تنش‌های فزاینده در قره باغ کوهستانی

تنش‌های قفقاز جنوبی بر سر بسته صلح اجباری الهام علیف برای نیکول پاشینیان و ادغام قره باغ کوهستانی در ترکیب آذربایجان دوباره بالا گرفته است. آنچه در ۲۹ اسفند، یکم و صبح دوم فروردین روی داد یک جنگ روانی تمام عیار بود که متاسفانه کانال های مختلف ضمن بازنشر آن به بازار شایعه دامن زده‌اند.

وزارت امور خارجه ارمنستان اقدام آذربایجان را تهدید تمامیت ارضی ارمنستان قلمداد می‌کند و دولت غربگرای نیکول پاشینیان، در یک چرخش موضع عجیب به سوی فدراسیون روسیه، ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران متمایل شده است!

وزیر امور خارجه ارمنستان روز ۲۹ اسفند به فدراسیون روسیه سفر کرده است. آرارات میرزویان به سرگئی لاورف (وزیر خارجه ارمنی تبار فدراسیون روسیه) گفته است: آذربایجان تمامی مفاد توافقنامه آتش بس مسکو و سوچی را نقض می‌کند. کریدور لاچین را مسدود کرده، به تهدید ارامنه قره باغ ادامه می‌دهد و نیروهای نظامی را در طول مرزهای ارمنستان مستقر کرده و تمامیت ارضی ما را تهدید می‌کند.

در همان روز، نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان با آنتونی بلینکن وزیر اموز خارجه آمریکا گفتگوی تلفنی داشته و طرف آمریکایی به مقام ارمنستانی اطمینان داده است که با آذربایجان برای جلوگیری از جنگ و درگیری نظامی گفتگو می‌کند. بلینکن پس از درخواست پاشینیان با الهام علیف رئیس جمهور آذربایجان گفتگوی تلفنی انجام داده است و در بسته پیشنهادی خود از دو طرف خواسته است تا گفتکوی دو جانبه را جایگزین درگیری نظامی کنند.

علی باقری کنی معاون وزیر امور خارجه جمهری اسلامی ایران نیز روز سه شنبه یک فروردین بنا به دعوت میرزویان برای سفر دو روزه کاری به ایروان سفر کرده و در حال دیدار با مقام‌های این کشور است.

خبری از جنگ نیست

آذربایجان و ارمنستان هیچ کدام آرایش جنگی نگرفته اند و تاکنون وضعیت فوق العاده جنگی در این دو کشور اعلام نشده است. طبق وضعیت فوق العاده مرزها به روی ورود و خروج شهروندان خارجی بسته می‌شوند و شهروندان نیز اجازه خروج از کشور را ندارند و بسیج عمومی شهروندان انجام می‌شود. هنوز هیچ کدام از این موارد دیده نمی‌شود و بعید است که دو کشور با ارتش‌های خود بتوانند در گستره وسیعی از مرزها بدون بسیج عمومی نیروها بجنگند.

ارتش آذربایجان با تجمع بخشی از نیروهای در حال خدمت وظیفه، قراردادی و نیروهای ثابت در بخش‌های معینی از مرز با ارمنستان در رایون‌های کلبجر، لاچن (لاچین)، قبادلی و زنگیلان آرایش جنگی گرفته است.

همچنین گروهی از گردشگران ایرانی که از راه زمینی برای نوروز به ارمنستان سفر کرده اند تصاویری از کاروان‌های ارتش ارمنستان در جاده ها را گزارش کرده اند اما خبری از درگیری و جنگ نیست.

جنگ روانی فیک نیوزها

فیک نیوزها پس از تحرکات دیپلماتیک ارمنستان دست به کار شدند و جنگ روانی را آغاز کردند.

رسانه های ناشناس از تشدید تنش در مرزها خبر می‌دهند. آرام توروسیان سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان، گزارش روز دوشنبه ۲۹ اسفند رسانه های ارمنستان درباره گلوله باران جرموک را رد کرده است. وی اعلام کرده هرگونه نقض آتش بس توسط وزارت دفاع گزارش می‌شود.

لازم به ذکر است، ارتفاع مشرف بر جرموک استان (مارز) وایوتس‌جور در عملیات سپتامبر ۲۰۲۲ به تصرف ارتش آذربایجان در آمده بود و سپهبد ذاکر حسن اف وزیر دفاع آذربایجان ۲۰ اسفند از مواضع تصرف شده در خطوط تماس بازدید کرده بود.

همین کانال‌های ناشناس تازه تاسیس، یکم فروردین از تبادل آتش میان یک گروه گشتی ارمنستان به سوی نیروهای آذربایجان خبر دادند که طرف ارمنی مقصر بوده و دو نظامی ارمنی زخمی شدند. هنوز وزارت دفاع آذربایجان خبری را در این زمینه منتشر نکرده است.

