دانش نظامی: شناسایی و انهدام سامانه گنبد آهنین، کلید ضربات موثر حزب الله در شمال فلسطین

سامانه گنبد آهنین در فاصله بین ۴ تا ۷۰ کیلومتری توان فعالیت دارد. هر آتشبار سامانه حاوی ۹ موشک است و به نظر میرسد هر سامانه حاوی ۴ آتشبار و یک رادار باشد. لزومی ندارد تمام اجزا نزدیک به یکدیگر باشند و میتوان اجزا را با فاصله قابل توجه از یکدیگر قرار داد که کار شناسایی همه اجزا را مشکل کند.
ضعف اصلی سامانه گنبد آهن درگیر شدن در برد زیر ۴ کیلومتر است. در این فاصله درصد خطای سامانه افزایش پیدا میکند زیرا فرصت کافی برای انجام محاسبات از سامانه گرفته میشود.

رادار ELM-2084 یک رادار آرایه فازی فعال تک وجهی با امکان چرخش است اما این چرخش به معنی پوشش ۳۶۰ درجه نیست. این سامانه توان کشف اهداف بالستیک و توپخانه ای را در برد بالا دارد و نیاز نیست در تعداد بالا به کار گرفته شود. این رادار میتواند به سامانه گنبد آهنین و فلاخن داوود متصل گردد و توان تشخیص ۱۱۰۰ هدف در برد ۴۷۰ کیلومتری و امکان درگیری در فاصله ۱۰۰ کیلومتری را دارد. همچنین این رادار میتواند محل توپخانه دشمن را نیز تشخیص دهد و توان تشخیص محل اصابت پرتابه را نیز دارد.

مرز بین لبنان و فلسطین اشغالی حدود ۱۱۱ کیلومتر است که در صورت ترسیم یک خط راست از منتهی الیه مرز جولان اشغالی و لبنان تا ابتدای مرز دریایی لبنان و فلسطین اشغالی حدود ۷۰ کیلومتر خواهد بود. با توجه به پهنه مرزی لبنان و سرزمین های فلسطین که چیزی حدود ۷۰ کیلومتر است و مشخصات سامانه گنبد آهنین که پیشتر بیان شد. یک رادار برای پوشش مناطق مرزی کافی است و چهار آتشبار گنبد آهنین نیز در کل گستره مرزی کافی به نظر میرسند. اما به دلیل بالا بودن حجم آتش از مرزهای لبنان تعداد ۲ سامانه به همراه چندین آتش بار در حالت آماده به کار برای تعویض با آتشبارهای خالی شده در مرز باید وجود داشته باشند.

شناسایی محل آتشبار گنبد آهنین:
با توجه به تصاویر منتشر شده از شلیک موشک های رهگیر سامانه گنبد آهنین این موشکها دارای دنباله حرارتی قابل توجهی هستند و با استفاده از حرارت انتهای موشک امکان کشف محل سامانه ممکن میشود.
شناسایی محل آتشبار سامانه گنبد آهنین نیازمند وجود سه جز اصلی است.
۱- پهپاد شناسایی حرارت موشک تامیر
۲- پهپاد انتحاری مجهز به دو دوربین مناسب برای دیدن هدف و دیدن محیط اطراف
۳- رایانه قدرتمند برای تفکیک تصاویر ارسالی و تشخیص مکان و دیگر اجزا

۱- پهپاد شناسایی حرارت موشک تامیر:
برای شناسایی محل آتشبار سامانه گنبد آهنین باید از یک دوربین دید حرارتی قدرتمند بر روی یک پهپاد استفاده کرد. این دوربین باید توان دید حرارتی ۷۰ کیلومتر را به صورت دید عریض با زاویه ۱۲۰ درجه داشته باشد. چنین دوربینی نیاز به تشخیص و تمایز هدف در این فاصله ندارد، بلکه باید حرارت موشک تامیر را تشخیص دهد.
به عنوان مثال دوربین مورد استفاده در سامانه چشم کبود جنگنده اف۳۵ توان تشخیص حرارت موشک بالستیک را در برد ۲۰۰۰ کیلومتری دارد اما موشک یا اجزایی از آن را تشخیص نمی دهد حتی توان تشخیص موقعیت را نیز ندارد.

