دانش نظامی: پهپاد انتحاری شاهد-۲۳۸، نسخه پیشرفته شاهد-۱۳۶ مجهز به موتور جت

پهپاد انتحاری شاهد-۲۳۸ برای اولین بار در مهرماه ۱۴۰۲ در “مستند پرچمدار” (به‌صورت غیر رسمی) رونمایی شد. این پهپاد در پلتفرم و ابعاد مشابه پهپاد شاهد-۱۳۶ است اما تفاوت اساسی آن با شاهد-۱۳۶ استفاده از یک موتور مینی توربوجت به‎جای موتور پیستونی است.

پهپاد شاهد-۱۳۶ با وجود سطح مقطع راداری پایین، به‌دلیل استفاده از موتور پیستونی و سرعت پایین و صدای خاص و بسیار زیادش، زمان مورد نیاز برای شناسایی توسط سامانه‎های پدافند هوایی دشمن و حتی نیروهای پیاده را فراهم میکرد. اما به‌کارگیری از یک موتور توربوجت در پهپاد شاهد-۲۳۸ ضمن افزایش سرعت و کاهش صدا در کنار ساختار ویژه بدنه، این پهپاد را در برابر مسلسل‌های سنگین و توپ‌های ضدهوایی تا حدود بسیار زیادی محافظت میکند و درصد موفقیت کلی پهپاد را بهبود خواهد بخشید.

بیشتر بخوانید: دانش نظامی: پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶

بررسی موتورهای توربوجت موجود که در ایران تولید می‌شود و همچنین تصاویر به‌دست آمده از لاشه نسخه روسی این پهپاد در جنگ اوکراین، احتمال استفاده از موتور طلوع-۱۰ را بر روی پهپاد شاهد-۲۳۸ تقویت می‌کند.

موتور توربوجت طلوع-۱۰ با توان ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ نیوتون نیرو، سرعت پهپاد شاهد-۲۳۸ را به عددی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر در ساعت افزایش می‌دهد.

تغییر نوع پیشران و طراحی در بخش موتور باعث افزایش وزن پهپاد می‌شود. موتور پیستونی MD550 یا مشابه این موتور که در شاهد-۱۳۶ استفاده میشود وزنی برابر با ۱۷/۵۹ کیلوگرم دارد و موتور توربوجت طلوع ۱۰ هم وزنی در حدود ۲۰/۵ کیلوگرم دارد. همچنین قرار گرفتن موتور میکروتوربوجت در درون بدنه موجب کاهش فضا برای حمل سوخت می گردد. تغییراتی نیز در قسمت فوقانی بدنه برای ایجاد ورودی هوا داده شده که آن نیز موجب افزایش وزن و کاهش امکان حمل سوخت خواهد شد. نوع سوخت نیز از بنزین به Jet-A تغییر کرده که دلیل اصلی آن نوع سوخت مصرفی در موتور جدید است.

همه اینها در کنار افزایش سرعت، به معنای کاهش مداومت پروازی این پهپاد است. لازم به ذکر است با تغییرات صورت گرفته، بیشترین وزن برخاست از ۲۵۰ کیلوگرم به ۳۸۰ کیلوگرم افزایش پیدا کرده است.

این اولین بار نیست که از موتور طلوع ۱۰ در پهپادهای ایرانی استفاده میشود. در گذشته نیز، موتور طلوع ۱۰ بر روی پهپاد شاهد ۱۹۱ به کار گرفته شده است.

بیشتر بخوانید: دانش نظامی پهپاد شاهد ۱۷۱ (سیمرغ) و خانواده پهپادهای پنهان‌کار شاهد

استفاده از موتور جت هرچند که پهپاد شاهد ۲۳۸ را تبدیل به یک پهپاد انتحاری سریع کرده است، اما در کنار مزایا معایبی هم دارد. موتور پیستونی شاهد-۱۳۶ پروفایل گرمایی بسیار اندکی دارد و همین موضوع باعث میشود که قفل موشکهای هدایت فروسرخ مانند موشکهای دوش‌پرتاب بر روی پهپاد دچار مشکل بشود؛ اما با تغییر موتور از پیستونی به موتور جت، گرمای بیشتری تولید میشود و این موضوع قفل موشکهای هدایت فروسرخ را راحت‌تر می‌کند.

نمونه‌های شاهد-۲۳۸:

پهپاد انتحاری جت شاهد-۲۳۸ تاکنون در سه نمونه به نمایش در آمده است. نمونه ساده و استاندارد، نمونه مجهز به کاونده تصویرساز فروسرخ (IIR) در نوکه دماغه و نمونه (احتمالا) مجهز به کاونده غیرفعال ضد رادار.

نمونه استاندارد پهپاد شاهد-۲۳۸ مانند شاهد-۱۳۶ مجهز به هدایت اینرسی و ماهواره‌ای است و برای انهدام اهداف ثابت زمینی به‌کار می‌رود.

نمونه مجهز به کاونده (سیکر) تصویرساز حرارتی تا محدوده هدف با هدایت اینرسی و ماهواره‌ای مسیریابی کرده و در فاز نهایی و شیرجه از کاونده برای انتخاب و قفل بر روی هدف استفاده می‌کند. استفاده از کاونده تصویرساز حرارتی در نوک دماغه میزان دقت را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد و به پهپاد این قابلیت را میدهد تا علیه اهداف متحرک هم به‌کارگیری شود.

نمونه مجهز به کاونده غیرفعال ضد راداری نیز برای سرکوب سامانه‌های راداری دشمن به‌کار میرود. در این نمونه، پهپاد با هدایت اینرسی و ماهواره‌ای وارد منطقه مورد نظر شده و سپس کاونده ضد رادار پس از دریافت امواج راداری روی سامانه‌های راداری یا دکلهای رادیویی دشمن قفل کرده و به آنها حمله می‌کند.