وزارت دفاع ارمنستان روز سه شنبه یک فروردین گزارش کرد که یک نظامی ارمنستان سوار بر خودرو نظامی در ساعت ۱۲ و ۲۰ دقیقه بر اثر هوای مه آلود نزدیک مرز دو کشور در استان سیونیک گم شده است. مقام‌های وزارت دفاع و رسانه های ارمنستان از مکان دقیق این رویداد چیزی نمی‌گفتند. وزارت دفاع آذربایجان خبر اسارت نظامی ارمنستانی را تکذیب کردند.

فیک نیوزها با خبرسازی اعلام کردند که این نظامی اشتباهی وارد خاک آذربایجان نشده است. برخی دیگر نیز نوشتند که ارتش آذربایجان این نظامی را ربوده است و یک بحران سازی توسط کانال ها شکل گرفت. کانال تلگرامی «توگ آرما» با بیان این خبر مدعی شده است که نظامی ارمنی توسط آذربایجان ربوده شده است. نیروهای صلحبانی روسیه با ارتش آذربایجان تماس گرفته اند و آنها گفته اند که نظامی اسیر ارمنستان را در خاک خود به نیروهای روسی تحویل می‌دهند. هنگامی که نیروهای روسی به محل معین شده از سوی آذربایجان رسیدند با یک کمین مواجه شدند. دو تن از نظامیان روسیه براثر تیراندازی از ناحیه سر زخمی شده و یک دستگاه خودرو آنها منهدم شده است. روس‌ها توانسته اند با کمک نیروهای ارمنستانی از این منطقه کمین خارج شوند اما روس‌ها این خبر را تکذیب می‌کنند.

وزارت دفاع ارمنستان صبح روز چهارشنبه دوم فروردین اعلام کرده است که نظامی مفقود شده پس از جستجو پیدا شده و خبر اسارت وی را تکذیب کردند. کانال پنج تلویزیون ارمنستان درباره خبر اسارت نظامی گزارش کرده است که وی در اطراف روستای خندزورسک استان سیونیک و نزدیک نقطه اتصال جاده لاچن به خانکندی گم شده بود که پس از عملیات جستجو سالم پیدا شده و گمانه‌زنی ها مربوط به اسارت وی غلط است.

کانال توگ آرما با تکرار خبر کمین علیه نیروهای روسی اعلام کرد که حال نظامیان کمین خورده روسی خوب است و یک نظامی از ناحیه گوش تیر خورده است. کسی در کمین روز سه شنبه کشته نشده است مگر آنکه حمله دیگری انجام شده باشد که ما از آن بی خبریم. این کانال همچنین مدعی شده است که در تنش‌های مرزی سپتامبر ۲۰۲۲ نیز به سوی نیروهای روسیه تیراندزای شده بود اما فرماندهی این نیروها خبری در این مورد منتشر نمی‌کنند.

آمادگی حمله هوایی به آذربایجان

العربیه با انتشار تصاویری از هواپیماهای جت جنگی اف-۵ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران مدعی شده بود که پایگاه دوم شکاری تبریز آماده حمله به نیروهای ارتش آذربایجان است. همین خبر در فیک نیوزها با سرعت منتشر شد در حالی که هواپیمای اف-۵ ارتش ایران مسلح نبوده و این تصاویر متعلق به پرواز نمایشی برای کاروان‌های راهیان نور در پایگاه شهید وحدتی دزفول در استان خوزستان بود.

خبرهای دیگری نیز منتشر شدند که پهپادهای ایرانی از ارمنستان اجازه پرواز در خاک ارمنستان دریافت کرده اند.

وزارت دفاع ارمنستان با تایید خبر آمادگی رزمی پایگاه شکاری تبریز اعلام کرده است که پروازهای شناسایی طرف ایرانی در نزدیکی مرزهای دو کشور ایران و آذربایجان انجام می‌شود. همچنین سطح آمادگی یگان‌های پدافند هوایی و موشکی ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افزایش یافته است.

طبق یکی دیگر از خبرها منابع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زمان حمله قریب الوقوع آذربایجان به ارمنستان را صبح روز چهارشنبه دوم فروردین اعلام کرده اند. خبر دیگر نیز می‌گفت که رسانه های ارمنستان زمان حمله را روز دوم فروردین و ۲۲ مارس بیان کرده اند در حالی که رسانه های آذربایجان می‌گویند که حمله در ماه آوریل یعنی ۱۰ روز بعد انجام می‌شود. هیچ کدام از این خبرها توسط رسانه های رسمی آذربایجان و ارمنستان منتشر نشده اند.

تصاویر دیگری هم منتشر شده که یک نظامی نیروی زمینی آذربایجان با تصویر شطرنجی شده و صدای مبهم به زبان تالشی می گوید که آنها قصد جنگ با ایران را ندارند. این تصویر نیز حالت جنگی را نشان نمی‌دهد و چند نظامی دیگر بدون اسلحه در حالت ایستاده روی کانال دیده می‌شوند.

