دکتر اسماعیل شعبان اف: دولت آذربایجان هویت قومی تالشان را به رسمیت بشناسد

دکتر اسماعیل شعبان اف عضو شورای اقوام ریاست جمهوری فدراسیون روسیه با اشاره به اصالت ایرانی قوم تالش گفته است: من رهبر تالشان فدراسیون روسیه هستم اما خود را (اصالتا) ایرانی می‌دانم.

وی با بیان نقش تالشان جمهوری آذربایجان در پیروزی جنگ دوم قره باغ تاکید کرده است: طی جنگ دوم قره‌باغ تعداد زیادی از سربازان عادی و داوطلبان تالش بودند و خاک مناطق آزاد شده به خون تالشان آغشته شده است. نزدیک به یک هزار نفر و ۳۰ درصد کل شهدای جنگ از قوم تالش هستند.

عضو شورای اقوام ریاست جمهوری فدراسیون روسیه با اشاره به سفر الهام علیف رئیس جمهور آذربایجان به مناطق آزاد شده تصریح کرده است: همه به چشم خود دیده اند که در زمان سفر الهام علی ‌اف به شوشا، کلمات تالش، لنکران و مناطق تالش‌نشین روی دیوارها نوشته شده بود. در ایران هم به‌ خوبی می‌دانند که تسخیر شهر شوشا به دست تالشان اتفاق افتاده است.

شعبان اف با اشاره به تلاش های فرقه ای (اخوان المسلمین) دولت ترکیه برای نمایش قدرت، خاطر نشان کرده است: سربازان آذربایجان همگی با پرچم‌های امام حسن و حسین(ع) نه تنها در شوشا، بلکه در همه مناطق قره‌باغ مجالس عزاداری برگزار کرده اند. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه تلاش می کرد که نمازهای مذهب اهل سنت در این مناطق برگزار شود ولی سربازان شجاع با این کار خود جواب داده اند که اینجا سرزمین مذهب شیعه است.

وی در ادامه با تاکید بر حق قانونی شهروندان تالشی جمهوری آذربایجان برای حفظ فرهنگ و هویت خود تاکید کرده است: مردم مناطق تالش نشین به تلاش‌ های خود در جنگ قره باغ افتخار می‌کنند و حاکمیت آذربایجان هم باید هویت قومی آنها را به رسمیت بشناسد. این قوم تجزیه‌طلب نیست، بلکه تنها خواستار این است که نام و هویتش را حفظ کند.

بنابر گزارش تحولات جهان اسلام همه جمعیت قوم تالش تا پیش از انعقاد قرارداد ترکمنچای در سال ۱۲۰۶ هجری خورشیدی و ۱۸۲۶ میلادی، شهروندان کشور ایران بوده اند. زبان شان باقیمانده فارسی کهن اوستایی است و این مردم در دو ایالت گیلان و آذربایجان و محدوده میان رودخانه های سفیدرود گیلان و کورا می زیستند.

پس از انعقاد قرارداد ترکمنچای رودخانه آستاراچای به عنوان مرز ایران و امپراطوری روسیه تزاری معین شد.

تعدادی زیادی از مردم مناطق جدا شده عهدنامه ترکمنچای طی سال های پس از آن با ارتش روسیه درگیر شدند و طی حدود ۲۰ سال به خاک ایران مهاجرت کردند.

امروزه شهروندان تالش ساکن ایران در غرب استان های گیلان(بخش هایی از رودبار زیتون و صومعه سرا، فومن، شفت، ماسال، رضوانشهر، تالش و آستارا)، اردبیل (نمین، مشگین شهر  بخش هایی از خلخال، پارس آباد و بیله سوار) و آذربایجان شرقی (بخش هایی از جنوب ارس در محدوده کلیبر و کرینگان) زندگی می کنند و پیرو مذهب شیعه ۱۲ امامی و اهل سنت شافعی هستند.

دولت روسیه تزاری برای تجزیه تالش ها، گروهی از مردم باقیمانده شمال آستاراچای را به شبه جزیره آبشرون و اطراف باکو، سومقائیت و دربند تبعید کرد.

زمانی که جمهوری شوروی آذربایجان در چارچوب اتحاد جماهیر شوروی اعلام موجودیت کرده بود، جمهوری شوروی تالش مغان نیز هم مرز ایران تاسیس شده بود. این جمهوری در دوران حاکمیت لنین به شرط رعایت حقوق خود با جمهوری آذربایجان ادغام شد.

طی ریاست ژوزف استالین بر اتحاد جماهیر شوروی، گروهی حدودا چند هزار نفری نیز در جریان تصفیه های وی به قزاقستان تبعید شدند.

پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی، تالشان در جمهوری آذربایجان و دربند جمهوری خودمختار داغستان فدراسیون روسیه (هم مرز آذربایجان) زندگی می کنند. حدود ۹۰ درصد مردم تالش شهروند جمهوری آذربایجان شیعه و ۱۰ درصد اهل سنت شافعی هستند. جمعیت اهل سنت آنها در رایون آستارا و هم مرز با ایران قرار گرفته اند.

در سال ۱۹۹۳ به مدت ۱۰ ماه جمهوری تالش مغان با مرکزیت لنکران در چارچوب حاکمیت دولت آذربایجان اعلام خودمختاری کرده بود که با دستور حیدر علیف و حمله نیروهای ارتش منحل شده است.

اکنون تنها مورد اختیارات مردم این قوم در چارچوب منطقه اقتصادی جنوب، معروف به جنوب بولگه سی (لنکران، آستارا، ماسللی، لریک، یاردیملی) است.

مجلس آذربایجان پیش از جنگ دوم قره باغ طرحی را تصویب کرده بود که در نتیجه آن به مناطق قوم لزگی در شمال این کشور و قره باغ کوهستانی خودمختاری داده می‌ شود.

نمایندگان مردم ساکن مناطق تات نشین در شمال شرقی و تالش نشین در جنوب آذربایجان نیز خواستار خودمختاری، حفظ هویت فرهنگ قومی و زبانی هستند.

البته الهام علیف در سال جاری میلادی تاسیس دولت خودمختار ارمنی در قره باغ را لغو کرده است که نشان می دهد این قانون مجلس با فشار رئیس جمهور اجرایی نمی شود.

دولت آذربایجان با هدف ادغام اقوام این کشور در قوم ترک، استفاده از زبان های قومی را ممنوع کرده است. این سیاست پان تورانسیم، تحت تاثیر دولت ترکیه و ایجاد اتحادیه دولت های ترک از مدیترانه تا غرب چین قوت گرفته است.