دانش نظامی: تانک مرکاوا

ساخت و توسعه این مجموعه تانک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد و در چهار نسخه اصلی و چندین به‌روزرسانی تا به حال تولید و به خدمت گرفته شده است. Merkava Mark 4 Barak آخرین نسخه از این تانک است که از سال ۲۰۲۳ وارد خدمت شده است.

تاریخچه:
در سال ۱۹۶۰ رژیم صهیونیستی قصد خرید تانک چیفتن (Chieftain) از انگلستان و تولید آن در داخل فلسطین اشغالی را داشت. اما دولت انگلیس به دلیل فروش این تانک به کشورهای عربی مانند لیبی از فروش تانک چیفتن به اسرائیل خودداری کرد. همین موضوع آغاز برنامه ای برای طراحی و ساخت یک تانک داخلی شد.

کار طراحی تانک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد و با شروع جنگ یوم کیپور (۱۹۷۳) متوقف شد. سپس در سال ۱۹۷۴ و بعد از جنگ یوم کیپور کار طراحی و ساخت مجدد آغاز شد و در سال ۱۹۷۴ اولین نمونه تولید شد. اولین تصاویر رسمی در می ۱۹۷۷ منتشر شد و در همان سال ۴۰ عراده تانک برای انجام آزمایشات تولید شد. در سال ۱۹۷۸ این تانک توسط ارتش اسرائیل پذیرفته شد و در سال ۱۹۷۹ در مقیاس انبوه تولید گردید. در سال ۱۹۸۳ نیز به نفع مارک ۲ تولید مارک ۱ متوقف شد و از سال ۲۰۱۴ از خدمت ارتش رژیم صهیونیستی خارج شد.

در تمام نسخه های مرکاوا موتور بر خلاف بسیاری از تانک ها در جلو قرار گرفته است. قرار دادن موتور در جلو میتواند حفاظت اضافی را برای سرنشینان به خصوص راننده افزایش دهد و فضای زیادی را در انتهای تانک به وجود آورد. این فضای بیشتر در انتهای تانک، امکان افزایش ظرفیت ذخیره سازی مهمات برای تانک را فراهم می کند.

درب ورود و خروج بزرگی در انتهای تانک وجود دارد که برای قرار دادن راحت مهمات، ورود و خروج نفرات پیاده نظام و قراردادن آسان برانکارد استفاده می‌شود. در شرایط بسیار اضطراری با خارج کردن مهمات از درون تانک امکان حمل ۴ برانکارد و ۶ یا ۱۰ نیرو درون تانک مرکاوا فراهم می‌شود.

همچنین از فضای انتهای تانک میتوان به عنوان یک ایستگاه فرماندهی نیز استفاده کرد. درب‌های تاشوی ورودی انتهای تانک از بارگیری و سوارشدن پرسنل یا پیاده نظام و مجروحین در برابر ترکش ها محافظت می‌کنند.

نسخه های مختلف تانک مرکاوا:
مرکاوا مارک ۱:
تانک مرکاوا مارک ۱ از سال ۱۹۷۹ در نیروی زمینی ارتش رژیم صهیونیستی عملیاتی شد. این تانک با پیگیریها و تدابیر اسرائیل تال ساخته و به ارتش رژیم صهیونیست ملحق شد.

در طراحی شاسی اصلی از تانک سنتوریون انگلیسی که در جنگ یوم کیپور حضور داشت الهام گرفته شد و طرح چرخ ها و شنی ها از سنتورین برداشته شد. موتور تانک در قسمت جلو قرار گرفته تا توسط موتور حفاظت خدمه از جلو افزایش یابد. نسخه مارک ۱ دارای چهار خدمه شامل: راننده، توپچی، گلوله گذار و فرمانده است.
با انتقال موتور به جلو تانک، بخش انتهایی تانک فضای کافی برای حمل مهمات بیشتر را پیدا کرد. با حذف پالت‌های مهمات امکان حمل تا ۱۰ نفر نیز توسط این تانک ممکن می‌شد و همچنین امکان حمل ۴ برانکارد نیز وجود داشت.

