مهمترین گروه‌های مسلح فعال در بلوچستان پاکستان

در این مقاله به معرفی ارتش جمهوری خواه بلوچستان (BRA)، ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA)، ارتش متحد بلوچ (UBA)، ارتش ملی گرای بلوچ (BNA)، جبهه آزادی‌ بخش بلوچستان (BLF)، لشکر بلوچستان (LeB)، گارد جمهوری خواه بلوچ (BRG)، جبهه ملی آزادی بلوچ (BRAS)، ببرهای آزادی خواه بلوچ (BLT)، ولایت پاکستان داعش و تحرکات تحریک طالبان پاکستان (TTP) در بلوچستان پرداخته‌ایم.

ارتش جمهوری خواه بلوچستان (BRA):
ارتش جمهوری ‌خواه بلوچستان (Baloch Republican Army)، به عنوان شاخه نظامی حزب جمهوری‌خواه بلوچ (BRP – Baloch Republican Party) در سال ۲۰۰۶ میلادی تأسیس شد. حزب BRP در کویته بلوچستان تأسیس شد، اما دولت پاکستان این حزب را در تاریخ  ۲۴ اکتبر ۲۰۱۲ همراه با مجموعه‌ای از احزاب و گروه‌های دیگر غیر قانونی اعلام کرد.

برخی منابع نیز برآنند که ارتش جمهوری‌ خواه بلوچستان (BRA) توسط نواب براهمداغ بگتی در سال ۲۰۰۸ از حزب جمهوری وطن (JWP) متعلق به عموی براهمداغ بگتی یعنی طلال بگتی جدا شد.

ارتش جمهوری خواه بلوچستان (BRA) یک سازمان شبه نظامی جدایی طلب قومی-ناسیونالیست است که علیه دولت پاکستان و برای ایجاد کشور مستقل بلوچ می‌جنگد. بیشتر اعضای BRA اعضای قبیله بگتی هستند که در شرق ایالت بلوچستان پاکستان زندگی می‌کنند. این سازمان مخالف هرگونه سرمایه گذاری خارجی و هرگونه مداخله خارجی در بلوچستان است. BRA نیروهای امنیتی و زیرساخت های تولیدی پاکستان را هدف قرار می‌دهد تا به زعم خود منابع ایالت بلوچستان برای مردم بلوچستان اختصاص یابد. ارتش جمهوری ‌خواه بلوچستان (BRA) همچنین حمل و نقل عمومی دولت پاکستان را مورد هدف قرار می‌دهد و پیش از این تهدید کرده بود که اگر دولت پاکستان نیروهای خود را از منطقه خارج نکند، به حملات خود علیه غیرنظامیان ادامه خواهد داد.

این گروه اولین عملیات خود را در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۷ به انجام رساند و مسئولیت انفجار یک بمب علیه یک اتوبوس در دیره بگتی واقع در شرق بلوچستان را بر عهده گرفت. در پی این عملیات ۸ تن کشته و ۲۸ تن زخمی شدند. ارتش جمهوری خواه بلوچستان (BRA) رهبران خود را معرفی نمی کند، با این حال، دولت پاکستان مدعی شده است که براهمداغ بگتی از زمان تأسیس، این گروه را رهبری کرده است. بوگتی همچنین رهبر حزب جمهوری خواه بلوچستان است.

سیاستمداران پاکستانی مدعی شده‌اند که سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده و بریتانیا حامی شورش بلوچی‌ها به ویژه اکثر حملات BRA در استان بلوچستان بوده اند، این در حالی است که BRA حملاتی را در ایالت‌های سند و پنجاب نیز انجام داده است.

ارتش جمهوری‌ خواه بلوچستان (BRA) از حملات خمپاره‌ای، خودروهای بمب‌گذاری شده، بمب‌های دست ساز، مین‌های زمینی، نارنجک، حملات سلاح‌های کوچک، جنگ‌های متعارف، جنگ‌های غیرمتعارف، رسانه‌های اجتماعی و تبلیغات ملی ‌گرایانه برای رسیدن به هدف خود برای ایجاد یک دولت مستقل بلوچی استفاده می‌کند. این گروه نیروهای امنیتی پاکستان، پلیس پاکستان، اتوبوس های عمومی، راه آهن، سیستم های ارتباطی، خطوط لوله گاز، دکل های برق، پست های بازرسی و دفاتر غیرنظامی را هدف قرار می دهد.

شاخه تحت رهبری گلزار امام در این گروه که طرفدارانی در منطقه مکران دارد در سال ۲۰۱۹ به جبهه ملی آزادی بلوچ (Baloch Raji Aajoi Sangar – BRAS) پیوست. این شاخه در ارتش جمهوری‌ خواه بلوچستان (BRA) در ژانویه ۲۰۲۲ با ارتش متحد بلوچ (United Baloch Army – UBA) ادغام شد و ارتش ملی ‌گرای بلوچ (BNA) را تشکیل داد. (BRA) و (UBA) پس از تأسیس ارتش ملی ‌گرای بلوچ، انحلال خود را اعلام کردند.

ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA):
ارتش آزادیبخش بلوچستان (Balochistan Liberation Army)، یک سازمان ستیزه جوی قوم گرای بلوچ است که بیشتر اعضای آن از قبیله مری و بگتی تشکیل شده و در افغانستان مستقر هستند. گروه BLA قدیمی ترین و خطرناک ترین گروه در میان تمام گروه های بلوچ فعال در بلوچستان می‌باشد. این گروه در تابستان ۲۰۰۰ میلادی در پاسخ به نارضایتی فزاینده در بلوچستان به دلیل انحصار دولتی منابع طبیعی بلوچستان و تخصیص نابرابر مشاغل به پنجابی ها نسبت به بومیان بلوچ تشکیل شد. عناصر BLA طی چند بمب گذاری در بازارها و راه آهن سربازان و پلیس پاکستان را هدف قرار دادند. در این یورش‌ها اماکن نظامی و نیروهای امنیتی پاکستان با استفاده از گلوله‌های خمپاره مورد هدف قرار داده شدند. اولین فعالیت ثبت شده BLA در تابستان ۲۰۰۰ میلادی بود، که طی آن مسئولیت انفجار بمبی را در بازاری در کویته بلوچستان بر عهده گرفت. این عملیات ۷ کشته و ۲۵ زخمی بر جای گذاشت.

ارتش آزادیبخش بلوچستان از سوی پاکستان، بریتانیا، و ایالات متحده آمریکا به عنوان یک سازمان تروریستی محسوب می‌شود.‌

گفته می‌شود که ارتش آزادیبخش بلوچستان در سال ۲۰۰۰ میلادی تأسیس شده، اما برخی رسانه ها و تحلیلگران حدس می زنند که این گروه، احیا کننده شورش‌های بلوچ‌ها، به ویژه جنبش مستقل بلوچستان از ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷ می‌باشد. در سال ۲۰۰۴، ارتش آزادیبخش بلوچستان مبارزه خشونت آمیزی را علیه پاکستان برای تعیین سرنوشت مردم بلوچ و جدایی بلوچستان از پاکستان آغاز کرد و حملات تروریستی خود را علیه اقلیت های غیر بلوچ در بلوچستان آغاز کرد.

پاکستان ارتش آزادیبخش بلوچستان را پس از حملات مکرر این گروه به نیروهای امنیتی در ۷ آوریل ۲۰۰۶ میلادی به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد. در ۱۷ ژوئیه ۲۰۰۶، دولت بریتانیا BLA را به عنوان “گروه غیر مجاز” تلقی کرد. این در حالی است که بریتانیا به رغم اعتراض پاکستان، حیربیار مری رهبر مظنون BLA را در کشور پناه داد. از سویی اقدامات این گروه توسط وزارت امور خارجه آمریکا نیز به عنوان اقدامات تروریستی توصیف شد و اتحادیه اروپا نیز BLA را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد.

در ۱۵ آوریل ۲۰۰۹، براهمداغ خان بگتی، فعال بلوچ (که توسط دولت پاکستان به عنوان رهبر BLA متهم شد) از بلوچ ها خواست غیر بلوچ های ساکن بلوچستان، از جمله غیرنظامیان را بکشند. حملات هدفمند علیه ساکنان پنجابی بلافاصله پس از آن آغاز شد و باعث کشته شدن حدود ۵۰۰ نفر شد. رهبران BLA بعداً مسئولیت تحریک این حملات را بر عهده گرفتند. BLA افرادی را از پیشینه‌های قومی مختلف، از جمله پشتون‌ها، سندی‌ها و پنجابی‌ها، که BLA آن‌ها را افراد خارجی می‌داند، هدف قرار داد. در این بین برخی ناظران غربی ادعا می‌کنند که هند بودجه BLA را تامین می کند. رهبری این گروه از سال ۲۰۰۰ بر عهده بالاچ مری بود که در سال ۲۰۰۷ در افغانستان کشته شد.

عملیات‌ها:
پس از عملیات‌های سال ۲۰۰۰ میلادی، BLA در ماه مه ۲۰۰۳ یک رشته حملات را انجام داد و پلیس و ساکنان غیر بومی بلوچ را مورد هدف قرار داد. سال بعد BLA به کارگران چینی که در پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای تحت حمایت دولت مشارکت داشتند، حمله کرد. این حملات توجه رسانه ها را به خود جلب کرد.

علیرغم حضور نظامی دولت، حملات BLA در طول سال ۲۰۰۳ و تا تابستان ۲۰۰۴ با خودروهای بمب گذاری شده و حملات متعدد ادامه یافت. در سال ۲۰۰۵، این گروه به کمپ کوهلو که در آن زمان میزبان پرویز مشرف، رئیس جمهور وقت پاکستان بود حمله کرد. دولت پاکستان اقدامات BLA را تلاشی علیه جان رئیس جمهور دانست.

در ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷، نیروهای دولتی میربالاچ مری، رهبر BLA را کشتند. تقریباً در همان زمان، دولت پاکستان بندر گوادر واقع در جنوب بلوچستان را به مدت ۴۰ سال به چین اجاره داد. BLA و بسیاری از بلوچ‌ها این مسئله را به عنوان یکی دیگر از تلاش‌های دولت پاکستان برای استعمار بلوچستان تفسیر کردند و این گروه‌ها به ویژه BLA عملیات‌های نظامی و تبلیغی خود را علیه چین آغاز کردند.

براهمداغ بگتی از ناراضیان بلوچ در ۱۵ آوریل ۲۰۰۹ طی مصاحبه ای از مردم بلوچ خواست تا هر غیربومی ساکن بلوچستان را خواه نظامی یا غیر نظامی بکشند. پس از این سخنان حدود ۵۰۰ پنجابی در بلوچستان کشته شدند و در این بین انگشت اتهام به سوی BLA نشانه رفت. BLA در سال ۲۰۱۳، مسئولیت حمله به سایت میراث ملی و خانه تابستانی تاریخی محمد علی جناح، بنیانگذار پاکستان را بر عهده گرفت.

در سال ۲۰۱۴، نواب خیربخش مری، رهبر BLA به مرگ طبیعی درگذشت. پس از مرگ او، شش پسر مری بر سر کنترل BLA با هم درگیر شدند. اعتقاد بر این است که سه نفر از پسران BLA را ترک کردند تا به ایجاد یک گروه انشعابی به نام ارتش متحد بلوچ UBA کمک کنند. BLA علاوه بر درگیری با UBA، در انجام حملات علیه دولت پاکستان نیز فعال باقی مانده است. در آوریل ۲۰۱۷، ۵۰۰ ستیزه جوی وابسته به سازمان های مختلف شبه نظامی بلوچ، از جمله BLA، خود را به مقامات پاکستانی تسلیم کردند.

گروه تروریستی ارتش آزادی بخش بلوچستان در گزارش سال ۲۰۲۲ خود، دو عملیات را برجسته‌ترین عملیات‌های سال ۲۰۲۲ تلقی کرده‌است. این دو عملیات شامل عملیات گنجل که ارتش آزادی بخش بلوچ مدعی است طی آن ۱۹۵ تن از نیروهای پاکستان در اسفند ۱۴۰۰ در نوشکی و پنجگور کشته شدند و حمله انتحاری شاری بلوچ، زن انتحاری وابسته به ارتش آزادی بخش بلوچ در اردیبهشت ۱۴۰۱ است که در جریان آن سه تبعه چینی و یک راننده پاکستانی در کراچی کشته شدند.

این گروه دارای قدرتی بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ شبه نظامی است که در کویته، بولان، کوهلو، نوشکی، کلات، خضدار و کراچی فعالیت می کنند. به گفته یک فعال حقوق بشر ناشناس بلوچ که در تبعید زندگی می کند، BLA در مناطق قبیله مری مانند مچ، هرنای (ہرنائی)، نصیرآباد، جعفرآباد، لورالایی، کویته و آوران در جنوب و شرق بلوچستان قدرتمندتر است.

رهبران:
– اکبر بگتی وزیر سابق بلوچستان و یکی از پدران مؤسس BLA به شمار می رود. او در عملیات نیروهای امنیتی پاکستان در ۲۶ اوت ۲۰۰۶ کشته شد.

– میر بالاچ مری یکی از اعضای سابق پارلمان استانی که ظاهراً از نفوذ سیاسی خود برای جلب حمایت جامعه محلی برای BLA استفاده کرده است. او که فرماندهی BLA را بر عهده داشت در نهایت در ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷ در عملیات نیروهای امنیتی پاکستان کشته شد.
– خیربخش مری در شورش های دهه ۱۹۷۰ در بلوچستان شرکت داشت. او را “پدرخوانده” جنبش مسلحانه بلوچ می نامیدند. او که پدر بالاچ مری بود یک چهره کلیدی در BLA تلقی می‌شد تا اینکه در ژوئن ۲۰۱۴ به مرگ طبیعی درگذشت.
– دولت پاکستان مدعی است که براهامداغ بگتی نیز از رهبران BLA می‌باشد. او بیشتر به خاطر دعوت به قتل همه ساکنان غیر بومی بلوچستان در یک مصاحبه زنده تلویزیونی معروف شد. دولت پاکستان مدعی است که براهامداغ بگتی پس از ترک BLA به احیای جبهه آزادیبخش بلوچستان (BLF) کمک کرد.
– بیجار خان یکی دیگر از رهبران BLA بود که در یک حمله دولتی در ژوئیه ۲۰۱۵ کشته شد.
– اسلم بلوچ معروف به “آچو” فرمانده یکی از زیر گروه های BLA بود که گفته می‌شود پس از اختلاف با مسئولان BLA در خارج انشعاب کرد و خود را فرمانده BLA تلقی کرد. او گارد مجید را تأسیس کرد و مسئول حمله به کنسولگری چین در سال ۲۰۱۸ بود. BLA اظهار داشت که اسلم بلوچ در یک حمله انتحاری در دسامبر ۲۰۱۸ در قندهار کشته شده است. – بشیر زیب بلوچ پس از کشته شدن اسلم بلوچ فرماندهی BLA را بر عهده دارد. او در واقع فرمانده گارد مجید بود که بیشترین عملیات‌های BLA را انجام می‌دهد.

