مسیر پر چالش کریدور لاچین!
فعالان محیط زیستی علیف در شوشا با ایجاد تجمع، راه را به روی تردد ارامنه به سوی مرکز قره باغ کوهستانی بسته اند. نیروهای ارتش آذربایجان از ۲۵ مارس اقدام به پیشروی در بخش‌هایی از شمال کریدور لاچین کرده و ارتفاعات مشرف بر جاده‌های فرعی که از لیساگور (ترشسو) به خانکندی (استپاناکرت) مرکز قره‌باغ کوهستانی می‌رسد را تحت تصرف خود دارند. به دنبال این موضوع، ساکنان شش روستای لیساگور (ترشسو)، یغتساهوغ (ساریبابا)، متس شن (بویوک قالا دیره سی)، هن شن (کیچیک قالادیره سی)، کاناچ تالا (گویتالا) و تاسی ورست که ارمنی نشین هستند تحت محاصره قرار گرفته اند و مسیرهای فرعی که آخرین شانس آنها برای ارتباط با مرکز این منطقه محسوب می‌شد مسدود شده است.
چالش زندگی در خط تماس
رادیو آزادی ارمنستان، گزارشی از مناطقی که در نزدیکی خط تماس قرار دارند و شرایط سخت انسداد راه‌های ارتباطی را تجربه می‌کنند تهیه کرده است. ترشسو (لیساگور) تنها منطقه مسکونی است که ارامنه پس از پایان جنگ اول قره باغ (سال ۱۹۹۴ میلادی) در آن ساکن شده‌اند.
گالیک نصیبیان رئیس شورای ترشسو به خبرنگار این رسانه گفته است: “این روستا با ۷۳ نفر ساکن ارمنی پس از پایان جنگ دوم قره باغ نزدیک خط تماس قرار گرفت. محدوده حضور آنها روی جاده هشت تا ده کیلومتر جلوتر (نزدیک شوشا) است. اکنون پست دیدبانی ارتش آذربایجان روستا را زیر آتش خود دارد. هدف آنها کنترل تنها جاده باقیمانده برای ارتباط با خانکندی بود که به آن دست یافتند.“
آرتاک آکوپیان رئیس شورای ساری بابا هم درباره دشواری‌های وضعیت زندگی در این شرایط می‌گوید: “به‌جز مشکلات درمانی، مسائل دیگری نیز روی داده است. دانش آموزان نمی‌توانند به استپاناکرت (خانکندی) رفت و آمد کنند. ارتش آذربایجان در ۵۰۰ متری روستا مستقر شده است. ساکنان روستا فقط می‌توانند در نزدیکی خانه‌های خود کشاورزی کنند. رایون لاچن در آگوست ۲۰۲۲ به آذربایجان بازگردانده شد و ارتفاعات اطراف روستا به کنترل ارتش آذربایجان درآمد. آذربایجانی‌ها تاکنون ۱۷ راس گاو را دزدیده‌اند و اگر پنج دقیقه غافل شویم حیوانات دزدیده می‌شوند.“
آذربایجان قصد عقب نشینی ندارد
سیران آیراپتیان نماینده جدایی طلبان ارمنی قره باغ کوهستانی در گفتگو با رادیو آزادی با اشاره به مذاکرات بی نتیجه صلحبانان روسیه برای عقب نشینی آذربایجان از ارتفاعات مشرف بر ترشسو بیان می‌کند: “آذربایجان با انسداد تنها مسیر ارتباطی می‌خواهد جامعه ارمنی را مجبور کند تا از خواسته خود برای استقلال دست بکشد. آنها از یک طرف از صلح سخن می‌گویند و از طرف دیگر با تهدید به اعمال زور می‌خواهند ما را به چیز دیگری مجبور کنند، اما این کار نتیجه مثبتی ندارد.“
فعالان محیط زیستی علیف در تجمع شوشا، ارامنه را متهم به بهره‌برداری غیرقانونی از معادن قره باغ و آلودگی محیط زیست می‌کنند و جاده را برای تردد عادی بسته‌اند. مقام‌های رسمی آذربایجان هم می‌گویند که مسیرهای فرعی برای انتقال اسلحه و تجهیزات نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو، تمامی راه‌ها باید به روی مرکز قره باغ کوهستانی بسته شود!
از پست بازرسی تا پاسگاه مرزی
اکنون آذربایجان می‌گوید که باید یک پست مرزبانی در کریدور لاچن ساخته شود. آنها ابتدا شوشا را محل ساخت این پست بازرسی اعلام کردند اما اکنون می‌گویند که این پست باید در مرز دو کشور آذربایجان و ارمنستان ساخته شود.