تانک مرکاوا مارک ۱ از توپ ۱۰۵ میلیمتری IMI M64 L71A استفاده می‌کرد که توسط صنایع نظامی اسرائیل (Israel Military Industries – IMI) تولید میشد. این توپ نمونه‌ای از توپ ۱۰۵ میلیمتری M68 آمریکایی بود که تحت لیسانس آمریکا توسط این صنایع تولید می‌شد. توپ M68 بر روی تانک M60 آمریکایی مورد استفاده قرار میگرفت. این توپ توان شلیک انواع گلوله مانند: APFSDS، HEAT، HE-FRAG و دودزا را دارد. گلوله M111 APFSDS اسرائیل در ۱۵۰ میلیمتر زره همگن نورد شده با زاویه ۶۰ درجه نفوذ می کند. مرکاوا دارای سامانه کنترل آتش با کامپیوتر دیجیتال و فاصله یاب لیزری نیز بود که دقت آتش بالایی را برای آن فراهم می‌کرد. برجک تانک نسبت به زمان خود متفاوت بود و به شکل غیر معمولی طراحی شده بود.

نسخه مارک ۱ دو مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری بر روی سقف خود داشت که برای دفاع در برابر پیاده نظام از آن استفاده میشد. همچنین یک خمپاره انداز ۶۰ میلیمتری در بیرون بدنه قرار داشت که خدمه آن حفاظت نشده بود. بر روی برجک ۱۲ نارنجک انداز دودزا نیز وجود داشت.

مخازن تانک توان حمل ۶۰ گلوله توپ و ۱۰۰۰۰ گلوله برای مسلسل‌ها را دارند. جایگاه ۴ نفر خدمه تانک نسبت به مخازن تسلیحاتی محافظت شده و مخازن ضد حریق هستند. تانک از سامانه محافظت در برابر حملات هسته‌ای، بیولوژیکی و شیمیایی (Nuclear, Biological and Chemical-NBC) و اطفاء حریق خودکار بهره میبرد. مرکاوا مارک ۱ در زمان معرفی یکی از محافظت شده ترین تانکها در جهان محسوب میشد.

مرکاوا – ۱ دارای وزن ۶۱ تن بود و از موتور دیزلی AVDS-1790-6A با توان ۹۰۸ اسب بخار بهره میبرد. نسبت قدرت به وزن در این نسخه برابر با ۱۴/۸ اسب بخار بر تن بود که رقمی بسیار خوب برای یک تانک اصلی میدان نبرد محسوب می‌شود.

این تانک از حداکثر سرعت ۴۶ کیلومتر بر ساعت برخوردار بود و توان حمل ۹۰۰ لیتر سوخت را برای طی کرد ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر حمل می کرد. طی مسافت بیشتر در این تانک مستلزم حمل تسلیحات کمتر بود.

تانک مرکاوا مارک ۱، سه سال پس از ورود به خدمت، اولین بار در جنگ لبنان در سال ۱۹۸۲ مورد استفاده قرار گرفت. این تانک در موارد بسیاری به جای نفربر M113 مورد استفاده قرار گرفت و با خارج کردن پالتهای مهمات برای جابه جای نیرو و مجروحان خدمت کرد. تعداد ۱۸۰ عراده از این تانک در جنگی که به اشغال جنوب لبنان انجامید مورد استفاده قرار گرفت. در مجموع ۲۵۰ عراده از این تانک تولید شد و از سال ۱۹۸۳ از خط تولید خارج شد تا اینکه در سال ۲۰۱۴ به طور کامل از خدمت خارج شد.

تلاش‌هایی برای ساخت یک هویتزر خودکششی ۱۵۵ میلیمتری به نام شولف (Sholef یا slammer) و یک نفربر به نام نامرا (Namera به معنی ببر) بر اساس شاسی تانک مرکاوا مارک ۱ صورت گرفت که هیچ سفارشی دریافت نکرد.