ارتش متحد بلوچ (UBA):
ارتش متحد بلوچ (United Baloch Army) یک گروه شبه نظامی بود که برای جدایی بلوچستان از پاکستان می جنگید و مقرهایی در کوهلو، کاهان، بولان، لسبیلہ و غیره داشت. این گروه از سوی دولت پاکستان به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شده است. دولت پاکستان این گروه را در ۱۵ مارس ۲۰۱۳ غیر مجاز معرفی کرد. این گروه همچنین توسط دولت سوئیس به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه بندی شده است.

مهران مری رهبری ارتش متحد بلوچ (UBA) را بر عهده داشت. او پس از اختلافات درون خانوادگی با برادرش حیربیار مری، که دولت پاکستان او را رهبر ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA) می‌داند، از این گروه جدا شد و ارتش متحد بلوچ (UBA) را تأسیس کرد. ارتش آزادیبخش بلوچ (BLA) و ارتش متحد بلوچ (UBA) با یکدیگر درگیر شدند و مرگبارترین درگیری بین این دو گروه در دیره بگتی رخ داد که در آن ۲۰ ستیزه جو از هر دو گروه کشته شدند.

ستیزه جویان ارتش متحد بلوچ (UBA) در ۲۹ مه ۲۰۱۵، به دو اتوبوس در منطقه ماستونگ که از منطقه پیشین به کراچی در حال عبور بودند حمله کردند. ستیزه جویان اتوبوس ها را خالی کردند و ۲۲ پشتون را به ضرب گلوله کشتند. ارتش متحد بلوچ (UBA) همچنین مسئولیت حمله ۸ آوریل ۲۰۱۴ به قطار جعفر اکسپرس در شهر سبی را بر عهده گرفت. این حمله جان ۱۶ نفر را گرفت و ۴۴ نفر را زخمی کرد.

مهران مری در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷، در فرودگاه زوریخ توسط مقامات مهاجرت سوئیس دستگیر شد. مهران مری مادام العمر از ورود به سوئیس محروم شد. مقامات سوئیسی برگه اتهامی صادر کردند که در آن اعلام کردند مهران مری، رئیس ارتش متحد بلوچ (UBA) است.

بنا به گزارش های مختلف، سرفراز بنگلزی یکی از فرماندهان UBA پس از اختلاف با رهبری UBA، گروه خود را با همین نام در سال ۲۰۲۰ ایجاد کرد. او می خواست UBA را زیر چتر BRAS درآورد.

پس از انفجارهای لاهور (که در بخش مربوط به گروه (BNA) از آن سخن خواهیم گفت) بنگلزی از اظهارات مهران مری در مورد حمله به اهداف غیرنظامی انتقاد کرد و در عوض پیشنهاد کرد که گروه آنها به هدف قرار دادن منافع پاکستان از جمله غیرنظامیان ادامه خواهد داد.

ارتش متحد بلوچ (UBA) شاخه بنگلزی، در ژانویه ۲۰۲۲ با ارتش جمهوری ‌خواه بلوچ (شاخه گلزار امام) ادغام شد و ارتش ملی ‌گرای بلوچ (BNA) را تشکیل داد، و پس از تأسیس ارتش ملی ‌گرای بلوچ، انحلال خود را اعلام کردند.

ارتش ملی گرای بلوچ (BNA):
ارتش ملی گرای بلوچ Baloch Nationalist Army یک گروه شبه نظامی است که برای جدایی بلوچستان می جنگد. این گروه در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۲ از ادغام ارتش جمهوری خواه بلوچ (BRA) و ارتش متحد بلوچ (UBA) تشکیل شد. BRA و UBA نیز پس از تأسیس ارتش ملی‌گرای بلوچ، انحلال خود را اعلام کردند.

گلزار امام شامبای معاون براهمداغ بگتی بود که در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی با ادغام گروه خود یعنی BNA و گروه ارتش متحد بلوچ، گروه جدید BRA را تشکیل داد. او بازیگر اصلی پس از به حاشیه راندن براهمداغ بگتی، مقیم اروپا بود که با بیش از ۳۰۰ شبه نظامی در مناطق خضدار، کچ و نوشکی فعالیت می کرد. گفته می‌شود گلزار امام شامبای در یک عملیات اطلاعاتی توسط اطلاعات پاکستان (ISI) در آوریل ۲۰۲۳ و در ترکیه دستگیر شد.

