مذاکرات بین‌الافغانی، خیز طالبان برای تشکیل حکومت

طبق توافقنامه صلح آمریکا و طالبان، مذاکرات بین‌الافغانی بایستی ده روز پس از امضای توافقنامه صلح طالبان و آمریکا در دهم اسفندماه ۹۸ آغاز میشد؛ اما روند آزادسازی زندانیان طالبان که پیش شرط طالبان برای آغاز مذاکرات بود، بیش از هفت ماه با تاخیر روبرو شد. پس از این تاخیر، سرانجام در یکشنبه گذشته نمایندگان طرفین در قطر گرد هم آمده و رسما گفتگوهای اولیه را از سر گرفتند.  

در این میان کشورهای خارجی هر یک به گونه‌ای بر این مذاکرات تأثیرگذار بوده‌اند که از میان آنها آمریکا تاثیری بیشتری داشته و مستقیما در روند مذاکرات دخالت دارد و با توجه به چارچوب طراحی شده در این مذاکرات می‌توان گفت دولت افغانستان بدون تایید و هماهنگی با آمریکا توان پیشبرد موضوعی را ندارد. در همین راستا عبدالله عبدالله در مصاحبه‌ی خود پیش از انجام مذاکرات اولیه با طالبان گفت: «ما با طالبان موافقیم که در اتاق مذاکره هیچ طرف خارجی نباید حضور داشته باشد، اما ممکن است در مرحله‌ای از مذاکرات به حضور آنها نیاز باشد.»  از جمله موارد مهم دیگر در مذاکرات طالبان و شورای مصالحه که توسط طرفین مطرح شده است، موضوعات زیر می‌باشد:

۱- آتش‌بس: که عبدالله عبدالله آنرا اولین موضوع مورد بحث در مذاکره با طالبان عنوان کرده است و علیرغم کاهش خشونتها مورد توافق آمریکا و طالبان، همچنان درگیریها ادامه دارد و دولت افغانستان معترض این موضوع است و آتش‌بس پایدار را یکی از خواسته های اصلی خود عنوان کرده است.

۲- نظام اسلامی: که ملاعبدالغنی برادر آن را از اهداف اصلی طالبان عنوان کرده است. البته غالب جریانهای سیاسی افغانستان بر پیاده سازی “نظام اسلامی” در این کشور تاکید دارند اما تعاریف آنها از این گزاره متفاوت است و شاید مهم ترین علت تداوم جنگ در افغانستان این موضوع بوده است.

۳- حکومت موقت: که بیشتر از طرف رسانه های افغانستان عنوان می‌شود و تاکنون به صورت جدی در روند مذاکرات مطرح نشده است. اما می‌تواند به عنوان جدیدترین و مهم‌ترین ابزار چانه زنی طالبان در مذاکرات تبدیل شود. 

۴- کاهش نیروهای خارجی: این موضوع نیز از جمله تعهدات آمریکا در توافقنامه صلح با طالبان بوده است که براساس آخرین اظهارات مقامات آمریکایی، آمریکا در حال کاهش تعداد نیروهای خود از ۸ هزار نفر به ۴۵۰۰ نفر است.  خروج نظامی آمریکایی از افغانستان سوای از ژست پیروزی طالبان، موجب مثبت تر شدن نظر برخی قدرت های تأثیر گذار نظیر ایران و روسیه به مذاکرات صلح افغانستان می‌شود. در واقع خروج آمریکا از افغانستان نگرانی ایران از به خطر افتادن حاشیه امنیت شرقی خود را تا حدودی رفع می‌کند و با تحقق این موضوع، درجه امیدواری به برقراری کامل صلح در افغانستان بالاتر می‌رود.  

موضوع دیگری که در روزهای اخیر توسط رسانه ها برجسته شد، تغییر مسئول مذاکرات طالبان از “شیرمحمد عباس استانکزی” به “مولوی عبدالحکیم” بود که علت آن به اختلافات داخلی طالبان نسبت داده شد. این تغییر نه تنها نشانگر اختلاف داخلی طالبان نیست، بلکه نشان از هماهنگی و هوشمندی طالبان در جریان مذاکرات دارد. چرا که عبدالحکیم در میدان مذاکرات با گروههای داخلی فردی مسلط تر به مسائل مورد بحث و مناسب تر برای اختلافات با آنها است. یکی از علل انتخاب استاکزی برای مذاکره با آمریکا تسلط وی به زبان انگلیسی و مسائل سیاست خارجی بود، اما در مذاکره با گروههای افغانی چیزی که برای طالبان اهمیت دارد بحث درباره ایدئولوژی و تفکراتی است که سالها برای تفاوت آن با سایر گروههای افغانی جنگیده‌اند و از نظر مقامات طالبان کسی جز مولوی عبدالحکیم توان دفاع از مواضع آنها در مذاکرات داخلی را ندارد. 

بطور کلی دولت مرکزی و گروه طالبان هر دو به این نتیجه رسیده‌اند که جنگ راه حل درستی برای حل اختلافات نیست و مذاکره بهترین راهکار برای ایجاد صلح در افغانستان است.  با توجه به اظهارات گذشته مقامات طالبان و تغییر ترکیب آنها در تیم مذاکرات می‌توان گفت این گروه در مذاکرات بین الافغانی قصد عقب نشینی در مواضع خود از “تشکیل حکومت” را ندارد و بنظر می‌رسد مواردی نظیر “آتش بس دائمی”، “خروج نیروهای بیگانه” و “قطع روابط با القاعده” ابزارهای آنها برای بدست آوردن این مورد مهم باشد. بنابراین احتمال اینکه طالبان در مذاکرات خواستار برگزاری انتخابات در افغانستان شود بسیار بالاست، چرا که آنها اکثریت افغانستان را طرفدار خود می‌دانند. همچنین طالبان در این مسیر بطور قطع هیچگاه دولت اشرف غنی را به عنوان برگزار کننده انتخابات تایید نخواهند کرد و خواستار تشکیل دولت موقت و یا کمیته مستقل انتخابات برای برگزاری انتخابات خواهند شد؛ چرا که آنها نتیجه‌ی سومین و چهارمین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را حاصل تقلب دانسته و وارد زمین از پیش تعیین شده غربگراهای افغانستان نخواهند شد.