مشخصات تانک مرکاوا مارک ۱:
نوع: تانک اصلی میدان نبرد
تولیدکننده: شرکت MANTAK
سازنده: رژیم اسرائیل
رونمایی: ۱۹۷۷
ورود به خدمت: ۱۹۷۹
خدمه: ۴ نفر
گنجایش نفر: ۱۰ نفر
گنجایش برانکارد: ۴ برانکارد
طول: ۸/۳۰ متر با درنظر گرفتن توپ و ۷/۴۵ بدون در نظر گرفتن توپ
عرض: ۳/۷۰ متر
ارتفاع: ۲/۶۵ متر
پیشران: موتور دیزل AVDS-1790-6A با توان ۹۰۸ اسب بخار
نسبت توان به وزن: ۱۴/۸ اسب بخار به تن
ظرفیت سوخت: ۹۰۰ لیتر
برد عملیاتی: ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر
سرعت: ۴۶ کیلومتر بر ساعت
وزن: ۶۱ تن
سلاح اصلی: توپ ۱۰۵ میلیمتری M64 L71A
سلاح ثانویه: ۲ یا ۳ مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری FN MAG58 (مسلسل سوم را میتوان نصب نکرد)، یک خمپاره انداز ۶۰ میلیمتری و ۱۲ پرتابگر نارنجک دودزا

مرکاوا مارک۲:
نسخه مارک ۲ تانک مرکاوا در آوریل سال ۱۹۸۳ برای خدمت در ارتش معرفی شد. این تانک برای جنگ شهری و درگیرهایی با شدت کم بهینه شد که این تغییرات حاصل تجربه تهاجم به جنوب لبنان بود.
این نسخه از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ به تعداد ۵۸۰ عراده تولید می‌شد و بعد از آن به نفع نسخه مارک ۳ کنار گذاشته شد.

مرکاوا ۲ از همان توپ ۱۰۵ میلیمتری و تسلیحات مورد استفاده در نسخه مارک ۱ بهره میبرد و تا ۶۲ گلوله را برای توپ حمل می‌کرد. نسخه مارک ۲ علاوه بر دو مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری بر روی سقف برجک یک مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری نیز همتراز با توپ را مورد استفاده قرار می‌داد. خمپاره ۶۰ میلیمتری در نسخه مارک ۲ بازطراحی شد و برای حفظ خدمه خمپاره‌انداز از شلیک دشمن، خمپاره‌انداز در درون بدنه قرار گرفت.
این نسخه همچنان از چهار خدمه شامل فرمانده، توپچی، لودر و راننده استفاده می‌کند.

در نسخه جدید موتور در قسمت جلو حفظ شده است تا مزیت‌های آن نیز در مارک ۲ باقی باشد. موتور نسخه جدید به AVDS-1790-7A با توان ۹۵۰ اسب بخار تغییر کرد. مرکاوا مارک ۲ از گیربکس ۴ سرعته اتومات آشوت اشکلون (Ashot Ashkelon) اسرائیلی بجای گیربکس نیمه اتوماتیک آمریکایی Allison مورد استفاده در نسخه مارک ۱ بهره می‌برد. وزن این تانک با تمام بروزرسانی‌های انجام شده به ۶۲ تن رسید و نسبت قدرت به وزن ۱۵/۳ اسب بخار بر تن بود که تحرک بسیار خوبی را به ارمغان می آورد.

زنجیرهایی به عنوان تله گلوله در زیر مخزن انتهای برجک قرار گرفت. توری های ضد موشک نیز به آن افزوده شد. نصب توری زنجیره ای برای متفرق کردن و از بین بردن راکت‌های ضد تانک قبل از ضربه زدن به زره اولیه قابلیت بقا را افزایش می‌دهد.

حسگرهای هواشناسی به روز، تحلیلگرهای باد متقابل، و اپتیک ترموگرافی و تشدیدکننده های تصویر، دید و آگاهی بیشتری از میدان نبرد ایجاد کردند.