گلزار امام شامبای در می ۲۰۲۳ از طریق رسانه‌های پاکستان از تمام شورشیان فعال در استان خواست که تسلیم شوند و زندگی مسالمت آمیزی داشته باشند و گفت که در اسارت به این نتیجه رسیده است که فقط مبارزه سیاسی مسالمت آمیز مسائل بلوچستان را حل خواهد کرد. با این حال پس از دستگیری گلزار امام، سرفراز بنگلزی رهبر شاخه انشعابی UBA، با نام مستعار مرید بلوچ، خود را به عنوان رئیس جدید ارتش ملی‌ گرای بلوچ (BNA) معرفی کرد.

عملیات‌ها:
ارتش ملی‌ گرای بلوچ (BNA) در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۲، با انفجار یک بمب در لاهور در ایالت پنجاب، حداقل سه نفر را کشت و بیش از ۲۰ نفر را زخمی کرد. این در حالی بود که انفجار لاهور توسط رهبران گروه های ملی گرای بلوچ مانند مهران مری و براهومداغ بگتی به شدت محکوم شد. از سویی ارتش ملی‌ گرای بلوچ (BNA) در حملات سال ۲۰۲۲ پنجگور و نوشکی با BLA همکاری کرد، عملیاتی که به گروه چتر BRAS منتسب شد.

جبهه آزادی‌ بخش بلوچستان (BLF):
جبهه آزادی‌ بخش بلوچستان Baluch Liberation Front، یک گروه شبه ‌نظامی است که در ایالت بلوچستان پاکستان فعالیت می‌کند. این گروه توسط جمعه خان در سال ۱۹۶۴ میلادی در دمشق تأسیس شد و با حمایت عراق نقش مهمی در شورش ۱۹۶۸-۱۹۷۳ در استان سیستان و بلوچستان ایران و شورش ۱۹۷۳-۱۹۷۷ در ایالت بلوچستان پاکستان ایفا کرد. با این حال، شورش این گروه در پاکستان و ایران شکست خورد و اعضای این گروه به افغانستان رانده شدند و در این زمان از افغانستان و اتحاد جماهیر شوروی حمایت می‌شدند. وضعیت این گروه تا سال ۲۰۰۴ نامعلوم بود. این گروه در سال ۲۰۰۴ پس از اینکه الله نظر بلوچ فرماندهی گروه را در سال ۲۰۰۳ به دست گرفت، دوباره ظهور کرد. از آن زمان این گروه مسئولیت حملات مختلف به غیرنظامیان، روزنامه نگاران، مقامات دولتی و پرسنل نظامی پاکستان را بر عهده گرفته است. روزنامه هندو در سال ۲۰۱۵، گزارش داد که جبهه آزادیبخش بلوچ (BLF) ارتباط خود با هند را گسترش داده است.

عملیات‌ها:
جبهه آزادیبخش بلوچ (BLF) به همراه BLA مسئول کشتن ۲۷ خبرنگار در سال ۲۰۰۷ در ایالت بلوچستان بود. برخی دیگر از حملاتی که BLF مسئولیت آنها را بر عهده گرفته است عبارتند از:

– در آگوست ۲۰۱۲، گزارشگران بدون مرز اعلام کردند که ایوب تارین، خبرنگار بخش اردوی بی بی سی در کویته توسط BLF به دلیل گزارش های حزبی در مورد فعالیت های سیاسی این گروه تهدید شده است.
– افراد مسلح در اوایل ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۳، به یک ایست بازرسی گارد ساحلی پاکستان در ناحیه گوادر حمله کردند. این حمله توسط ۲۴ مرد مسلح انجام شد که منجر به کشته شدن هفت گارد ساحلی و زخمی شدن هفت تن دیگر شد. دو نیروی گارد ساحلی مجروح نیز توسط ستیزه جویان ربوده شدند. جبهه آزادیبخش بلوچ مسئولیت حمله به پاسگاه گارد ساحلی را بر عهده گرفت.
– ۲۰ کارگر ساختمانی از پنجاب و سند در تاریخ ۱۲ آوریل ۲۰۱۵، در تربت توسط افراد مسلح کشته شدند که بعداً BLF مسئولیت آن را بر عهده گرفت. پس از این حمله، وزیر کشور بلوچستان، سرفراز بگتی، ادعا کرد که سازمان های اطلاعاتی هند در حمایت از BLF در انجام چنین حملاتی مشارکت داشته اند. BLF مدعی شد که این کارگران اعضای سازمان مرزبانی پاکستان هستند.
– اجساد ۱۵ مهاجر در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷، در شهر تربت کشف شد. مقامات امنیتی می‌گویند که مهاجران هنگام تلاش برای عبور از مرز توسط افراد مسلح ربوده شده و سپس کشته شده‌اند. BLF بعداً مسئولیت قتل ۱۵ مهاجر را بر عهده گرفت. طراح اصلی حمله، یونس توکلی، در نوامبر ۲۰۱۷ توسط نیروهای امنیتی پاکستان کشته شد. یونس توکلی یکی از هشت فرمانده ارشد جبهه آزادی بخش بلوچ بود.
– عناصر BLF در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۲، یک پاسگاه نیروهای امنیتی در منطقه دشت کچ را تصرف کردند و گفتند که ۱۷ نیروی ارتش پاکستان را کشته اند. این گروه که عضو مؤسس چتر BRAS می‌باشد، در ماه‌های اخیر بر عملیات‌های خود علیه نیروهای امنیتی پاکستان افزوده است.

