عقب گرد آذربایجان در قره باغ کوهستانی

موضوع پیشروی و حمله پهپادی آذربایجان به تجمع نیروهای ارمنی پس از استقرار نیروهای صلحبان روسیه، دولت آذربایجان را به موضع ضعف کشانده است. بازیگران بین المللی فارغ از بحران اوکراین وارد ماجرا شده اند و آذربایجان را وادار به عقب نشینی کرده اند.

در حال حاضر ارتش آذربایجان از روستای فاروخ عقب نشینی کرده است و بیشتر ارتفاع گاراگلوخ در کنترل نیروهای صلحبان روسیه است. صلحبانان روسیه میان نیروهای هر دو طرف یک پست ایجاد کرده و مانع تصرف کامل آن به بدست طرف آذری شده اند و مذاکرات برای عقب نشینی کامل آذربایجان از گاراگلوخ ادامه دارد.

دیوید توروسیان، روزنامه نگار ارمنی قره باغ درباره ویدئو غیر رسمی منتشر شده در آذربایجان از ارتفاع گاراگلوخ گفته است: هیچ یک از طرفین کنترل کاملی بر ارتفاعی به نام کاراگلوخ ندارند. ساعاتی پیش، نیروهای آذربایجانی قصد حمله و تصرف تمام ارتفاع را داشتند که ارتش آرتساخ اجازه نداد.

مردم استپاناکرت دو تجمع را ۲۵ و ۲۶ مارس برگزار کردند. آرائیک هاورتونیان رئیس جمهور دولت (غیر رسمی) آرتساخ با اعلام وضعیت فوق العاده (حکومت نظامی) برگزاری تجمع و اعتصاب را ممنوع کرده است. سخنگوی دولت این منطقه اعلام حکومت نظامی را رد کرده و گفته است: وضعیت فوق العاده از سال سال ۲۰۰۵ برقرار شده و اکنون دوباره به مدت شش ماه تمدید می‌شود.

بیشتر بخوانید: قره باغ کوهستانی؛ تشدید تنش، پیش به سوی جنگ

موضع ارمنستان درباره وقایع اخیر

مجلس ارمنستان از جمعه ۲۵ مارس (۵ فروردین) دست به تحرکات دیپلماتیک زده است. وزیر خارجه ارمنستان نیز شنبه ۲۶ مارس (۶ فروردین) گزارشی از رویدادها را به سفیر فرانسه و وابستگان نظامی سفارتخانه های خارجی درباره نقض معاهده آتش بس ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ ارائه کرده است.

نخست وزیر جمهوری ارمنستان مستقیما با رئیس جمهور فدراسیون روسیه گفتگوی تلفنی انجام داده است. نیکول پاشینیان شنبه ۲۶ مارس (۶ فروردین) با اشاره به نقض آتش بس توسط آذربایجان در قره باغ، از ولادیمیر پوتین به عنوان یکی از طرفین معاهده سه جانبه آتش بس درخواست کمک کرده است. وی خواستار نقش آفرینی بیشتر دولت روسیه و صلح بانان این کشور به عنوان ضامن بقای آتش بس شده و روسیه نیز قول همکاری دو طرفه در این موضوع را داده است.

رسانه های ارمنستان از دولت می‌خواهند تا موضع سخت تری در برابر حملات به ارمنی ها اتخاذ کند. هرانت باگراتیان نخست وزیر سابق ارمنستان در صفحه فیسبوک خود با انتقاد از بی توجهی دولت پاشینیان نسبت به موضوع قره باغ کوهستانی نوشت: مقامات دولت استقلال آرتساخ را به رسمیت بشناسند.

آسمان باز ارمنستان به روی آذربایجان

هواپیماهای غیرنظامی آذربایجان همچنان از حریم هوایی جمهوری ارمنستان برای انجام پروازها استفاده می‌کنند. پرواز باکو به نخجوان شرکت هواپیمایی آذربایجانی آزال با شماره ثبت 4K-AZ84 از حریم هوایی ارمنستان انجام شده است.