لازم به ذکر است، ارتش جمهوری آذربایجان در جریان قطع مسیر قدیمی تغ به کریدور لاچین، وارد خاک ارمنستان شده و چند صد هکتار از خاک ارمنستان را در شرق و شمال شرق تغ اشغال کرده است. (نقشه زیر)
پست بازرسی، خلاف بیانیه مسکو است
ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت خارجه فدراسیون روسیه با تاکید بر اجرای مفاد بیانیه سه جانبه نهم نوامبر ۲۰۲۰ مسکو (توافقنامه آتش بس قره باغ) گفته است: “ایجاد پست مرزبانی جزء مفاد بیانیه نیست اما مسکو این گزینه را بررسی می‌کند.“
چالش‌های مسیر جدید کریدور لاچین
این کریدور ارتباط ارامنه ناگورنو قاراباغ (قره باغ کوهستانی) را با ارمنستان برقرار می‌کند و نیازهای این منطقه تنها از طریق حمل و نقل از این مسیر تامین می‌شود.
تحولات کریدور لاچن نیز قابل توجه است. طبق توافقنامه آتش بس قره باغ، از ابتدای آوریل ۲۰۲۳ (۱۲ فروردین) مسیر قدیمی از روستای تغ بسته و مسیر جدید در سمت جنوب مورد استفاده قرار می‌گیرد که حریم آن پنج کیلومتر است. آذربایجان قطعه محدوده تحت کنترل خود را پیش از پایان سال ۲۰۲۳ ساخته بود و اکنون مسیر قدیمی را به کلی بسته است.
مسیر جایگزین که از روستای کورنیدزور در جنوب تغ میگذرد هنوز توسط ارمنستان کامل نشده و محدوده ۲۰۰ متری نزدیک به این روستا در دست ساخت‌وساز است و تردد در این قطعه با دشواری انجام می‌شود. تعلل ارمنستان برای ساخت این مسیر عجیب به‌نظر می‌رسد!
دیدگاه
حکومت لائیک آذربایجان بعداز جنگ اول قرباغ که مغلوب ارمنستان شد وسازمانهای زیادی از خاک خورا از دست داده بود برای بازپس گیری مناطق از دست رفته دنبال متحد یا متحدان نظامی وسیاسی بود که ترکیه واسرائیل از موقعیت پیش آمده استفاده کرده وخودشان را به آذربایجان نزدیک ونزدیکتر کردند وبا ایجاد معاهدات سیاسی ونظامی واقتصادی باعث تقویت حکومت آذربایجان را فراهم کردند که حدود بیست سال بعد منجربه جنگ دوم قرباغ گردیدو در این فاصله زمانی حاکمیت لائیک ومردم مسلمان وشیعه آذربایجان دو مقوله متفاوت از هم بین ایران وآذربایجان بود که ایران برخلاف نظر حکومت باکو تمایل به ارتباطات فرهنگی واجتماعی با ایجاد وتقویت ارتباطات مردم آذربایجان وبا فعالیت های فرهنگی باعث حرکت‌های فعالان اسلامگرایان سیاسی را در پی داشت که بمزاق دولت لائیک وحکومت آذربایجان خوش آیند نبود ولی همین اسلامگرایان سیاسی در جنگ دوم قرباغ به تاسی از مردم ایران باتشگیل بسیج حرکت‌های مردمی کمک‌های زیادی برای باز پسگیری سرزمین‌های موردتصرف ارامنه داشته وحتی چندنفراز طلاب علوم دینی هم بشهادت رسیدند وصدالبته همین حرکت‌های مردمی باعث حرکت‌های اجتماعی در پشت جبهه که یادمانها ویادواره های شهدا را در پی داشت که حکومت از این قبیل حرکت‌های ادامه دار را کاملا مخالف ومتضاد اهداف حکومت می دید وتزشان براین بود که اگر کسی در جنگ کشته شده یا معلول ونقص عضو گردیده با پرداخت خونبها پرونده اش باید بسته شود ولی عقید وآرمان مردم نگاهشان بسک نهادهای ایرانی برای بزرگداشت خانواده شهدا وجانبازان و الگوگیری ازآرمانهای جمهوری اسلامی ایران بود که بنا به نظر حضرت امام خمینی (ره)و تاکید مقام معظم رهبری که بزرگداشت یادمان شهدا را همیشه باید مدنظرداشت ونباید فراموش کرد در تضاد با ایده والکوهای حکومت آذربایجان بود که از هر بهانه ای بدنبال محدود کردن حرکت‌های اسلامی وآرمانی مردم وخانوادهای شهدا وجانبازان را در پی داشت ودرنتیجه سرنخ آنرا در سمت وسوی ایران میدید و تصمیم کرفت در وحله اول فعالیت‌های حسینیه اهلبیت (ع) باکو که وابسته به ایران بود را محدود کرد وبعداز آن از برگزاری مراسم ویادواره مردمی شهدا را ممنوع واز برافراشتن پرچم امام حسین را کلاً از سردر خانوادهای شهدا جمع آوری کرد وبه این هم قانع نشده ودر نهایت شروع به اتهام زنی واخراج رایزن فرهنگی سفارت ایران را بمرحله اجرا کذاشت تا منتظر باشیم وببینیم حرکت های بعدی‌شان چه خواهد بود وناکفته نماند با ایما واشاره صهیونیست‌ها تورکیه بستن سفارت ایران را هم متصور می‌دانیم ودور از ذهن نیست