دانش نظامی: موشک بالستیک هایپرسونیک فتّاح

بیشتر موشک‌های بالستیک توان رسیدن به سرعت‌های بالاتر از ۵ ماخ را دارند اما موشک هایپرسونیک محسوب نمی شوند زیرا یک مسیر بالستیک را طی می‌کنند و حرکتی همچون گلوله دارند. به‌صورت کلی امکان سنجش مسیر حرکت بالستیک با هر سرعتی برای سامانه‌های پدافند هوایی به راحتی امکان پذیر است. اما شاخصه مانور در فاز نهایی شاخصه مهمی است که باعث ایجاد تفاوت بنیادی در دسته بندی موشک می‌شود. موشک بالستیک هایپرسونیک به موشک بالستیکی گفته می‌شود که با حفظ سرعت بیش از ۵ ماخ توان انجام مانور قبل از اصابت به هدف را داشته باشد.

برای نمونه موشک خرمشهر در فاز میانی در بیرون از جو نزدیک به ۱۶ ماخ سرعت و در زمان ورود به جو نیز نزدیک به ۸ ماخ سرعت دارد ولی مانند یک گلوله مستقیما بر سر هدف فرود می‌آید، پس فقط یک موشک بالستیک است.

بیشتر بخوانید: دانش نظامی: موشک خرمشهر ۴ (خیبر)

بررسی موشک فتاح نشان می‌دهد این موشک از نظر ظاهری شباهت زیادی به موشک خیبرشکن دارید. حالت باله‌های دم و سر جنگی شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند. شباهت به قدری است که رمپ جلو بالکهای کنترلی سر جنگی نیز یکسان است. از همین رو تصور می شود قطر موشک فتاح و خیبرشکن نیز یکسان باشد.

بیشتر بخوانید: دانش نظامی: موشک راهبردی خیبر شکن

با توجه به شباهت زیاد دو موشک و همچنین بررسی‌های نرم افزاری که انجام شد، میتوان فرض کرد که دو موشک دارای قطر یکسان، برابر با ۸۰ سانتیمتر هستند. همچنین با توجه به اینکه طول سرجنگی ۳/۶ متر اعلام شده است، با بررسی نرم افزاری موشک، میتوان طول کل موشک را برابر با ۱۱/۵ متر در نظر گرفت.

یکی دیگر از شباهتهای این دو موشک، برد است. علاوه بر شباهت ظاهری موشک خیبرشکن و فتاح، برد این دو موشک نیز شبیه به یکدیگر هستند. خیبرشکن دارای برد ۱۴۵۰ کیلومتر و فتاح داری برد ۱۴۰۰ کیلومتر است.

بدنه موشک به همراه بالک‌های انتهایی و بالک‌های روی کلاهک، تمام کامپوزیتی (فیبر کربنی) است. رنگ بدنه نیز از نوع جاذب امواج رادار استفاده شده که به افزایش پنهانکاری موشک کمک می‌کند.

کاربرد بالک‌های سر جنگی زمانی است که موشک از ارتفاع ۳۰ کیلومتری پایین آمده و وارد جو می‌شود. زیرا در ارتفاعات بالاتر تاثیری بر مانور سرجنگی ندارد. این امر برای انجام مانور در نزدیکی هدف کاربردی است.

همانطور که مشخص است شکل آیرودینامیکی سرجنگی فتاح و خیبرشکن یکسان بوده اما بدلیل افزودن موتور و سوخت در قسمت انتهایی سعی شده برای حفظ آیرودینامیکی سرجنگی و کاهش درگ نوک موشک کشیده‌تر باشد.