دوربین مذکور باید بر روی پهپادی نصب شود که توانایی برخواست با جاتو و فرود در باندهای نا آماده یا فرود سریع را داشته باشد. استفاده از پهپاد ابابیل ۳ یا ۴ بدون ارابه فرود با استفاده از اسکید بسیار قابل قبول است.

دو پهپاد ابابیل ۳ و ۴ هر دو توان برخواست با جاتو را دارند که در برخی رزمایشها مشاهده شده است. این دو پهپاد توان حمل دوربین مهاجر۶ را نیز دارند.

این دوربین میتواند در کلاس دوربین مهاجر ۶ که قبلا بر روی پهپادهای ابابیل ۳ و ۴ نصب شده و توان دیدن فاصله ۳۰ کیلومتری را دارد باشد. در کل قصد دیدن و تمایز دادن اجزا در تصویر نیست و صرفا تشخیص حرارت موشک تامیر ملاک است.

۲- پهپاد انتحاری مجهز به دو دوربین مناسب برای دیدن هدف و دیدن محیط اطراف
این پهپاد باید دو ویژگی داشته باشد
۱- برخورداری از سطح مقطع راداری پایین
۲- داشتن یک دوربین حرارتی با دید عریض

پهپاد مورد نظر باید بردی حدود ۷۰ کیلومتر در قدم اول داشته باشد. یعنی نیازمندی پایه آن بردی حدود ۱۰۰ کیلومتر است تا اگر سامانه گنبد آهنین در حداکثر برد خود اقدام به شلیک کرده باشد عمل کند و هم اگر مکان تشخیص اولیه عدد بزرگی از مساحت باشد مدتی اقدام به گشت زنی کند.

۱- سطح مقطع راداری پایین:
این ویژگی از مهمترین نکات برای این پهپاد انتحاری است زیرا این پهپاد باید در یک محیط متراکم راداری اقدام کند و سطح مقطع راداری پایین به آن کمک بسیاری خواهد کرد.

۲- دوربین دید حرارتی با دید عریض:
استفاده از دوربین حرارتی بر روی پهپاد انتحاری مذکور به جهت استفاده از آن در شب و روز و تمام شرایط آب و هوایی است. دوربین مورد استفاده باید از دید عریض با زاویه ۱۲۰ درجه بهره ببرد. این دوربین با تصویربرداری از مسیر حرکت و فرآیند برخورد میتواند اجزا دیگر سامانه حاضر در صحنه را نیز به اپراتورها نمایش دهد. استفاده از دید عریض برای آن است که دوربین و پهپاد برای شناسایی اجزا نیاز به گشت زنی نداشته باشند بلکه با حرکت در مسیر برخورد بخش زیادی از محیط را پاییش کنند.

بهترین گزینه برای استفاده به عنوان پهپاد انتحاری در این سامانه نسخه جدید شاهد-۱۳۶ است. این نسخه با داشتن موتور جت امکان حرکت سریع و کم صدا برای رسیدن به موقعیت پیش بینی شده را دارد. همچنین پهپاد شاهد -۱۳۶ از سطح مقطع راداری کمی بهره میبرد که امکان کشف سریع آن را کاهش میدهد. تنها باید یک دوربین حرارتی به دماغه آن افزوده شود تا با تصویر برداری از مسیر امکان یافتن اجزای نزدیک به سامانه را فراهم کند. پهپاد شاهد ۱۳۶ با برد بالایی که دارد میتواند در عمق اراضی اشغالی نیز به فعالیت بپردازد. گزینه های بعدی دو پهپاد شاهد ۱۳۱ و ابابیل۲ هستند که هر دو برد مناسب داشته و امکان نصب دوربین را دارند. اما شاهد ۱۳۱ با سطح مقطع رادری کم گزینه مناسبتری نسبت به ابابیل۲ است.

پهپاد انتحاری با استفاده از دوربین حرارتی خود توان تشخیص رادار اصلی را نیز دارد. این رادار با توجه به حرارت بالایی که تولید میکند از دید دوربین های حرارتی دور نمیماند و اگر نزدیک به آتشبار باشد در زمان انهدام آتشبار توسط پهپاد انتحاری سامانه قابل تشخیص خواهد بود.

