در قره باغ کوهستانی چه می‌گذرد؟

مجسمه "پدربزرگ و مادر بزرگ" بنای تاریخی و نماد ملی مردم قره‌باغ کوهستانی در شمال استپاناکرت

بررسی آخرین اخبار و تحولات قره‌باغ کوهستانی

تعداد آوارگان ارمنی قره باغ کوهستانی تا ظهر دوشنبه ۱۰ مهر به ۱۰۰ هزار و ۵۲۰ نفر رسیده است. جمعیت بومی ارمنی طی شش روز از قره باغ خارج شده‌اند. این آماری است که ارمنستان و نیروهای صلحبان روسیه اعلام می‌کنند و هنوز جمهوری آذربایجان داده قابل اتکایی در این خصوص منتشر نکرده است.

جمعیت آوارگان از طریق کریدور لاچین و پست بازرسی رودخانه هکری وارد خاک ارمنستان می‌شوند. مهاجران نخست به روستای کورنیدزور در نزدیکی مرز رفته و پس از ثبت نام به شهر گوریس می‌روند تا اسکان موقت داده شوند.

پس از هجوم نظامی دولت باکو، بیشتر این جمعیت بدون جمع آوری لوازم خود، شهرهای آغدره (مارتاکرت) خوجالی، عسکران (آسکران)، خوجاوند (مارتونی)، شهرک‌ها و روستاهای ناگورنو کاراباخ را ترک کردند و به مرکز اداری منطقه، شهری که ارامنه استپاناکرت و آذربایجان خانکندی می‌نامد رفته بودند.

جمعیت آوارگان ارمنی به دو دسته دارای انواع وسیله نقلیه و بدون وسیله نقلیه تقسیم ‌شدند. دولت ارمنستان صدها دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس را برای انتقال مهاجران به مرکز قره باغ ارسال کرده است. نازلی باغداساریان سخنگوی دفتر نخست وزیر ارمنستان گفته است که بیشتر از ۲۱ هزار دستگاه وسیله نقلیه از این منطقه وارد ارمنستان شده‌اند.

آوارگان مسیر کریدور لاچن را به دلیل ترافیک سنگین در ۴۰ ساعت طی می‌کنند. گرسنگی، کمبود سوخت، خرابی خودرو، اقامت شبانه روی جاده، کمبود آب آشامیدنی، نبود سرویس‌های بهداشتی از جمله مشکلاتی است که مصاحبه شوندگان به خبرگزاری های بی.بی.سی، رویترز،فرانس ۲۴ و رسانه های ارمنستان گفته‌اند.

همچنین از این میان، هفت نفر از آوارگان در مسیر جان باختند که دلیل مرگ ۶ نفر سکته قلبی و مغزی و یک نفر درگیری بیان شده است. تلفات این مهاجرت اجباری فقط به همین منحصر نشده و تلفات انفجار مخزن سوختی ۱۰۰ هزار لیتری مرکز قره باغ نهایتا به ۱۷۰ کشته رسیده است.

شهروندان بدون خودرو ساکن شهر استپاناکرت (خانکندی) با ۱۷۰ دستگاه اتوبوس این شهر را تخلیه کرده‌اند. دهها نفر از افراد خانه سالمندان و معلولان شهر استپاناکرت با کمک صلیب سرخ این منطقه را ترک کردند. آخرین گروه شهروندان پزشکان و کارکنان بیمارستان بودند که با همراهی صلحبانان خارج شدند.

جدایی طلبان ارامنه ادعا می‌کنند که جمعیت از ترس پاکسازی قومی فرار می‌کنند ولی آذربایجان مدعی است که هیچ فشاری بر جمعیت ارمنی وارد نکرده و در عین حال مانع خروج آنها هم نمی‌شویم.

خبرگزاری الجزیره در گزارشی خانکندی را شهر ارواح نامیده است. روزنامه ایندیپندنت انگلیس خروج ارامنه قره باغ را بزرگترین مهاجرت مردم قفقاز در ۳۰ سال گذشته پس از فروپاشی اتحاد سوسیالیستی جماهیر شوروی بیان کرده است.

پیش از این گفته می‌شد که قره باغ کوهستانی ۱۲۰ هزار نفر جمعیت ارمنی دارد و بیشتر این تعداد منطقه را تخلیه کرده و حاضر به ادغام نیستند.

رسانه های دولتی آذربایجان مصاحبه هایی پخش کرده‌اند که شهروندان کهنسال که آذری می‌دانند با آنها گفته اند که رابطه خوبی با آذربایجانی ها پیش از جنگ اول قره باغ داشته‌اند و از دولت آذربایجان راضی هستند.

ورود نمایندگان دولتی آذربایجان به مرکز قره باغ

دولت آذربایجان نمایندگان وزارت کشور و ثبت احوال را در ساختمان پلیس شهر استپاناکرت مستقر کرده است. گروهی اندک حاضر به ادغام هستند و رسانه های آذربایجان ویدئویی از ثبت نام تعدادی از افراد میانسال را منتشر و ادعا کرده که آنها شهروندی آذربایجان را پذیرفته‌اند.

در گزارشی که از این موضوع پخش شده است شهروندان ارمنی در حال پذیرش شهروندی آذربایجان و ادغام هستند. اما ستاد اطلاع رسانی آرتساخ گزارش ویدئویی را رد کرده و نوشته است: لهجه این افراد مانند ارامنه آرتساخ نیست.