همانطور که اشاره شد سرجنگی دارای پیشرانی با امکان تغییر بردار رانش است و وجود این موتور به سرجنگی امکان حفظ سرعت خود در سرعتی بیش از ۵ ماخ هنگام انجام مانور در نزدیکی هدف را می‌دهد. زمانی که سرجنگی وارد جو می‌شود سرعت آن به دلیل اصطکاک شدید با هوا به شدت کاهش یافته و با انجام مانورهای سنگین به کمک باله‌های خود باز هم از سرعت آن کاسته می‌شود اما با وجود این موتور امکان افزایش سرعت به بیش از ۵ ماخ فراهم شده و همچنین با وجود نازل متحرک موتور امکان انجام مانورهای سنگین تر نیز فراهم می‌شود.
لازم به ذکر است که این موتور می‌تواند هنگام جدایی سر جنگی از موشک نیز روشن شود که این امر موجب افزایش ارتفاع پروازی سرجنگی شده و به شدت برد آن را افزایش خواهد داد.

موضوع بعدی روش عملکرد موشک فتاح است و این سوال که آیا هایپرسونیک است یا خیر؟
این موشک دارای سرجنگی با امکان تغییر بردار رانش است که امکان انجام مانور را از زمان جدا شدن سرجنگی از بدنه در ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری از سطح زمین را به آن می‌دهد. پس سرجنگی موشک فتاح پس از جدا شدن از بدنه با پروفایل پروازی پست یا Depressed trajectory برای فرار از سد سامانه‌های موشکی ضد بالستیک مانور داده و مسیر خود را در طول پرواز بارها تغییر داده و یا اصلاح می‌کند. باید توجه داشت که فتاح نیاز به مانور زیاد در خارج از جو ندارد؛ این موشک علاوه بر انجام مانورهای معمول برای اصلاح مسیر، امکان تغییر شکل مسیر از حالت بالستیک خود را دارد.
نکته بعدی امکان مانور از فاصله ۱۰۰ کیلومتر پیش از برخورد به هدف است که در نتیجه آن‌را در دسته موشک‌های بالستیک MaRV نیز قرار می‌دهد. پس فتاح هم خارج از جو، مسیری غیربالستیک را طی می‌کند و هم زمانی که در جو زمین و نزدیک به هدف است امکان طی مسیری غیر بالستیک را دارد.

با این حال باید به این نکته توجه داشت که توانمندی‌های ذکر شده به تنهایی باعث هایپرسونیک شدن فتاح نمی‌شود. آنچه موشک فتاح را در رده موشک‌های بالستیک هایپرسونیک قرار می‌دهد آن است که در کنار توانمندیهای ذکر شده، سرعت موشک نیز در لحظه اصابت به هدف بالاتر از ۵ ماخ باشد. این موضوع با توجه به روشن بودن ۵۰ ثانیه‌ای موتور در مراحل مختلف پروازی برای حفظ سرعت سرجنگی، امکانپذیر شده است. در نتیجه با تجمیع تمام ویژگی‌های مذکور می‌توان موشک فتاح را یک موشک بالستیک هایپرسونیک قلمداد کرد.

بیشتر بخوانید: موشک هایپرسونیک ایرانی فتاح رونمایی شد (تصاویر)

مشخصات موشک هایپرسونیک فتّاح:
طول: ~ ۱۱.۵ متر
قطر: ~ ۸۰ سانتیمتر
وزن: ۴۰۰۰ تا ۴۶۰۰ کیلوگرم
طول سرجنگی: ۳/۶۰ متر
وزن سر جنگی: ~ ۱۰۰۰ کیلوگرم
وزن مواد منفجره: ~ ۵۰۰ کیلوگرم
سرعت: بیش از ۱۳ ماخ
برد: ۱۴۰۰ کیلومتر (قابل افزایش)
سوخت: جامد مرکب
مسیر پروازی: بالستیک (قابلیت مانور از فاز میانی)
ساخت: ایران

مجموعه پوسترهای “موشک بالستیک هایپرسونیک فتّاح” به زبانهای فارسی، انگلیسی، روسی، عربی، آذری، کردی و عبری:
مهم: استفاده از اینفوگرافی‌های “تحولات جهان اسلام” در سایر خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی بلامانع است. لطفا آدرس و لوگوی “تحولات جهان اسلام” را از روی اینفوگرافی‌‌ها پاک/کات نکنید.