وزارت دفاع ارمنستان در اطلاعیه ای اعلام کرده است که اخیرا تعداد زیادی کانال و صفحه در پیام رسان‌ها و شبکه های اجتماعی به زبان ارمنی راه اندازی شده اند که به احتمال زیاد توسط مرکز عملیات روانی دشمن کنترل می‌شوند و حمله اطلاعاتی و روانی علیه ارمنستان انجام می‌دهند. مشابه این اطلاعیه توسط ستاد اطلاع رسانی آرتساخ متعلق به دولت دفاکتو (به رسمیت شناخته نشده) قره باغ کوهستانی منتشر شده است.

دولت پاشینیان به مجلس فرا خوانده شد

بنابر گزارش یراوان تودی، مجلس ارمنستان اعضای دولت را برای برگزاری جلسه اضطراری در روز دوم فروردین فرا خوانده است. یک روز پیش از این، طرح اپوزیسیون برای تصویب یک روند اجرایی بر علیه اقدامات آذربایجان با رای منفی نمایندگان حزب حاکم ناکام مانده بود!

روس‌ها متهم به قاچاق سلاح

وزارت دفاع آذربایجان از یک هفته پیش، نیروهای صلحبان روسیه مستقر در قره باغ را متهم به همکاری برای انتقال غیرقانونی تجهیزات، سلاح و … از ارمنستان به قره باغ کوهستانی کرده است.

طبق اعلام طرف آذربایجانی، نیروی نظامی مزدور، اسلحه، مهمات جنگی، مین، غذا، آب، سوخت و سایر اقلام در طول جاده لاچن به خانکندی پیش از آنکه به پست بازرسی شوشا و محل تجمع فعالان محیط زیستی علیف برسند از طریق جاده های خاکی محور خانکندی (استپاناکرت)- خلفلی – تورش سو(نزدیک به شوشا) به قره باغ کوهستانی منتقل می‌شوند و نیروهای صلحبان نیز با آنها همکاری می‌کنند.

تکیه آذربایجان به تصاویر پهپادها و دوربین‌هایی است که از راه دور ترددها را ثبت کرده اند. هنوز نیروهای آذربایجانی در این محور، محموله اسلحه و یا مهماتی کشف و ضبط نکرده اند.

حدود یک هفته پیش یک خودرو پلیس قره باغ کوهستانی در جاده خاکی خانکندی- خلفلی- تورش سو مورد حمله قرار گفت که سه افسر پلیس محلی کشته شدند. وزارت دفاع آذربایجان جدایی طلبان ارمنی این منطقه را متهم به آمادگی برای جنگ کرده است. این محدوده در کنترل نیروهای صلحبان قرار دارد و هنوز نیروهای آذربایجان اجازه ورود به آن را ندارند. همچنین قرار است تا روس‌ها بر اساس تعهدات خود برای ایجاد زیرساختهای ارتباطی در منطقه، در ادامه‌ی کریدور لاچین به خانکندی، یک جاده بسازند که تاکنون به تعهد خود عمل نکرده اند. چنانچه این جاده ساخته شود تلاش‌های آذربایجان برای انسداد این مسیر در شمال شوشا بی اثر می‌شود.

اعمال فشار بیشتر به ارامنه قره باغ

بخش ارمنی و آذری رادیو آزادی از تیراندازی نیروهای آذربایجان به تراکتورهای کشاورزان ارمنی در شرق و جنوب شرقی قره باغ کوهستانی خبر می‌دهند. همچنین خط لوله گاز ارمنستان به قره باغ کوهستانی در روز یکم فروردین و مصادف با یکصدومین روز انسداد جاده لاچن به قره باغ قطع شده است. طی صد روز گذشته منطقه قره باغ در روزهای سرد این منطقه ۳۵ روز بدون گاز بوده است.
روبن واردانیان وزیر کشور برکنار شده، آرتور توماسیان رئیس مجلس و آرتاک بیگلریان وزیر خارجه سابق و وزیر مشاور کنونی به همین مناسبت بیانیه های جداگانه در محکومیت اقدامات دولت آذربایجان صادر کرده اند.
سال گذشته در ۲۱ مارس ۲۰۲۲ میلادی نیز گاز منطقه قره باغ کوهستانی برای نخستین بار از سوی دولت آذربایجان قطع شده بود.
توماسیان با انتقاد از سیاست کشورهای اروپایی در مقابل موضوع محاصره قره باغ کوهستانی تاکید کرده است: “علیف با بی توجهی به هشدار سازمان‌های بین المللی و رای دیوان کیفری بین المللی همچنان به انسداد جاده لاچن ادامه می‌دهد اما اراده مردم آرتساخ تزلزل ناپذیر است. ارزش‌های دموکراتیک در یک سو و نفت و گاز در سوی دیگر قرار می‌گیرند. اگر ارزشهای دموکراتیک برای قدرتهای بزرگ مهم‌تر بود، محاصره، مدتها پیش از میان می‌رفت. بزرگترین کاری که ما از نوزاد تازه متولد شده تا افراد مسن انجام می‌دهیم حفظ آبروی مردم ارمنستان است.”