لشکر بلوچستان (LeB):
لشکر بلوچستان Lashkar-e-Balochistan، در سال ۲۰۰۸ میلادی با هدف حفظ جایگاه سرداران قبیله مینگل به وجود آمد. LeB پایگاه پشتیبانی خود را از منطقه جهالاوان یا جالاوان می گیرد.

جاوید منگل که ظاهراً رهبری گروه را بر عهده دارد، پسر نواب عطاالله منگل، اولین وزیر ارشد بلوچستان در سال ۱۹۷۲ است. پس از برکناری دولت عطاالله منگل، او به زندان انداخته شد و بعداً به تبعید رفت. او در سال ۱۹۹۶ به بلوچستان بازگشت و یک حزب سیاسی به نام حزب ملی بلوچستان را تشکیل داد. پسر دیگر او، اختر منگل، رئیس این حزب سیاسی است که در ژوئن ۲۰۲۰، دولت ائتلافی حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) را در مجلس فدرال به خاطر موضوع افراد مفقود بلوچ و دیگر مسائل بلوچ ترک کرد. همانند همه سازمان‌های مسلح بلوچ، LeB نیز رهبر خود را اعلام نکرده است، هرچند پاکستان مدعی است که جاوید منگل رهبر این گروه است و لاوانگ خان سخنگوی آن است.

یکی از بزرگترین عملیات‌های این گروه در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۰ به انجام رسید. اعضای LeB در این تاریخ به یک کاروان سپاه مرزی در خضدار حمله کردند و چندین نیروی امنیتی پاکستان را کشتند.

گارد جمهوری خواه بلوچ (BRG):
گارد جمهوری خواه بلوچ (Baloch Republican Guards)، در سال ۲۰۱۲ و پس از کشته شدن همسر و دختر بختیار دومکی توسط مهاجمان ناشناس تشکیل شد. همسر بختیار دومکی خواهر براهمداغ بگتی بود و چندین گزارش خبری حاکی از آن است که این ترور هدفمند پیامی برای براهامداغ بگتی به همراه داشته است.

گارد جمهوری خواه بلوچ (BRG) نیز نام رهبر خود را فاش نمی کند، اگرچه دوستن بلوچ را به عنوان سخنگوی خود معرفی کرده است. به گفته مهراب بلوچ، فعال حقوق بشر، BRG در مناطق نصیرآباد، بولان، کویته، سبی و غیره فعال است. این سازمان نیز بخشی از BRAS است. عناصر BRG در ۱۰ فوریه ۲۰۲۲، یک نارنجک را در شهر دیره مراد جمالی پرتاب کردند که به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن چند تن دیگر انجامید.

جبهه ملی آزادی بلوچ (BRAS):
جبهه ملی آزادی بلوچ Baloch Raji Aajoi Sangar، چتری برای گروه‌های اصلی پیکارجوی ناسیونالیست بلوچ می‌باشد که بلوچ خان را به عنوان سخنگوی رسمی خود انتخاب کرد. در بیانیه مشترکی که در نوامبر ۲۰۱۸ در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، سازمان‌های مسلح جبهه آزادی‌ بخش بلوچستان (BLF)، ارتش آزادی‌ بخش بلوچ (BLA) و گارد جمهوری‌ خواه بلوچ (BRG) اعلام کردند که یک سازمان چتر تشکیل می‌دهند. در مرحله بعد ارتش جمهوری‌ خواه بلوچ (BRA) نیز به این چتر اضافه شد. نام این سازمان (بلوچ راجی آجوی سنگر) (Raaji Aaajohi e Sangar) که به زبان بلوچی است به معنای جبهه آزادی ملی بلوچ می‌باشد.

در بیانیه تأسیس این سازمان آمده: اتحاد و تحکیم توان ملی، تنها راه رهایی از اشغال بلوچستان توسط پاکستان است. BLA و BLF در اکتبر ۲۰۱۷ اعلام کرده بودند که هر دو گروه یک اتحاد تشکیل داده اند و حملات مشترکی را علیه نیروهای پاکستانی انجام خواهند داد. BRG نیز در آوریل ۲۰۱۸ به این اتحاد پیوست. از آن زمان BLA و BLF چندین حمله مشترک علیه نیروهای پاکستانی انجام داده‌اند. مهم‌ترین حمله در اکتبر ۲۰۱۸ بود که عناصر هر دو سازمان کاروان سرلشکر پاکستانی سعید احمد نگرا را هدف قرار دادند. در این حمله چند تن از نیروهای پاکستانی کشته شدند.

