کوتاه شدن دست غرب از نیجر؛ فرانسه قربانی بزرگ در ساحل!

کوتاه شدن دست غرب از نیجر؛ فرانسه قربانی بزرگ در ساحل!

فاصله گرفتن از واشنگتن

با توجه به اهمیت استراتژیک نیجر در منطقه ساحل و نقش محوری آن در به اصطلاح تلاش‌های ضد تروریسم ایالات متحده، اطمینان از ادامه همکاری ضروری است. اما نیجر اکنون در حال تغییر موقعیت ائتلاف‌های بین المللی خود با لغو توافقنامه اتحادیه اروپا و مشارکت نظامی فزاینده با روسیه است. این تغییر به سمت مسکو از زمان کودتای نظامی سال ۲۰۲۳ در راستای فاصله گرفتن از نفوذ ایالات متحده آغاز شده است.

تنش در روابط ایالات متحده و نیجر چالش‌های مهمی برای ایالات متحده در منطقه ساحل ایجاد می‌کند. باوجود، مذاکرات با حکومت نظامی نیجر، ایالات متحده به دنبال جابجایی نیروها و داده‌های نظامی است. در همین راستا، گفتگوهای اولیه با کشورهای ساحلی غرب آفریقا مانند ساحل عاج، غنا و بنین، آغاز شده است.

یکی از جنبه‌های مهم که آمریکا تحت تلاش‌های ضد تروریسم در پی آن بوده، اشتیاق آن به منابع اورانیوم نیجر است. این کشور اکنون به دنبال شرکای تجاری جدید است. با این حال، معاملات هسته‌ای با روسیه نگرانی‌هایی را در مورد تحریم‌های بین‌المللی ایجاد می‌کند.

فرانسه؛ قربانی بزرگ

احساسات ضد فرانسوی در نیجر که با اخراج نیروهای فرانسوی و محکوم کردن توافقنامه‌های همکاری نظامی نمود یافت، نشان دهنده تصمیمات حکومت نظامی برای کنار گذاشتن توافقنامه‌های امنیتی با اتحادیه اروپا و انتقاد از دخالت فرانسه است. همچنین، اتحادی از گروه‌های جامعه مدنی موسوم به M62 از نیجر درخواست کرده تا معاملات اورانیوم خود با فرانسه را متوقف کند.

فرانسه که شدیداً به انرژی هسته‌ای وابسته بوده، با وضعیت نامطمئنی مواجه است، زیرا تقریباً دو سوم برق آن از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین می‌شود و بخش قابل توجهی از آن به اورانیوم نیجر متکی است. این آسیب پذیری از طریق کاهش توان صادراتی برق فرانسه به کشورهای اروپایی تشدید می‌شود.

حضور طولانی مدت شرکت هسته‌ای فرانسوی Orano (آروا سابق) در نیجر که مسئول استخراج اورانیوم برای زیرساخت‌های هسته‌ای فرانسه است، بر پیچیدگی‌های این درهم تنیدگی اقتصادی و استراتژیک تاکید دارد. برای بیش از چهار دهه، منابع هسته‌ای نیجر توسط شرکت فرانسوی Orano مورد بهره برداری یا به غارت رفته است. البته این شرکت چند ملیتی که ۹۰ درصد آن متعلق به دولت فرانسه است، قصد خود را برای ادامه فعالیت‌های معدنی در نیجر اعلام کرده است.

کاهش نفوذ فرانسه در منطقه کاملا آشکار می شود زیرا نیروهای این کشور در پی کودتاهای ساحل، از مالی و بورکینافاسو اخراج شدند. ماهامات دبی از چاد، آخرین متحد ماکرون در ساحل، اخیراً برای دیدار با ولادیمیر پوتین به مسکو رفت و تلاش رهبر چاد برای فاصله گرفتن بیشتر از فرانسه را به نمایش گذاشت. در نهایت، محور ضدغربی نیجر پس از کودتا که در تعامل با مسکو و احساسات ضد فرانسوی قابل درک است، نگرانی‌هایی را در مورد امنیت انرژی فرانسه ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: تکمیل خروج نظامیان فرانسوی از نیجر

تقویت نفوذ مسکو

۱۵ ژانویه ۲۰۲۴ برای تغییرات دیپلماتیک نیجر بسیار مهم بود، زیرا نخست وزیر علی ماهامن لمینه زین و هیئت او به مسکو سفر کردند. هدف اصلی این نشست تقویت روابط اقتصادی و دیپلماتیک بین نیجر و روسیه بود. با این حال، نشان دهنده چرخش راددیکال در سیاست خارجی این کشور است. برکناری رئیس جمهور محمد بازوم، متحد غرب، باعث کاهش سریع نفوذ فرانسه در داخل کشور شد و اعتراضات سراسری را در مورد خروج نیروها و خروج سفیر فرانسه برانگیخت.

ملاقات مسکو رویکرد عملگرایانه رهبری جدید نیجر در ایجاد مشارکت‌های متنوع را نمایان کرد. در جریان این تعامل دیپلماتیک، نخست وزیر و هیئت همراه در گفتگو با معاون نخست وزیر روسیه شرکت کردند. این گفت‌وگو در راستای گسترش روابط تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری بود که نشان‌دهنده تلاش هماهنگ نیجر برای تنوع بخشیدن به روابط دیپلماتیک خود و کشف راه‌های جایگزین برای همکاری است.

در مجموع، تصمیم دولت نظامی نیجر برای فاصله گرفتن از ایالات متحده، فصل جدیدی را در ساحل و همچنین در آفریقا رقم می‌زند. این حرکت در راستای رویکرد کشورهای همسایه برای جهان چندقطبی و فاصله گرفتن از متحدان سنتی غربی است که در دهه‌های اخیر کاری جز غارت منابع این کشورها اقدام دیگری نکرده‌اند. کاهش نفوذ فرانسه در منطقه به طور فزاینده ای آشکار می شود زیرا نیروهای این کشور در پی کودتا در این کشورها از همسایه مالی و بورکینافاسو اخراج می شوند.