نسخه های مختلف مرکاوا مارک۲:
مارک ۲ B: بروزرسانی سامانه کنترل آتش و افزودن اپتیک حرارتی
مارک ۲ C: با زره بیشتر در بالای برجک برای بهبود محافظت در برابر حمله هوایی
مارک ۲ D: افزودن زره کامپوزیت ماژولار روی شاسی و برجک که امکان تعویض سریع آن وجود دارد.

در سال ۲۰۱۵ ارتش رژیم صهیونیستی طرحی را برای خارج کردن مدل‌های قدیمی از انبار و تغییر کاربری آنها به نفربر اجرا کرد. در این طرح برجک، توپ و اجزای اضافی فضای داخلی نیز حذف شدند. از میزان اجرایی شدن این طرح اطلاعاتی در دسترس نیست.
مرکاوا مارک ۲ از سال ۲۰۱۶ به عنوان ذخیره نگهداری می‌شود و بعد از سال ۲۰۲۰ دیگر در خدمت نبوده و مورد استفاده قرار نگرفتند.

مشخصات تانک مرکاوا مارک ۲:
نوع: تانک اصلی میدان نبرد
تولیدکننده: شرکت MANTAK
سازنده: رژیم اسرائیل
ورود به خدمت: ۱۹۸۳
خدمه: ۴ نفر
گنجایش نفر: ۱۰ نفر
گنجایش برانکارد: ۴ برانکارد
طول: ۸/۳۰ متر با درنظر گرفتن توپ و ۷/۴۵ بدون در نظر گرفتن توپ
عرض: ۳/۷۰ متر
ارتفاع: ۲/۶۵ متر
پیشران: موتور دیزل AVDS-1790-7A با توان ۹۵۰ اسب بخار
نسبت توان به وزن: ۱۵/۳ اسب بخار به تن
ظرفیت سوخت: ۹۰۰ لیتر
برد عملیاتی: ۵۰۰ کیلومتر
سرعت: ۵۵ کیلومتر بر ساعت
وزن: ۶۲ تن
سلاح اصلی: توپ ۱۰۵ میلیمتری M64 L71A
سلاح ثانویه: ۲ مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری FN MAG58، یک مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری، یک خمپاره انداز ۶۰ میلیمتری و ۱۲ پرتابگر نارنجک دودزا

مرکاوا مارک۳:
تانک مرکاوا مارک ۳ در دسامبر سال ۱۹۸۹ معرفی و تولید آن آغاز و از سال ۱۹۹۰ وارد خدمت شد. تعداد ۷۸۰ عراده از این تانک تا سال ۲۰۰۳ تولید شد و بعد از آن جای خود را به مارک ۴ در خط تولید داد. این نسخه در کنار مارک ۴ همچنان در خدمت سپاه زرهی رژیم صهیونیستی است.

نسخه مارک ۳ از طراحی مشابه نمونه های قبلی بهره میبرد. در این نسخه موتور همچنان در قسمت جلو قرار دارد تا حفاظت بیشتری را برای سرنشینان به وجود بیاورد و فضای انتهایی برای قرارگیری گلوله توپ جای کافی داشته باشد.

در نسخه مارک۳ نسبت به نسخه قبلی تغییرات بیشتری صورت گرفت. توپ ۱۰۵ میلیمتری با یک توپ ۱۲۰ میلیمتری IMI MG251 تعویض شده است.

توپ ۱۲۰ میلیمتری صاف MG251 با کالیبر L44 توسط صنایع نظامی اسرائیل (Israeli Military Industries – IMI) طراحی و تولید شده است. بسیاری تصور میکنند این توپ تحت لیسانس راینمتال تولید می‌شود که این باور غلط است. شباهت دو توپ آلمانی و اسرائیلی بسیار زیاد است اما نمونه تولیدی در رژیم صهیونیستی دارای اجزای فشرده تری در قسمت پایه مانند: ضربه گیر پنوماتیک است.
این توپ توان شلیک انواع گلوله تولید شده توسط IMI را دارد و در صورت نیاز مهمات ۱۲۰ میلیمتری ناتو فرانسوی، آلمانی یا آمریکایی را نیز شلیک می‌کند. همچنین موشک هدایت شونده ضد تانک LAHAT نیز توسط توپ ۱۲۰ میلیمتری مرکاوا شلیک می‌شود. این تانک توان حمل ۵۰ گلوله توپ در مخازن جدا و محافظت شده را دارد.