چندی بعد ارتش انقلابی سند (Sindh Revolutionary Army – SRA) نیز به براس پیوست تا گروه‌های جدایی طلب ایالت سند و گروه‌های جدایی طلب ایالت بلوچستان با یکدیگر تحت یک چتر قرار گیرند. در بیانیه پیوستن ارتش انقلابی سند، مقابله با CPEC (کریدور اقتصادی چین و پاکستان) در رأس اهداف این چتر قلمداد شده است.

ببرهای آزادی خواه بلوچ (BLT):
ببرهای آزادی خواه بلوچ (Baloch Liberation Tigers)، تشکلی مخفی است که به نظر می‌رسد عملیات‌های خود را از سال ۲۰۱۱ آغاز کرده است. این گروه بیشتر در دیره بگتی به عملیات می‌پردازد. هرچند عملیات‌هایی نیز در کویته، نصیرآباد، تربت، لاهور و جعفرآباد نیز از این گروه گزارش شده است. خبر عملیات‌های این گروه که معمولا در قالب حمله به خط آهن، خط انتقال گاز و ترور و یورش به مقر نیروهای امنیتی و اجرای کمین علیه نیروهای پاکستان انجام می‌شود، از سوی میران بلوچ سخنگوی ببرهای آزادی خواه بلوچ اعلام می‌شود.

ولایت پاکستان داعش:
داعش در قالب ولایت پاکستان عملیات‌های مختلفی را در قالب ترور، عملیات انتحاری، ربایش و اعدام افراد، استفاده از بمب دستی و حمله به مقر نیروهای امنیتی در بلوچستان پاکستان به ویژه شهر مستونگ به انجام رسانده است. عملیات انتحاری عنصر داعش علیه مجموعه‌ای از نیروهای پلیس پاکستان در نزدیکی شهرک سبی و کشتن بیش از ۱۰ تن از آنها در مارس ۲۰۲۳ از مهمترین عملیات داعش در سال جاری بود. مانند چنین عملیاتی را داعش یک سال قبل از عملیات ۲۰۲۳ نیز در همان منطقه به انجام رسانده بود که طی آن ۳۰ تن از نیروهای امنیتی پاکستان کشته و یا زخمی شده بودند.

عملیات ربایش چند کارگر هزاره شیعه در مچ در نزدیکی کویته و اعدام همه آن‌ها توسط عناصر داعش در دی ماه ۱۳۹۹ نیز بازتاب زیادی در رسانه‌ها پیدا کرد.

تحریک طالبان پاکستان (TTP):
با اینکه تحریک طالبان پاکستان متشکل از مجموعه گروه‌های اسلام‌گرای عمدتا پشتو زبان مناطق پشتون نشین شمال غرب پاکستان می‌باشد، ولی نباید از نفوذ این گروه در بلوچستان و از تلاش این گروه برای افزایش نفوذش در بلوچستان پاکستان گذشت. به نظر می‌رسد اسلم بلوچ نوشکی، امیر تحریک طالبان در بلوچستان باشد. از طرفی گروه بلوچ مزار نیز از گروه‌های بلوچ مهم در تحریک طالبان پاکستان می‌باشد. تقسیمات جدید تحریک طالبان پاکستان در بلوچستان حاکی از گسترش فعالیت این گروه در بلوچستان است. اخیرا و در ژوئن ۲۰۲۳ شورای تحریک طالبان پاکستان با توجه به گسترش فعالیت‌های این گروه در بلوچستان تصمیم گرفت تا مکران و کلات را به ولایت ارتقا دهد و شاهین بلوچ را به عنوان امیر این ولایات منصوب نماید.

لازم به ذکر است که تحریک طالبان پاکستان در سال ۲۰۲۲ تعداد ۱۲ عملیات را در ایالت بلوچستان به انجام رسانده بود. و در شش ماهه نخست سال ۲۰۲۳ تعداد ۱۹ عملیات را در بلوچستان به انجام رسانده که این خود حاکی از گسترش تحرکات تحریک طالبان پاکستان در بلوچستان می‌باشد.

اینفوگرافیک عملیات‌های شش ماه نخست سال ۲۰۲۳ که نشان می‌دهد تحریک طالبان پاکستان ۱۹ عملیات در بلوچستان به انجام رسانده است.

بیشتر بخوانید:
شناخت و بررسی تشکیلات و تاریخچه فعالیت‌ تحریک طالبان پاکستان
تحریک طالبان پاکستان، تهاجمی تر از سال گذشته (ویدیو)

نتیجه گیری:
با توجه به مطالب آمده در این مقاله به نظر می‌رسد با وجود فروکش کردن تحرکات مسلحانه در بلوچستان پاکستان در سال‌های پایانی قرن بیستم، این تحرکات در آغاز قرن بیست و یکم بیشتر شده است. به نظر می‌رسد اوضاع افغانستان و به هم ریخته بودن اوضاع شمال غرب پاکستان بر منطقه بلوچستان نیز تأثیر گذار بوده است. منطقه‌ای که در قالب هویت ملی پاکستان به سختی جا می‌شود. در این بین به نظر می‌رسد نزدیک شدن دولت پاکستان به چین و بستن قرارداد بزرگ CPEC بین دو کشور که بلوچستان در آن نقشی اساسی ایفا خواهد کرد، بر افزایش تحرکات مسلحانه گروه‌های تروریستی قوم گرا و غیرقوم گرای فعال در بلوچستان پاکستان تأثیرگذار بوده است.

