نقش‌آفرینی گروه‌های سلفی تکفیری در نبرد روسیه – اوکراین

با آغاز نبرد میان روسیه و اکراین، تحولات سیاسی بین‌المللی و تحرکات منطقه‌ای متعددی به وجود آمد. علاوه بر داغ شدن بازار برای کارخانه‌های فروش سلاح، نبرد ترکیبی روسیه در کنار دشمنان آمریکا با آمریکا و همپیمانان غربی اوکراین و تاثیر آن بر اتخاذ تحریم‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و حتی ورزشی، یکی از اتفاقاتی که کمتر بدان اشاره شده است، ورود نیروهای تروریستی تکفیری به این منازعه و قرارگرفتن آنها در جبهه غربی ضد روسیه است.

ایالات متحده و ترکیه نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده‌اند. انتقال نیروهای داعشی از منطقه حائل التنف در جنوب سوریه که امروزه به عنوان پایگاه امن داعش و نیروهای سلفی تکفیری توسط ایالات متحده و انتقال تروریست‌های هم‌پیمان با احرارالشام از مناطق تحت تصرف نیروهای نزدیک به ترکیه در شمال سوریه، دو بازوی مهم در نقش‌آفرینی این نیروها در جهت پشتیبانی از اوکراین در برابر روسیه به حساب می‌آیند. گرچه اخبار ضد و نقیض به دلیل پروپاگاندای غربی و کمپین‌های شناختی در حمایت از اوکراین و ضدیت با روسیه در خصوص این نبرد زیاد است و بسیاری از تحولات نیز به فضای رسانه نمی‌رسند، اما در این گزارش سعی داریم سابقه‌ای از حضور نیروهای سلفی تکفیری در این نبرد ارائه دهیم.

تفسیر جهادی‌ها از جنگ روسیه – اوکراین

گرچه اساساً به دلیل ماهیت سلفی و تکفیری گروه‌های تروریستی، تشتت و ایدئولوژی‌های متعددی را می‌توانیم در آنها ببینیم و این اتفاق کار را برای هرگونه دسته‌بندی و تقسیم کردن آنها سخت می‌کند، اما بطور کلی می‌توان دیدگاه این گروه‌ها به این منازعه را در دو دسته تحلیل کرد؛ دسته اول جریانی هستند که معتقدند این جنگ که میان دو کشور کفر در حال رخ دادن است نعمتی برای امت اسلامی به حساب می‌آید چرا که دو گروه کافران با هم در حال جنگیدن هستند و منابع و نیروی انسانی خود را تلف می‌کنند. دسته دوم گروه‌ها و جریاناتی هستند که عقیده دارند بنا به حضور روسیه در سوریه و نبرد علیه گروه‌های سلفی تکفیری ضد بشار اسد، نیاز است تا در جبهه‌ای که روسیه وارد جنگ شده، آنها نیز وارد شده و علیه روسیه بجنگند. علاوه بر این، برخی از گروه‌های خرد سلفی حاضر در اوکراین که از جمعیت حدود ۱ درصدی مسلمانان اوکراین تشکیل شده نیز بهانه خوبی برای حمایت از آنها و ورود به این منازعه است.

انتقال نیرو از التنف به اوکراین

پایگاه آمریکایی در منطقه حائل التنف در جنوب سوریه و در مرز با عراق و فاصله چند کیلومتری مرز اردن واقع شده است. این پایگاه از سال ۲۰۱۶ به عنوان کانون استقرار گروه‌های سلفی تکفیری متعدد من جمله داعش و محلی برای آموزش گروه‌های معاند سوری به حساب می‌آید. نیروهای آمریکایی در التنف یک منطقه ۵۵ کیلومتری بدون درگیری ایجاد کردند و بصورت پیوسته انتقال کاروان‌های آمریکایی از سوریه به عراق و بالعکس در سال‌های اخیر صورت پذیرفته است. اویل مارس ۲۰۲۲ بود که سرویس اطلاعات خارجی روسیه (SVR) اعلام کرد که ایالات متحده و ناتو برخی از نیروهای داعش را در منطقه التنف بصورت ویژه آموزش داده و آنها را به اوکراین می‌فرستند.