رایانه قدرتمند اصلی:
رایانه مورد استفاده که در مکان اپراتورهای پهپاد قرار دارد باید به اندازه کافی قدرتمند باشد تا با دریافت تصاویر از پهپاد اول و تطبیق آن با تصاویر آرشیوی توان تشخیص مکان نسبی آتشبار سامانه گنبد آهنین را داشته باشد. این سامانه علاوه بر این با دریافت تصاویر دوربین پهپاد انتحاری و تفکیک اجزا آن در صورت وجود بخشی از سامانه یا یک وسیله مهم توانایی تعیین محل آن را برای حمله بعدی دارد.

نحوه عملکرد سامانه:
در این سامانه ابتدا پهپاد شناسایی به پرواز درآمده و زمانی که در موقعیت مناسب قرار گرفت شلیک راکتهای حزب الله آغاز می شود. با شروع شلیک سامانه گنبد آهنین نیز فعال خواهد شد با شرط اینکه دوربین عریض با زاوایه ۱۲۰ درجه در اختیار داریم. گستره وسیعی از محیط هدف در دید پهپاد قرار میگیرد. با شلیک وسیع موشک های تامیر محل حدودی آتشبار سامانه گنبد آهنین کشف می‌شود.

برای تشخیص محل دقیق یک پهپاد انتحاری به سمت هدف حرکت میکند و به پایش مکان مورد نظر میپردازد با توجه به دید وسیع با زاویه ۱۲۰ درجه در دوربین پهپاد انتحاری این پهپاد توان تشخیص سطح وسیعی از محوطه و تشخیص بخش زیادی از اهداف دیده نشده در زمان تعیین هدف را خواهد داشت.

با بررسی محیط و یافتن آتشبار حمله به آن صورت خواهد گرفت و با دریافت تصاویر حملات ترکیبی از پهپاد و راکت به محل آتشبار نیز امکان پذیر می‌شود. در این حالت با بررسی تصاویر پهپاد انتحاری توسط رایانه اصلی دیگر اجزا مانند رادار ننیز به دلیل حرارت بالایی که دارد تشخیص داده شده و میتوان به رادار نیز حملاتی را ترتیب داد.

تشخیص رادار و انهدام رادار:
برای تشخیص رادار به طور کلی دو راه پیش روی ما است. یکی استفاده از سامانه های راداری و دوم استفاده از دوربینهای حرارتی برای تشخیص رادارها در فاصله نزدیک.
۱-تشخیص رادار با استفاده از سامانه های راداری:
در این روش با استفاده از رادارهای مخصوص و در قالب سامانه های راداری پسیو و یا فعال به جستجوی امواج راداری و تفکیک اجزای آن می پردازیم. رادارهای هوایی (آواکس) بهترین نوع رادار برای تشخیص دیگر رادارهای روشن موجود می باشند. در آواکس به دلیل قرارگیری رادار در ارتفاع بالا امکان تشخیص اهداف بیشتر از قرارگیر آن رادار بر ریو زمین است. در این حالت رادارها در برد زیاد نیز قابل تشخیص هستند. رادارهای آرایه فازی به دلیل تغییر فاز سریع تشخیص مکان دقیق آنها بسیار سخت است اما با تشخیص مکان نسبی آنها میتوان موشک های ضد رادار را به محل فرستاد و این موشک ها امکان قفل بر روی منبع را در فاصله کم به خوبی دارند.

در جبهه لبنان آواکس وجود ندارد. بنابراین برای تشخیص مکان رادار گنبد آهنین باید سامانه تشخیص مکان رادار را در یک مکان ثابت قرار داد یا بر روی کامیون نصب کرد. گزینه سوم نیز استفاده از یک پهپاد پهن پیکر برای پرواز در محدوده مرزی و یافتن امواج راداری و موقعیت نسبی رادارها است. دلیل استفاده از پهپاد پهن پیکر، مصرف بالای برق سامانه های تشخیص مکان رادار است. در هر صورت هر کدام از سه روش فوق در لبنان امکان پذیر نیست زیرا یافتن مکان این رادارها بجز در حالت پسیو برای رژیم صهیونیستی بسیار آسان است. استفاده از رادار پسیو برای یافتن محل رادار سامانه نیز داری پیچیدگی های زیادی است که به احتمال زیاد بر روی پهپاد میسر نباشد. در صورت استفاده از انواع رادارهای پسیو برای یافتن محل امواج راداری میتوان موشک یا پهپادی را برای حمله به محل رادار نیز طراحی کرد. در سازمان رزم نیروهای مسلح ایران موشک بالستیک هرمز برای درگیری با رادار دشمن طراحی شده است. امکان تغییر موشک هایی مانند کروز یا علی (ع) یا کرزوهای دریایی با برد ۱۰۰ کیلومتر نیز برای حمله به اهداف راداری وجود دارد.