توجه ویژه فرانسه به موضوع قره باغ

فرانسه عضو گروه مینسک، نخستین دولتی است که در برابر آذربایجان موضع گرفته و وزیر خارجه این کشور گفته است: فرانسه از گزارش‌ها درباره پیشروی نیروهای آذربایجان در قره‌باغ کوهستانی نگران است و از آنها می‌خواهد به مواضع توافق شده در بیانیه آتش‌بس ۹ نوامبر ۲۰۲۰ بازگردند.

فرانسوا خاویر بلامی نماینده مجلس فرانسه در این باره می‌گوید: یک جنگ نباید جنگ دیگر را پنهان کند. آذربایجان از فاجعه اوکراین برای نقض آتش بس در قره باغ کوهستانی سوء استفاده می‌کند.  

والری بویر نماینده مجلس سنای فرانسه در این باره بیان کرده است: چند هفته است که ارمنی‌های آرتساخ به دلیل قطع گاز و عبور غیرقانونی از خط تماس آذربایجانی‌ها یخ زده ‌اند.

مطبوعات این کشور نیز موضوع را برجسته کرده اند. خبرگزاری AFP فرانسه و روزنامه LOrient-Le Jour هم موضوع قطع گاز را برجسته کرده اند. روزنامه فیگارو در تیتر خود می‌نویسد: چرا ما به ارمنستان مانند اوکراین اهمیت نمی‌دهیم؟

موضع گیری روسیه در برابر بحران

وزارت خارجه فدراسیون روسیه شنبه ۲۶ مارس با ابراز نگرانی این کشور از آذربایجان می‌خواهد که به معاهده آتش بس سه جانبه جنگ ۴۴ روزه پایبند باشد.

وزارت دفاع این کشور نیز اطلاعیه ای درباره این رویداد منتشر کرده است: “نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان با نقض مفاد بیانیه سه جانبه مورخ ۹ نوامبر ۲۰۲۰ سران روسیه، آذربایجان و ارمنستان، از ۲۴ تا ۲۵ مارس وارد منطقه مسئولیت نیروهای حافظ صلح روسیه شدند و یک پست دیده بانی در قره باغ ایجاد کرده است. هواپیمای بدون سرنشین «بایرکتار تی بی ۲» چهار واحد از نیروهای مسلح قره باغ کوهستانی را در شهرک «فاروخ» هدف قرار داد. فرماندهی نیروهای حافظ صلح روسیه در حال اتخاذ تدابیری برای حل و فصل اوضاع و بازگرداندن نیروها به مواضع اولیه خود است. درخواستی به طرف آذربایجانی برای خروج نیروها ارسال شد.”

اسپوتنیک (آژانس خبری دولت فدرال) روسیه عصر یکشنبه ۲۷ مارس (۷فروردین) به نقل از وزیر دفاع نوشته است: ارتش آذربایجان دو بار آتش بس را در عسگران نقض کرده و چهار نفر زخمی شدند. طرفین هر کدام دو نفر زخمی دارند. فرماندهی نیروهای حافظ صلح روسیه اوضاع را تثبیت کرده اند. طرف آذربایجانی پس از مذاکرات یگان های خود را از شهرک فاروخ خارج کرد.

موضع گیری آمریکا

وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا نیز با ابراز نگرانی آذربایجان را مسئول تنش های اخیر در این منطقه می‌داند و خواستار بازگشت به مواضع قبلی خود شده است.

موضع گیری شورای اروپا

رئیس شورای اروپا ۲۶ مارس با رئیس جمهور آذربایجان درباره اوضاع منطقه قره باغ گفتگو کرده است. شارل میشل از الهام علیف  خواسته به درگیری نظامی با نیروهای ارمنی و قطعی گاز قره باغ کوهستانی پایان دهد و منطقه تصرف شده را تخلیه کند.