حضور عناصر چچنی باسابقه فعالیت در داعش

پایگاه نظامی در کنار دریای آزوف یکی از پایگاه‌های مهم برای حضور چچنی‌هایی بود که پس از جنگ سوریه به اوکراین آمدند و در این پایگاه مستقر شدند. نیروهایی که تحت عنوان گروه “شیخ منصور” در این پایگاه قرار دارند سابقه فعالیت در داعش داشته و در پادگان‌های داعش آموزش‌های نظامی و چریکی را پشت سر گذاشته اند. ارتش اوکراین که در آغاز جنگ به سرعت مناطق تحت سیطره خود را از دست می‌داد از تمایل این نیروها برای شرکت در نبرد علیه روسیه استفاده کرد.  برخی از نیروهای چچنی حاضر در گردان شیخ منصور نیز پس از سقوط داعش از طریق ترکیه به اوکراین آمدند. سایر نیروهای این گروه نظامی از سیتزه جویانی چچنی علیه روسیه هستند که سابقه حضور در جنگ اواسط دهه ۱۹۹۰ برای جداسازی چچن از روسیه را دارند و پس از به قدرت رسیدن رمضان قدیروف از چچن به اوکراین مهاجرت کرده‌اند تا در یک پایگاه ضد روسی امن به مبارزه خود علیه روسیه ادامه دهند.

حضور نیروهای سلفی تکفیری از ادلب تا اوکراین

منازعه میان نیروهای جدایی طلب سوریه به رهبری ابومحمدالجولانی رهبر گروه تروریستی احرارالشام که در ادلب حضور دارند نیز به جنگ روسیه و اوکراین پیوند خورده است. حمایت روسیه از سوریه و پشتیبانی نظامی ارتش این کشور در تخریب پایگاه‌های احرارالشام از یک سو و هم‌پیمان بودن احرارالشام و سایر نیروهای معاند سوریه با ترکیه باعث شده است تا هم رهبری این گروه‌های معاند و هم رقیب روس‌ها یعنی ترکیه، با انتقال برخی از سربازان این گروه‌ها به اوکراین تلاش برای مبارزه با روسیه انجام دهند. بنابر گزارشات در مارس ۲۰۲۲ تعدادی از نیروهای نظامی حاضر در ادلب که ملیت‌هایی عراقی، تونسی، چچنی و فرانسوی داشتند از ادلب به اکراین انتقال داده شده‌اند. رهبران بلدپایه گروهک‌های “حزب اسلامی ترکستان” ، “انصار التوحید” و “حراس الدین” نیز تعدادی از نیروهای خود را از طریق ترکیه وارد اوکراین کردند.

بنابراین صحنه درگیری روسیه و اکراین به وضوح نشان می‌دهد که این درگیری به معرکه تقابل میان قدرت‌های شرق و غرب تبدیل شده است. در یک سوی این معرکه روسیه قرار دارد که از حمایت هم‌پیمانان منطقه‌ای خود یعنی ایران و چین برخوردار است. تقابل چین و ایالات متحده به خصوص در جنگ اقتصادی فرصت مناسبی را برای چین به وجود آورده تا در کارزار اوکراین با حمایت از روسیه به مقابله با آمریکا بپردازد. ایران نیز به واسطه فروش تجهیزات نظامی و پهبادهای پیشرفته که کمک شایانی به ارتش روسیه در پیشروی‌ها کرده است بصورت غیر مستقیم در مقابله با قدرت‌های غربی نقش آفرینی داشته است. در طرف مقابل اوکراین در کنار خود حمایت‌های اروپا و ایالات متحده را داراست که ضمن راه اندازی کمپین شناختی فراگیری علیه روسیه و ایران در سراسر جهان، با انتقال سلاح و تجهیزات سنگین نظامی و همچنین حضور پیاده نظام خارجی در اوکراین بصورت مستقیم وارد این درگیری شده‌اند. در این میان ترکیه و نیروهای سلفی تکفیری نیز بنا به دلایلی که پیش‌تر ذکر شد، با انتقال سربازان آموزش دیده از مناطق شمالی سوریه و از طریق ترکیه به اوکراین و همچنین انتقال نیروهای داعشی از منطقه التنف توسط آمریکا به اوکراین پشتیبانی مستقیمی از اوکراین ترتیب داده‌اند.

Chechen Jihadis Leave Syria, Join the Fight in Ukraine
Al-Tanf, Syria
New batch of ex-ISIS members transferred from Syria to Ukraine: Report