گروه اجناد القوقاز؛ از چچن تا سوریه و اوکراین

در جریان جنگ دوم چچن در سال ۲۰۰۹ میلادی، تعداد زیادی از مسلحین فراری گروه امارت اسلامی قفقاز به ترکیه مهاجرت کردند. آغاز جنگ در سوریه و سقوط مناطق مرزی شمال سوریه، زمینه ورود آنها به عرصه جهاد علیه دولت سوریه را فراهم کرد و پس از مدتی سیل اعزام افراد خارجی از نقاط مختلف جهان به ویژه از چچن، چَرکَس و منطقه قفقاز منجر به توجه و تقویت سرمایه‌گذاری غربی‌ها بر روی آنها شد. بخشی از این افراد در سال ۲۰۱۵ میلادی تحت حمایت القاعده و پشتیبانی ترکیه، گروه “اجناد القوقاز” را تشکیل دادند. این گروه در سال ۲۰۱۷ میلادی، به اتحاد هیئت تحریرالشام پیوست و پس از توافقی با تحریرالشام از ادلب خارج شد و در جبهه شمالی استان لاذقیه علیه ارتش سوریه فعالیت کرد. اجناد القوقاز با سایر گروه‌های تروریستی چچنی و قفقازی همانند “امارت قفقاز” نیز ارتباط دارند اما مستقل از آنها عمل می‌کنند.

رهبری این گروه به عهده شخصی به نام رستم آژیف، با نام جهادی “عبدالحکیم الشیشانی” است. در کنار آژیف دو شخص دیگر دیده می‌شود که یکی از آنها حمزه الشیشانی، فرماندهی نظامی و شخص دوم ابوبکر الشیشانی، فرماندهی سیاسی این گروه را به عهده دارند.

با آغاز جنگ روسیه و اوکراین و پس از آن پیشروی سریع روسها در جبهات شرقی و جنوبی اوکراین با همراهی نظامیان چچنی دولت قدیروف، کشورهای غربی نیز به فکر وارد کردن برخی از این گروه‌های مسلح مستقر در شمال سوریه به اوکراین افتادند. یکی از این گروه‌ها، مسلحین “اجناد القوقاز” هستند که با نقش آفرینی ترکیه وارد اوکراین شده و مستندات تصویری در شهرهای مختلف اوکراین از جمله کریوی ریح و باخموت، حکایت از ورود آنها به جنگ با روسیه دارد.

در خصوص علل ورود این گروه به جنگ اوکراین به نکات زیر می‌توان اشاره کرد:
۱- مسلحین گروه‌های افراطی چچنی سابقه نبرد ضد ارتش روسیه را در جنگ دوم چچن و مناطق کوهستانی استان لاذقیه در شمال غربی سوریه دارند. بنابراین از لحاظ تکنیکی با شیوه نبرد روسها و نحوه جنگ چریکی علیه آنها، آشنایی و آمادگی کافی را دارند. آنها در مناطق جنگلی و کوهستانی عملکرد موثری داشته و در کار گروهی از توانایی و هماهنگی بالایی برخوردار هستند. این ویژگی‌ها همان چیزی است که در میادین جنگ اوکراین احساس می‌شود و می‌تواند راه‌های پیشروی روسیه را مسدود کند.

۲- هیچ تشکیلات مسلحی در سوریه به اندازه شبه نظامیان چچنی انگیزه و پیش زمینه برای مبارزه با روسیه را ندارد. آنها پیش از این در چچن علیه ارتش روسیه و دولت رمضان قدیروف جنگیده و به علل مختلف از جمله نداشتن تجهیزات نظامی، حمایت خارجی و… شکست سنگینی خورده‌اند. حالا جنگ اوکراین می‌تواند زمینه انتقام‌جویی آنها از روسیه را فراهم کند و حتی دامنه جنگ را به داخل روسیه نیز بکشاند.

به طور کلی ایده “ایجاد و تقویت گروه‌های تروریستی” از سوی استراتژیست‌های آمریکایی و برای مقابله با روسیه، ایران و سایر مخالفین آمریکا طراحی شده است. این ایده از زمان اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی تا جنگ سوریه و حالا جنگ اوکراین اجرا شده و استراتژی موثری برای پیشبرد اهداف غربی‌ها بوده است. با توجه به این موضوع، شکست احتمالی روسیه در جنگ اوکراین عواقب خطرناکی برای سایر مخالفین آمریکا دارد و احتمال تکرار این مدل و انتقال وسیع گروه‌های تروریستی به مناطق مناقشه برانگیز همانند منطقه قره باغ و سایر مناطقی که حاشیه امنیت ایران است، وجود دارد.