لازم به ذکر است در اسنادی که توسط روسیه منتشر شده است، نشان می‌دهد پهپاد مشابه پهپاد شاهد-۲۳۸ که توسط ایران به روسیه عرضه شده و در این کشور تولید می‌شود، در روسیه با کد M 237 شناخته می‌شود.

پس از انتشار این اسناد به دلیل وجود سیکرهای حرارتی در پهپادهای روسی برخی به اشتباه گمان کردند که این پهپاد یک نسخه جدید و متفاوت از شاهد ۲۳۸ است و بنابراین نام پهپادهای ایرانی مجهز به سیکر حرارتی هم شاهد-۲۳۷ است؛ اما باید دقت شود که بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده توسط ایران، نام رسمی تمامی نسخه‌های این پهپاد، همان پهپاد شاهد-۲۳۸ است و فقط نسخه صادراتی و یا لایسنس آن با عنوان M237 شناخته میشود که این نام هم در کشور مقصد امکان تغییر نام مجددش وجود دارد. تغییر نام در جنگ افزارهای صاداراتی، امری مرسوم و عادی در صنایع نظامی ایران محسوب میشود.

تمامی اطلاعاتی که در این اسناد منتشر شده تطابق تقریبا کاملی با اطلاعات ارائه شده از بنر پهپاد شاهد-۲۳۸ در پارک ملی هوافضای ایران دارد. اما نکته جالبی که تا پیش از این اطلاعاتی از آن در دسترس نبود این است که نمونه مجهز به کاونده حرارتی این پهپاد علاوه بر توانایی حمله علیه اهداف سطحی، توانایی حمله علیه اهداف هوایی مانند پهپادها را هم دارد. سند منتشر شده نشان می‌دهد که شاهد-۲۳۸ یا همان M-237 بر روی یک پهپاد MQ-9 Reaper آمریکایی هدف‌گیری و قفل کرده است.

علاوه بر تمامی نمونه‌های ذکر شده، نمونه‌ی دیگری از پهپاد شاهد-۲۳۸ وجود دارد که در یکی از ویدیوهای تبلیغاتی به نمایش درآمده اما تاکنون در هیچ نمایشگاهی عرضه نشده است و اطلاعاتی از آن در دسترس نیست. در این نمونه، شاهد-۲۳۸ مجهز به یک دوربین الکترواپتیکی در زیر دماغه است. می‌توان گمانه‌زنی کرد که ویژگی‌های این پهپاد هم مشابه سایر نمونه‌های شاهد ۲۳۸ باشد و تنها تفاوت آن در نوع دوربین است. از این رو باید گفت این نمونه، علاوه بر قابلیت انتحاری بودن، از توانایی شناسایی و مراقبتی هم برخوردار است و در انتخاب دیداری اهداف هم به اوپراتور کمک می‌کند.

با توجه به استفاده از موتور جت و افزایش قدرت، میله‌ فرمان دهنده فلاپ‌ها (برآافزا) هم باید تقویت بشود. به همین دلیل در شاهد-۲۳۸ از هشت فرمان دهنده در بال‌ها استفاده شده است. این در حالی است که شاهد-۱۳۶ چهار فرمان دهنده در بالهایش داشت.

بر اساس اطلاعات موجود، بیشترین وزن برخاست پهپاد شاهد-۲۳۸ در حدود ۳۸۰ کیلوگرم است و از یک سر جنگی ۵۰ کیلوگرمی بهره می‌برد.

نحوه پرتاب و لانچ پهپاد شاهد-۲۳۸ هم مانند پهپاد شاهد-۱۳۶ است. این پهپاد را می‌توان با کمک خودرو و یا با استفاده از بوستر راکتی (جاتو – JATO) پرتاب کرد. همچنین گمانه‌زنی‌هایی از پرتاب این پهپاد توسط جنگنده‌ها وجود دارد که با توجه به محدودیت‌های این کار، به احتمال زیاد در حد گمانه‌زنی باقی خواهد ماند. اما درصورت صحت این ماجرا، محدودیت کاهش برد این پهپاد نسبت به نمونه شاهد-۱۳۶ هم برطرف خواهد شد.

مشخصات پهپاد انتحاری شاهد-۲۳۸:
نوع: پهپاد انتحاری
کشور سازنده: ایران
ساخت: صنایع هوایی شاهد
رونمایی: ۱۴۰۲
طول: ۳/۵ متر
طول‌بال: ۳ متر
موتور: مینی توربوجت طلوع ۱۰
بیشترین برد: تا ۱۲۰۰ کیلومتر
سرعت: ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت
سرعت برخورد: بیش از ۷۰۰ کیلومتر بر ساعت
سقف پروازی: ۳۰ هزار پا (۹۱۴۴ متر) (معادل شاهد ۱۹۱)
مداومت پروازی: ۲ ساعت
هدایت و ناوبری: INS – GPS – رادیویی و ماهواره‌ای
وزن سرجنگی: ۵۰ کیلوگرم
بیشترین وزن برخاست: ۳۸۰ کیلوگرم
نوع برخاست: جاتو – خودرویی
نوع فرود: با چتر

تصاویر بیشتر از پهپاد انتحاری شاهد ۲۳۸

پوسترهای پهپاد شاهد-۲۳۸ به زبانهای انگلیسی، روسی، چینی، عربی و عبری:

استفاده از محتوای تحولات جهان اسلام فقط با ذکر منبع و نام “تحولات جهان اسلام” مجاز است.