تسلیحات ثانویه تانک شامل سه مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری است که یکی از آنها هم محور با توپ اصلی است و دو مسلسل دیگر بر روی سقف قرار گرفته اند. نمونه هایی از این نسخه با نصب مسلسل‌های ۱۲/۷ میلیمتری نیز وجود دارد. نسخه مارک ۳ تانک مرکاوا مانند تمام نسخه های قبلی دارای یک خمپاره‌انداز ۶۰ میلیمتری است. اما در این نسخه خمپاره‌انداز کنترل از راه دور است و مانند نسخه قبلی در داخل برجک قرار دارد. کاربرد اصلی این خمپاره انداز شلیک گلوله های روشنایی برای درگیری شبانه و استفاده از گلوله های ترکش شونده برای درگیری با خاکریزهایی که امکان استفاده از توپ وجود نداشته باشد است.

با تغییر توپ، برجک تانک نیز باز طراحی شد تا هم تحرک بهتری داشته باشد و هم با توپ جدید سازگار باشد. برای حفاظت بیشتر از زره ماژولار غیر فعال استفاده شده که امکان تعویض آسان آن در میدان نبرد وجود دارد. همچنین امکان مجهز کردن این تانک به زره های واکنشی انفجاری نیز وجود دارد.

این نسخه مجهز به سامانه هشدار لیزری بوده و میتوان آن را به سامانه دفاع فعال تروفی نیز مجهز کرد. تانک مرکاوا – ۳ از سامانه کنترل آتش جدید که توسط البیت سیستمز (Elbit Systems) توسعه یافته و دارای ردیاب خودکار هدف است، استفاده می‌کند.

یک تلفن خارجی (قرار گرفته در بیرون تانک) برای ارتباط امن و بدون اختلال بین خدمه تانک و پیاده نظامِ همراه تانک، نصب گردیده است. مخازن نگهداری مهمات جهت حفاظت بهتر در برابر آتش سوزی بهینه شده است.

موتور مورد استفاده در تانک مرکاوا مارک ۳ AVDS-1790-9AR با توان ۱۲۰۰ اسب بخار است. این تانک به دلیل استفاده از تجهیزات بیشتر و حفاظت بیشتر به وزن ۶۳/۵ تن رسیده است که با موتور جدید نسبت قدرت به وزن آن ۱۸/۸ اسب بخرا بر تن خواهد بود. هرچند که تحرک این نسخه نسبت به نسخه قبلی کاهش زیادی داشته اما حفاظت آن به شکل قابل توجهی افزوده شده است.

نسخه ای از مارک ۳ با نام BAZ یا D نیز وجود دارد که سامانه حفاظتی NBC و سامانه تهویه مطبوع مرکزی به آن افزوده شده و بهبودهایی در حفاظت بالستیک دریافت نموده است. نسخه Mark 3D دارای زره کامپوزیت ماژولار قابل جابجایی روی شاسی و برجک است.

آخرین ارتقا بر روی مارک ۳ نسخه دور-دالت (Dor-Dalet) بود این نسخه که با نام Mark 3D Dor-Dalet نمایش داده می‌شود. از شنی های جدید طراحی و ساخته شده توسط رژیم آپارتاید اسرائیل استفاده می‌کند. ایستگاه هواشناسی رافائل، پیرابین (پیروسکوپ) مستقل برای فرمانده، دوربین های حرارتی پیشرفته برای توپچی و فرمانده از دیگر تغییرات نسخه دور-دالت بودند. نسخه دور-دالت به عنوان نسخه‌ای برای ساخت مرکاوا مارک ۴ معرفی شد.