روز پنجشنبه ششم مهر (۲۸ سپتامبر) پلیس آذربایجان با همراهی نیروهای نظامی صلحبان فدراسیون روسیه و پلیس نظامی صلحبانان وارد مرکز قره باغ شده بود و گشت زنی مشترک می‌کنند. روز دوشنبه ۱۰ مهر (۲ اکتبر) وزارت دفاع روسیه از شلیک تک تیرانداز ناشناس به سوی کاروان گشتی مشترک خبر داده که تلفاتی نداشته است.

مذاکره برای خروج مقامات ارمنی

مسئولان کنونی و پیشین دولت ارمنی قره باغ کوهستانی (ناگورنو کاراباخ) هنوز در شهر استپاناکرت (خانکندی) هستند. گفتگوهای نمایندگان ارمنی با دولت آذربایجان روزهای جمعه هفتم مهر (۲۹ سپتامبر) و دوشنبه ۱۰ مهر (۲ اکتبر) در شهر یولاخ آذربایجان برگزار شده است و موضوع خروج مقامات قره باغ کوهستانی بررسی شده است. دور بعدی گفتگوها با حضور شاهین مصطفی اف معاون نخست وزیر آذربایجان در شهر خانکندی (استپاناکرت) برگزار می‌شود. رسانه آراوت ارمنستان خبر داده است: تفاهماتی برای خروج سه رئیس جمهور دولت آرتساخ (قره باغ کوهستانی) آرکادی قوکاسیان، باکو ساهاکیان و ساموئل شاهرامانیان بدست آمده است.

مقامات ارمنی تحت تعقیب هستند

دادستانی کل آذربایجان گفته است که حدود ۴۰۰ مقام قره باغ کوهستانی تحت تعقیب قضایی آذربایجان هستند و به آنها اجازه خروج نمی‌دهد. حکم جلب قضایی «آرائیک هاروتونیان» و «جلال هاروتونیان» رئیس جمهور و فرمانده سابق شبه نظامیان دولت ارمنی قره باغ کوهستانی از سوی دادستانی کل آذربایجان به اتهام حمله موشکی به شهرهای «گنجه» و «بَردَه» و کشتار غیرنظامیان در جنگ دوم قره باغ صادر شده است.

بازداشت مقامات ارمنی

روبن واردانیان وزیر کشور سابق، داوید مانوکیان معاون اول فرمانده شبه نظامیان ارمنی موسوم به ارتش دفاعی آرتساخ، آرشاویر گارامیان دبیر سابق شورای امنیت ملی، لوون مناتساکانیان وزیر دفاع سابق دولت ارمنی قره باغ کوهستانی هنگامی که همراه شهروندان ارمنی با خودروی شخصی در کریدور لاچین به سوی ارمنستان تردد می‌کردند توسط مرزبانی و کماندوهای سازمان امنیت دولتی آذربایجان در پست بازرسی مرزی رودخانه هکری بازداشت شدند.

کمیته مفقودین مشغول به‌کار است

وزارت کشور قره باغ کوهستانی به صورت محدود با همراهی پلیس نظامی نیروهای صلحبان روسیه مشغول به‌کار است. کارن سرکیسیان وزیر کشور و تعدادی از کارکنان وزارت کشور قره باغ کوهستانی و تعدادی از نیروهای خلع سلاح شده پلیس انتظامی و راهنمایی و رانندگی در کمیته جستجوی مفقودین، امور مربوط به کشته شدگان و افراد جامانده را انجام می‌دهند. این کمیته هنوز آماردقیقی منتشر نکرده است.
تشییع جنازه نائور ساگیان شهردار مارتونی (خوجاوند) که در روز اول درگیری کشته شده توسط همین کمیته به ایروان منتقل شده و آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان در خاکسپاری او حاضر شده است.
ساموئل شاهرامیانیان رئیس دولت منحل شده قره باغ کوهستانی گفته است که تا پایان عملیات جستجوی مفقودین در منطقه می‌ماند.

ورود هیئت سازمان ملل به قره باغ

دولت آذربایجان پس از فشار سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، شورای حقوق بشر سازمان ملل و ایالات متحده آمریکا اجازه ورود هیئت سازمان ملل را به منطقه قره باغ داده است. هیئت سازمان ملل روز دوشنبه ۱۰ مهر (۲ اکتبر) از مسیر آغدام، عسکران، خوجالی استپاناکرت وارد قره باغ شد و از طریق کریدور لاچین به پست بازرسی مرزی در کنار رودخانه هکری رفتند. مناطق مورد بازدید و کریدور لاچن هنگام حضور هیئت سازمان ملل خالی از جمعیت بودند. دیپلمات‌های کشورهای ترکیه، روسیه، مجارستان، پاکستان و آلبانی نیز با این هیئت همراه شده‌اند اما دیپلمات‌های سایر کشورها اجازه ورود نداشتند. کشورهای یاد شده روابط محکمی با دولت باکو دارند.

هیئت سازمان ملل مورد انتقاد فعالان ارمنی قره باغی و ارمنستان قرار گرفته‌اند که دقیقا از چه چیزی بازدید کرده‌اند و هنگام ترافیک سنگین ۴۰ ساعتی در این مسیر چیزی را ثبت نکرده‌اند.

نمادهای مذهبی در قره باغ

روز دوشنبه ۱۰ مهر (۲ اکتبر) یک فروند هلی کوپتر آذربایجان نماد صلیب نصب شده در تپه‌های مشرف بر شهر خانکندی (استپاناکرت) را تخریب کرد. همچنین کمیته آزادی‌های دینی و ارزشهای معنوی دولت باکو پخش صدای اذان اهل سنت حنفی را در مناطق بازپس گرفته شده آغاز کرده است.