می‌توان گفت که BLA و BLF فعالترین گروه‌های مسلح بلوچستان پاکستان می‌باشند و بقیه گروه‌ها به گونه‌های مختلف یا انشعابی از این دو گروه به ویژه BLA هستند و یا با این دو گروه مرتبط هستند. در این بین BLA به عنوان فعالترین گروه تلاش می‌کند دیگر گروه‌ها را با هم متحد سازد.

با توجه به مناسبات جدید پاکستان با چین، کشورهای رقیب چین به ویژه هند که از گذشته نگاهی ویژه به گروه‌های بلوچ داشته‌اند دیگر بار به این گروه‌ها توجه کرده‌اند. در دهه‌های گذشته و در قالب جنگ سرد کشورهای متعلق به اردوگاه سوسیالیسم مانند عراق و سوریه نیز از گروه‌های جدایی طلب بلوچ حمایت می‌کردند. در این بین افغانستان به عنوان پناهگاه بسیاری از معارضان بلوچ پاکستان، یکی دیگر از کشورهای دخیل در مسائل بلوچستان پاکستان می‌باشد. برخی تحلیل‌گران رد پای قدرت‌های غربی را نیز در حمایت از گروه‌های جدایی خواه بلوچستان پاکستان می‌بینند.

با توجه به ساختار قبیله‌ای منطقه بلوچستان پاکستان، گروه‌های مسلح جدایی طلب نیز گروه‌هایی مرتبط با قبایل به شمار می‌روند و در این بین دو قبیله بگتی و مری جایگاه ویژه‌ای دارند. از آنجا که خواستگاه این گروه‌ها بیشتر در شرق بلوچستان می‌باشد به نظر می‌رسد ارتباط تنگاتنگی با گروه‌های بلوچ در ایران نداشته باشند، بالعکس می‌بینیم که این گروه‌ها با گروه‌های قوم‌گرای سندی در شرق خود ارتباط برقرار کرده‌اند.

به نظر می‌رسد ارتباط گروه‌های افراطی مانند تحریک طالبان پاکستان و داعش با گروه‌های جدایی طلب بلوچ در ایران بیشتر از ارتباط گروه‌های جدایی طلب قوم‌گرای بلوچ باشد، چرا که جنس گروه‌های جدایی طلب بلوچ در ایران نیز نزدیک به گروه‌های افراطی‌ای مانند داعش و تحریک طالبان پاکستان می‌باشد. در این بین استفاده تحریک طالبان پاکستان و حتی داعش از بلوچ‌های فارس زبان در رسانه‌های خود نشانه‌ای بر این ارتباط است. به ویژه که ولایت خراسان داعش در یکی از آخرین شماره‌های مجله انگلیسی زبان خود موسوم به «صدای خراسان» بر وجود هسته‌های مخفی خود در زاهدان و ایرانشهر تأکید کرده بود.

در این بین البته برخی از رهبران جدایی طلب بلوچ مانند حیربیار مری، دامنه فعالیت خود را در تمام بلوچستان یعنی مناطق بلوچستان در ایران و حتی افغانستان می‌دانند، و برخی رسانه‌های جدایی طلب بلوچ‌های ایران نیز به تبلیغ فعالیت‌های حیربیار می‌پردازند.

مسئله دیگر این است که منابع مالی‌ای که در اختیار این گروه‌های جدایی طلب وجود دارد، این گروه‌ها را با فساد مالی مواجه کرده است، و برخی رهبران خارج نشین جدایی طلب از این منابع مالی به نفع خود بهره‌بردای کرده و می‌کنند. مسئله‌ای که باعث شده تا فرماندهان میدانی در مخالفت با رهبران خارج نشین، نقش خود را در این گروه‌ها بیشتر کنند، مسئله‌ای که به نظر می‌رسد در تحرکات مسلحانه این گروه‌ها نیز نمود یافته و اهداف نظامی و امنیتی پاکستان بیش از پیش مدنظر این گروه‌ها قرار گرفته است. اسلم بلوچ و بشیر زیب و گلزار امام از جمله این رهبران میدانی هستند. اسلم بلوچ که رهبری کاریزماتیک BLA را بر عهده داشت در قندهار کشته شد، و گلزار امام از سوی نیروهای امنیتی پاکستان دستگیر شد و دستگیری او به عنوان یکی از موفق ترین عملیات‌های امنیتی دولت پاکستان در چند سال اخیر تلقی شد، اما بشیر زیب هنوز زنده است و فرماندهی BLA را بر عهده دارد. بشیر زیب در عملیات انتحاری اخیر BLA که توسط سمیعه قلندرانی انجام شد، شخصا در رثای سمیعه قلندرانی شعری سرود.

بیشتر بخوانید: شناخت احزاب و گروههای مسلح کشمیر