مشخصات تانک مرکاوا مارک ۳:
نوع: تانک اصلی میدان نبرد
تولیدکننده: شرکت MANTAK
سازنده: رژیم اسرائیل
رونمایی: ۱۹۸۹
ورود به خدمت: ۱۹۹۰
خدمه: ۴ نفر
گنجایش نفر: ۶ نفر
گنجایش برانکارد: ۴ برانکارد
طول: ۹/۰۴ متر با درنظر گرفتن توپ و ۷/۶۰ بدون در نظر گرفتن توپ
عرض: ۳/۷۰ متر
ارتفاع: ۲/۶۶ متر
پیشران: موتور دیزل AVDS-1790-9AR با توان ۱۲۰۰ اسب بخار
نسبت توان به وزن: ۱۸/۸ اسب بخار به تن
ظرفیت سوخت: ۱۱۰۰ لیتر
برد عملیاتی: ۵۰۰ کیلومتر
سرعت: ۶۰ کیلومتر بر ساعت
وزن: ۶۳/۵ تن
سلاح اصلی: توپ ۱۲۰ میلیمتری IMI MG251
سلاح ثانویه: ۳ مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری FN MAG58، امکان استفاده از مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری، یک خمپاره انداز ۶۰ میلیمتری و ۱۲ پرتابگر نارنجک دودزا

مرکاوا مارک ۴:
توسعه تانک مرکاوا مارک ۴ از سال ۱۹۹۹ آغاز شد و در سال ۲۰۰۴ وارد خدمت شد. در این نسخه مانند تمام نسخه های قبلی موتور در قسمت جلو قرار دارد و امکان حمل تسلیحات و نیرو در قسمت انتهایی تانک وجود دارد. این تانک از چهار خدمه شامل: فرمانده، توپچی، گلوله گذار و راننده استفاده می‌کند و در صورت خارج کردن پالت‌های تسلیحات امکان حمل تا ۶ نفر با تسلیحات یا ۳ برانکارد را دارد. همچنین در انتهای تانک یک درب برای ورود و خروج گلوله توپ، نفرات و برانکارد تعبیه شده است.

در نسخه جدید از زره ماژولار قابل جابجایی که در مرکاوا مارک ۳ D مورد استفاده قرار گرفته بود، نیز استفاده شد. علاوه بر این یک زره اضافی به شکل V در قسمت زیرین تانک استفاده شد تا مقاومت این قسمت در برابر انفجار افزایش یابد. زنجیرهایی با توپ‌های آهنی نیز به قسمت انتهای برجک متصل شده تا فاصله بین برجک و بدنه را پوشش دهد.

زره تانک در قسمت‌های مختلف دارای قطر مختلف است. در بیشترین حالت از روبرو با احتساب زره ماژولار معادل ۱۲۰۰ میلیمتر فولاد نورد شده زره وجود دارد. عدد دقیق زره در صورت حذف زره ماژولار مشخص نیست اما اعدادی بیش از ۷۰۰ میلیمتر برای آن عنوان شده است. ضعیف‌ترین زره در این تانک در قسمت انتهای برجک، انتهای بدنه، پهلوها و سقف برجک است.

در این تانک برجک هیدرولیکی حذف شده زیرا روغن های هیدرولیک امکان مشتعل شدن زیادی دارند. حرکت برجک در نسخه مارک ۴ با موتورهای برقی انجام می‌شود. همچنین تمام مخازن نگهداری مهمات ضد حریق هستند تا در صورت آتش سوزی در تانک منفجر نگردنند. هیچ گلوله‌ای درون برجک نگهداری نشده که به همین دلیل برجک مرکاوا مارک ۴ یک برجک “خشک” محسوب می‌گردد.