در این روش مسأله اصلی یافتن مکان رادار سامانه پیش از شلیک موشک به موقعیت آن است. به دلیل پیچیدگی و گستردگی تجهیزات طرف صهیونیستی این روش زمانی امکان پذیر است که تعداد بالایی سامانه ضد رادار وجود داشته باشد.

۲- تشخیص رادار با استفاده از حرارت متصاعد شده از آن:
رادارهای آرایه فازی حرارت بسیار زیادی تولید می کنند به شکلی که بسیاری از آنها دارای واحد خنک سازی مخصوص هستند و بدون این واحدها عملا امکان فعالیت موثر نخواهند داشت. در اینجا نیز رادار اصلی سامانه گنبد آهنین تولید حرارت بسیاری می کند. به طور کلی رادارها برای فعالیت بهتر نیازمند مکانی با ارتفاع مناسب هستند و این وضعیت امکان تشخیص رادارها را کمی ساده می کند. فاصله کلی رادار گنبد آهنین نباید خیلی از نقطه درگیری با راکتها در آسمان دور باشد و میتوان حدس زد رادار باید نزدیک به شهرهای بزرگ قرار داشته باشد.

همانطور که در قسمت عملکرد سامانه گفته شد اگر ما آتشبار سامانه را پیدا کنیم در نتیجه امکان اینکه بقیه اجزا را نیز پیدا کنیم، بسیار زیاد است. امکان اینکه پهپاد ناظر نتواند به درستی حرارت رادار را ببینید زیاد است اما پهپاد انتحاری که دوربین حرارتی دارد با نزدیک شدن به موقعیت رادار امکان تشخیص حرارت رادار را به خوبی دارد. با شلیک انبوه و اشباع سامانه گنبد آهنین امکان نزدیک شدن به موقعیت رادار بسیار افزایش پیدا می کند.

با توجه به مقدورات موجود در جبهه نبرد شمال فلسطین بهترین روش برای انهدام آتشبار و رادار سامانه گنبد آهنین استفاده از دوربینهای حرارتی است.

مزایای از کار انداختن سامانه پدافندی گنبد آهنین:
سامانه گنبد آهنین یکی از سامانه های قدرتمند برای تشخیص و انهدام انواع پرتابه های توپخانه و راکتی است که موفقیتی بیش از ۸۰ درصد را ثبت کرده است. با از کار انداختن این سامانه تاثیر حملات راکتی حزب الله به شدت افزایش یافته و تخریب قابل توجهی در مناطق مختلف نبرد ایجاد میشود. در نبود سامانه گنبد آهنین نبرد در مناطق مختلف مرزی کم هزینه تر پیش خواهد رفت زیرا با حجم آتش کمتر تخریب بیشتر حاصل خواهد شد.
در صورت موفقیت انهدام سامانه گنبد آهنین روحیه دشمن به شدت تضعیف میشود و در صورت کشف و انهدام رادار سامانه بخش قابل توجهی از سامانه های منطقه شمال فلسطین از کار می افتد. زدن آتشبارها در کار گنبد آهنین وقفه ایجاد میکند اما زدن رادار برای مدت طولانی سامانه را از کار خواهد انداخت. مگر اینکه راداری خاموش در موقعیتی متفاوت از قبل آماده به فعالیت باشد و با انهدام رادار اول بلافاصله فعال شود.

یکی دیگر از فواید استفاده از این سامانه حمله به موقعیت توپخانه دشمن صهیونیستی است. این سامانه با توجه به دید وسیعی که نسبت به میدان نبرد دارد علاوه بر تشخیص حرارت موشک تامیر توان تشخیص حرارت شلیک توپخانه را نیز خواهد داشت. دیدن موقعیت توپخانه دشمن و حمله ضد توپخانه تاثیر بسیاری زیادی در سرنوشت یک نبرد دارد.