آذربایجان گاز قره باغ را متصل می‌کند

شرکت دولتی آذرگاز آذربایجان یکشنبه ۲۷ مارس (۷فروردین) از آغاز اتصال گاز در روز دوشنبه ۲۸ مارس (۸فروردین) خبر داده است. بنابر اطلاعیه این شرکت، نیروهای فنی این شرکت با وجود بارش برف سنگین، نشتی گاز را تعمیر و تست می‌کنند و روز سه شنبه ۲۹ مارس (۹فروردین) تعمیرات تمام می‌شود.

گفتنی است که خط لوله گاز ارمنستان به قره باغ در محدوده شوشا ظریفلو با انفجار قطع شده بود. تعمیر خط لوله با بهانه تراشی دولت آذربایجان متوقف شده بود که با میانجی گری صلحبانان روسیه از ۱۸ مارس (۲۷اسفند ۱۴۰۰) آغاز شده و۲۱ مارس (یکم فروردین) به پایان رسیده است.

درخواست کمک آذربایجان از پاکستان و کشورهای اسلامی

دولت آذربایجان پس از واکنش آمریکا، روسیه، فرانسه و شورای اروپا به درگیری های اخیر، از پاکستان رئیس دوره ای سازمان همکاری های اسلامی درخواست کمک کرده است.

واکنش وزارت دفاع آذربایجان

وازرت دفاع آذربایجان در بیانیه خود با رد نقض آتش بس به اطلاعیه وزارت دفاع روسیه پاسخ داده است:

“وزارت دفاع جمهوری آذربایجان از بیانیه یک طرفه وزارت دفاع فدراسیون روسیه مورخ ۲۶ مارس ۲۰۲۲ که واقعیت را منعکس نمی کند ابراز تاسف می کند.
طی گفتگوی تلفنی ۲۵ مارس میان سپهبد ذاکر حسن اف وزیر دفاع و سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه، وضعیت در امتداد سرزمین های آذربایجان، جایی که نیروهای حافظ صلح روسیه به طور موقت در آن مستقر هستند مورد بحث و بررسی قرار گرفت. طرف آذربایجانی اعلام کرد که مواضع و محل استقرار در حال شفاف سازی است.
با این حال، در صبح روز ۲۶ مارس، اعضای گروه های مسلح غیرقانونی ارمنی اقدام به خرابکاری در واحدهای ارتش آذربایجان کردند. در نتیجه اقدامات فوری، اعضای گروه های مسلح غیرقانونی ارمنی مجبور به عقب نشینی شدند. آذربایجان به بیانیه سه جانبه ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ پایبند بوده و هیچ یک از مفاد آن را نقض نکرده است.
متاسفانه بر اساس بند ۴ این بیانیه، خروج کامل بقایای ارتش ارمنستان و گروه های مسلح غیرقانونی ارمنی از خاک آذربایجان هنوز اجرایی نشده است. این ارمنستان است که مفاد بیانیه را نقض می کند، نه آذربایجان.
این بیانیه وزارت دفاع فدراسیون روسیه با ماهیت روابط دوجانبه و بیانیه تعامل متفقین امضا شده بین دو کشور در ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ مغایرت دارد.
هیچ واحد اداری به نام «قره باغ کوهستانی» در خاک آذربایجان وجود ندارد. نام روستایی که در بیانیه ذکر شده، فاروخ نیست، فرّخ است.
در رابطه با موارد فوق، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان از وزارت دفاع فدراسیون روسیه می خواهد که بقایای ارتش ارمنستان و گروه های مسلح غیرقانونی ارمنی را به طور کامل از سرزمین های آذربایجان که توسط جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده است، خارج کند. با مفاد بیانیه سه جانبه، درخواست می کند که از عبارت “قره باغ کوهستانی” استفاده نشود و نام سرزمین های آذربایجان به درستی ذکر شود.”