استفاده از رنگ های جاذب امواج راداری برای کاهش اثر راداری، استفاده از پراکنده کننده ستون‌های حرارتی دودکش برای کاهش امضای فروسرخ، دو ویژگی خاص این تانک هستند که امکان بقای تانک را در میدان نبرد امروزی افزایش می‌دهد.

مارک ۴ از نسخه بهبود یافته توپ ۱۲۰ میلیمتری قبلی با نام MG253 استفاده می کند. این توپ میتواند مهمات گسترده‌تری شامل مهمات ضد تانک انفجار قوی (HEAT) و گلوله های سابوت مانند زره شکاف (armor-piercing)، همراه با باله تثبت گر (APFSDS)، نفوذگر انرژی جنبشی را شلیک کند. پوشش حرارتی Vidco بر روی توپ باعث کاهش خمش لوله، ناشی از شرایط محیطی و شلیک می شود.
یک خشاب گردان همواره تعداد ۱۰ گلوله را برای شلیک در اختیار گلوله‌گذار قرار می‌دهد. این مخزن گلوله توسط خدمه پر می‌شود و باید از دیگر مخازن به آن گلوله را منتقل کرد. این مخزن به گونه‌ای ساخته شده است که در صورت انفجار گلوله‌های داخل آن به خدمه آسیبی نرسد.

این تانک دارای یک مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری FN MAG58 است که به صورت هم محور با توپ نصب شده است و یک مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری FN MAG58 دیگر که توسط فرمانده استفاده می‌شود. همچنین امکان نصب یک مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری همتراز با توپ نیز وجود دارد.

این نسخه به سامانه هشدار لیزری Elbit Systems (E-LAWS) شامل چهار ماژول در چهار طرف تانک مجهز است. این سامانه منابع لیزری مانند فاصله‌یاب‌ها، نشان‌گذارها، موشک‌های پرتوسوار لیزر، روشن‌کننده‌های فروسرخ و خدمه ضد تانک‌ها را شناسایی، دسته‌بندی و مشخص می‌کند. علاوه بر این سامانه تشخیص تهدید چندگانه (MTDS) منابع رادار/RF را نیز شناسایی، دسته بندی و مشخص می کند.

این تانک شامل یک پیروسکوپ برای راننده و یک پیروسکوپ ۳۶۰ درجه برای فرمانده است. علاوه بر این از یک سامانه کنترل آتش جدید به نام El-Op Knight Mark استفاده می‌کند. این سامانه توانایی قفل روی اهداف متحرک مانند: خودرو، تانک و حتی هلیکوپترها را در حالی که تانک متحرک است، را دارد.

تمام زنجیرها، سامانه تعلیق و چرخ ها توسط اسرائیل طراحی شده و توسط شرکت MANTAK تولید می‌شود. سامانه حرکتی “Mazkom” به گونه ای طراحی شده که در شرایط سخت سنگ بازالت در لبنان و بلندی‌های جولان مقاومت بهتری داشته باشد.

مرکاوا مارک ۴ برای تعمیر و تعویض سریع زره‌های آسیب دیده طراحی شده است. این تانک از زره‌های ماژولاری استفاده می‌کند که به راحتی قابل جدا شدن و تعویض بوده و تولید و نگهداری آنها مقرون به صرفه است.

این تانک امکان مجهز شدن به سرویس بهداشتی برای خدمه در مسافت‌های طولانی را داشته و همچنین از یک سامانه تهویه مطبوع متمرکز بهره میبرد.

این تانک از موتور GD883 (MT 883 Ka-500) با توان ۱۵۰۰ اسب بخار استفاده می‌کند و با توجه به وزن ۶۵ تنی آن رانش به وزنی برابر با ۲۳ اسب بخار بر تن را برای تانک فراهم می‌کند. با توجه با کاهش شدید تحرک تانک مرکاوا در نسخه مارک ۴ اما سطح حفاظت در این نسخه در به شدت افزایش پیدا کرده است. موتور موجود به همراه ۱۴۰۰ لیتر سوخت امکان پیمایش ۵۰۰ کیلومتر با حداکثر سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت را برای مرکاوا مارک ۴ به ارمغان می آورد.

