افریقا به دست گروه های تروریستی به نقطه ترسناکی رسیده و کشتن به اسم دین، توجیه بسیاری از اعمال خشونت آمیز این گروه های تروریستی و تروریست ها شده است.

من فکر می کنم پروژه مشترک بین عربستان و ایالات متحده یعنی پروژه «اعتدال» به همان نتیجه ای خواهد رسید که “الیور روا” و شیخ ابن حمید رسیده اند؛ و درخواهند یافت که تروریسم فقط کار حکومت ها و دستگاه ها است تا به منافعشان برسند و نزدیکی تروریسم به جوانان واضح تر از ارتباطش با تدین است. اما جامه دین را طراحان تروریسم بر تن تروریست ها کرده اند تا گروه بندی مسلمان و کافر را تقویت کنند که این امر موجب تندتر شدن آتش دو گروه شده و جبهه تروریسم با مشروعیت «نمایندگی اسلام» پشتیبانی می شود.

ایالت متحده کشوری است که پرونده تروریسم را در چنان در چنگال گرفته که کسی نمی تواند با او در این زمینه رقابت کند اما در مقابل عربستان سعودی همان کشوری است که می تواند رابطه دین و آموزش دینی با تروریسم را اثبات یا نفی کند.

مطالعات عربستان سعودی

نویسنده: دکتر عبدالله بن موسى الطایر

مترجم: زینب بیگی، کارشناس ارشد ادبیات عرب