ماهواره خیام، گامی به سوی توسعه قدرت فضایی ایران

ماهواره خیام در صبح ۱۸ مرداد ماه به وسیله پرتابگر سایوز از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. گفتنی است پرتابگر سایوز در میان پرتابگرهای کشورهای مختلف دنیا، بیشترین تعداد ماموریت موفق فضایی را داشته است.

ماهواره خیام؛ ماهواره‌ای غیرنظامی است که تحت کنترل و بهره‌برداری جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. سفارش ساخت این ماهواره در سال ۹۷ توسط سازمان فضایی ایران (ISA) داده شد. نام سازنده یا سازندگان آن به صورت رسمی اعلام نشده است. هدایت و کنترل این ماهواره از طریق ایستگاه‌های زمینی در خاک ایران انجام خواهد شد و اطلاعات و تصاویر آن به همین ایستگاه‌ها ارسال می‌شود. خیام قابلیت تصویربرداری از سطح زمین در طیف‌های مختلف را دارد. دقت تصویربرداری یک متری، این ماهواره را تبدیل به با کیفیت‌ترین ماهواره ایرانی خواهد کرد.

کاربرد این ماهواره ایرانی ارتقاء بهره‌وری در حوزه کشاورزی، پایش دقیق منابع آبی کشور، مدیریت مخاطرات طبیعی، پایش تغییرات کاربری زمین، ساخت و سازهای غیرمجاز و مقابله با جنگل خواری، پایش مخاطرات زیست محیطی، پایش معادن و اکتشافات معدنی و پایش مرزهای کشور عنوان شده است.

ماهواره‌بر ذوالجناح امکان ارسال ماهواره با وزن ۲۲۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین دارد، اما وزن ماهواره خیام ۶۰۰ کیلوگرم (به صورت غیر رسمی) و ارتفاع تزریق آن بیش از ۵۰۰ کیلومتر است. از این رو، ماهواره‌بر ذوالجناح قادر به انجام این ماموریت نبود. پرتابگر ذوالجناح تا به‌حال دو تزریق موفق ماهواره‌های نظامی نور یک و دو را در کارنامه خود دارد.

بیشتر بخوانید: دومین پرتاب آزمایشی ماهواره بر ذوالجناح انجام گرفت

اولین سیگنال ماهواره‌ خیام در ایستگاه ماهدشت دریافت شده است. ارتفاع عملکرد ماهواره در ۵۰۰ کیلومتر تثبیت شده است و احتمالا عمر آن ۵ سال خواهد بود. این ماهواره در مدار لئو (۱۶۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر) فعالیت می‌کند و با توجه به دریافت سیگنال بر فراز ایران شایعه استفاده از این ماهواره در اوکراین کاملا منتفی است. طبق برنامه کاری تعیین شده، ماهواره خیام هر ۲۴ ساعت چهار گذر از فراز ایران خواهد داشت که در این گذرها ارسال فرمان به ماهواره و دریافت داده تله‌متری ماهواره انجام خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری تاس همراه با ماهواره خیام، ۱۶ ریزماهواره‌ روسی «کیوب‌اس‌اکس- اچ‌اس‌ئی-۲»، «مانیتور-۱»، «یوتی‌ام‌ان»، «سایکلوپس»، «سیرِن»، «کائی-۱»، «کوزباس-۳۰۰»، «اسکولتِک-بی۱»، «پلی‌تک یونیوِرس-۱»، «پلی‌تک یونیورس-۲»، «ویزارد»، «گئو‌اسکن-اِدِلوِیس»، «ام‌آی‌ئی‌تی-اِی‌آی‌اس»، «ئی‌سوئی» و «رِش‌یوکیوب» نیز راهی مدار می‌شوند. این ریزماهواره‌ها توسط برخی مراکز پیشرو آموزش‌ عالی، شرکت‌های تجاری (استارتاپ‌های ماهواره‌ای روسی) و سازمان‌های غیر تجاری ساخته شده است که عبارتند از: دانشگاه پلی تکنیک سنت‌پترزبورگ به نام پتر کبیر، دانشگاه فنی دولتی بالتیک (وایِن‌مِخ) به نام د.ف. اوستینوف، انستیتوی علمی-تحقیقاتی فیزیک هسته‌ای به نام د.و. اسکابِلتسین، دانشگاه دولتی تیومِن، دانشگاه سیبریایی علم و فن به نام استاد م.ف. رشتنیوف و دیگر مراکز آموزش عالی و نیز شرکت‌های گئواسکن، اسپوتنیکس و برخی سازمان‌های دیگر.

سازمان فضایی ایران قصد دارد ضمن توسعه توانمندی‌های داخلی در حوزه ساخت و پرتاب ماهواره‌های مورد نیاز کشور و توسعه ایستگاه‌های زمینی مربوطه، نیازهای فعلی کشور در حوزه تأمین داده‌های ماهواره‌ای را از طریق همکاری‌های پیشرفته علمی و فناورانه با کشورهای پیشرو در صنعت فضایی جهان ادامه دهد تا علاوه بر تأمین نیازمندی‌های کشور، با انتقال دانش و تجربه، مسیر بومی‌سازی فناوری فضایی در داخل کشور را تسریع کند.

بیشتر بخوانید: دانش نظامی: موتور ماهواره‌بر رافع، پیشرفته ترین موتور سوخت جامد مرحله اول ایرانی + ویدیو