نسخه مرکاوا مارک ۴ ام:
نسخه مرکاوا مارک ۴ ام یا Merkava Mk.4 Meil Ruach که به نام Mk.4m Windbreaker نیز شناخته می‌شود. اولین نسخه از تانک مرکاوا است که از ابتدای تولید خود به سامانه دفاع فعال تروفی مجهز شده است. نسخه های پیش از این سامانه تروفی را در بروزرسانی های خود دریافت کرده اند.
هدف استفاده از سامانه حفاظت فعال Trophy (APS) افزایش حفاظت تانک در برابر موشک های هدایت شونده ضد تانک پیشرفته مجهز به کلاهک‌های پشت سر هم HEAT بود. این سامانه در چهار طرف تانک قرار گرفته و پوشش ۳۶۰ درجه را برای تامین امنیت تانک فراهم می‌کند.

نسخه Mk.4m از سال ۲۰۰۹ وارد خط تولید شد و از سال ۲۰۱۱ تحویل آن به یگان ها آغاز شد. همچنین در سال ۲۰۱۴ یک مشتری ناشناس نیز برای آن گزارش شده است.

گزارش هایی از رهگیری راکت های ضد تانک مانند: RPG29، کورنت و متیس-ام توسط سامانه تروفی منصوب بر تانک مرکاوا مارک ۴ ام وجود دارد. این تانک یکی از محافظت شده ترین انواع تانک در جهان محسوب می‌شود.

نسخه مرکاوا مارک ۴ باراک:
نسخه مرکاوا مارک ۴ باراک ( Merkava Mark 4 “Barak”) جدیدترین نسخه از تانک مرکاوا است که از سال ۲۰۲۳ وارد خدمت شده است. این تانک از سامانه Trophy APS ارتقا یافته، پوشش دوربین ۳۶۰ درجه روز/شب برای افزایش آگاهی موقعیت، صفحه نمایش کلاه ایمنی به سبک جت جنگنده برای فرمانده تانک و حسگرهای جدیدی است که به آن امکان می دهد به طور مستقل اهداف را به دست آورد و به سرعت به آنها حمله کند.

سامانه نمایشگر روی کلاه ایمنی Iron Vision در جولای ۲۰۱۸ رونمایی شد. این نمایشگر تصاویری را که از دوربین های نصب شده در اطراف تانک دریافت می‌کند را برای فرمانده نمایش می‌دهد. و برای دیگر خدمه نیز بر روی نمایشگر قابل نمایش است. این کلاه توسط شرکت Elbit برای جنگنده F-35 توسعه داده شده است.

مشخصات مرکاوا مارک ۴:
نوع: تانک اصلی میدان نبرد
تولیدکننده: شرکت MANTAK
سازنده: رژیم اسرائیل
رونمایی: ۱۹۹۹
ورود به خدمت: ۲۰۰۴
خدمه: ۴ نفر
گنجایش نفر: ۶ نفر
گنجایش برانکارد: ۴ برانکارد
طول: ۹/۰۴ متر با درنظر گرفتن توپ و ۷/۶۰ بدون در نظر گرفتن توپ
عرض: ۳/۷۲ متر
ارتفاع: ۲/۶۶ متر
پیشران: موتور دیزل GD883 با توان ۱۵۰۰ اسب بخار
ظرفیت سوخت: ۱۴۰۰ لیتر
برد عملیاتی: ۵۰۰ کیلومتر
سرعت: ۶۴ کیلومتر بر ساعت
وزن: ۶۵ تن
سلاح اصلی: توپ ۱۲۰ میلیمتری MG253
سلاح ثانویه: مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری و مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری

پوسترهای تانک مرکاوا مارک IV به انگلیسی، روسی و عبری:

منابع:
Merkava
Merkava 4 Israel Defence Forces Main Battle Tank
Merkava Mk.3 Main battle tank
Merkava Mk.2 Main battle tank
Merkava Mk.1 Main battle tank