ترکیه در لیبی به دنبال چیست؟

بعد از سرنگونی سرهنگ معمر قذافی در سال ۲۰۱۱  در لیبی که به حکومت بیش از ۴۰ ساله وی پایان داد، این کشور، وارد مرحله جدیدی از کنش های سیاسی و نظامی شد. کنش هایی که تا کنون نیز ادامه داشته و لیبی را به میدان عرض اندام قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای تبدیل کرده است. این درگیری ها با وجود تعویض متعدد دولت ها  هنوز ادامه دارد. از مهم ترین دلایل ادامه این منازعه می توان به اختلافات شدید در بین اعضای اولیه کنگره ملی و حمایت بعضی از اعضای این کنگره از ژنرال حفتر که در یک نطق تلویزیونی عملا علیه کنگره ملی اعلام کودتا کرد، ناتوانی دولت ها در خلع سلاح گروه های مسلح و  ناتوانی در تشکیل ارتش ملی اشاره کرد.

در حل حاضر نیز ژنرال حفتر تحت حمایت برخی از گروه های سیاسی لیبی، کشورهای خارجی مانند عربستان، امارات و برخی از کشورهای اروپایی به بخش زیادی از لیبی مسلط است و در دیگر قسمت های باقی مانده نیز دولت مرکزی مستقر در طرابلس تحت حمایت ترکیه و قطر قرار دارد. در بین کشورهای  حاضر در منازعه لیبی، فعالیت های ترکیه بسیار بیشتر است. این حضور  دلایل زیادی از جمله دلایل سیاسی ایدئولوژیکی و اقتصادی دارد.

بعد سیاسی و ایدئولوژیک حضور ترکیه در لیبی

دولت مرکزی لیبی در حال حاضر تفکراتی اخوانی دارد که همین مساله یکی از دلایل مهم حمایت ترکیه از  دولت وفاق ملی در لیبی است. حزب  عدالت و توسعه که حزب حاکم در ترکیه است در زمان بهار عربی از اخوانی های در سراسر جهان عرب حمایت کرد. نمونه بارز این مسئله حمایت از مرسی در مصر بود. همچنین یکی از دلایل روابط حسنه ترکیه و قطر نیز تمایلات اخوانی قطری ها است. تفکری که یکی از رقبای اصلی آن درجهان اهل سنت، تفکر وهابیت به سردمداری عربستان سعودی است.

اردوغان به عنوان فرد شماره یک ترکیه در دهه اخیر بسیار علاقمند به تفکراتی اخوانی است. اردوغان تحصیلاتش را در در مدارس امام خطیب که نوعی مدرسه دینی و مروج برخی تفکرات اخوان المسلمین بوده و در ترکیه فعالیت داشته، به انجام رسانده و فارغ از گرایشات سیاسی بسیار علاقمند به این تفکرات است. همچنین رواج این تفکر ابزاری است برای احیای تفکرات و مرزهای جغرافیایی عثمانی تحت عنوان نو عثمانی گری توسط اردوغان که از مصر تا سوریه و حالا هم لیبی را در برمی گیرد. البته از دوران امپراطوری عثمانی هم لیبی دروازه مدیترانه برای عثمانی ها محسوب می شد. بنابراین دلیل سیاسی حضور ترکیه در لیبی تلاش برای مسلط کردن دولت اخوانی در لیبی برای تبدیل شدن به پایگاهی برای ترکیه در شمال آفریقا است. در واقع ترک ها معتقد هستند که بعد از کودتا در مصر و سرنگونی محمد مرسی در مصر به عنوان یکی از متحدین اردوغان در شمال آفریقا، لیبی می تواند این خلاء را برای ترکیه پر نماید.

بعد اقتصادی حضور ترکیه در لیبی

مساله دیگر اما نقش آفرینی اقتصادی ترکیه است. در همان زمان معمر قذافی نیز ترکیه پیمانکاران زیادی در لیبی داشت ازاین رو با سرنگونی قذافی ترکیه جزء کشورهایی بود که از نظر اقتصادی در این کشور متضرر شدند. فعالیت های اقتصادی ترکیه در لیبی به حدی بود که این کشور به یکی از اصلی ترین شرکای  اقتصادی ترکیه تبدیل شده بود. حجم سرمایه گذاری های ترکیه در لیبی بیش از ۲۸ میلیارد دلار عنوان می شود. ترکیه به دنبال ادامه این روند بعد از سقوط قذافی بود که به دلیل درگیری خلیفه حفتر با دولت مرکزی مذاکرات اقتصادی لیبی با ترکیه به تعویق در آمد.

از سوی دیگر دسترسی به نفت و گاز به عنوان سوخت های ارزان قیمت و پیشران صنعت برای ترکیه بسیار مهم است. مسئله ای که ترکیه برای رسیدن به آن  اقدام به حفاری در قبرس کرد و حتی به دلیل آن با اروپا نیز مقابله کرد. لیبی نیز از جمله کشورهایی است که منابع طبیعی زیادی دارد. منابعی که  می تواند ترکیه از وابستگی به روسیه و ایران نجات دهد.

از این رو وقتی دولت لیبی از ترکیه درخواست نیرو کرد بلافاصله مجلس ترکیه این اجازه را به اردوغان داد تا نیروهای نظامی به لیبی اعزام کند. بعد از شکست سیاست های ترکیه در سوریه و ناامیدی و یا بهتر است بگوییم ترس  اردوغان از تقابل با سوریه و حامیانش مانند ایران و روسیه، نیروهای تحت امر این کشور دیگر کارآیی خود در سوریه تقریبا از دست دادند و حالا باید برای تامین منافع سیاسی و اقتصادی ترکیه در لیبی با ژنرال حفتر تحت حمایت عربستان و امارات بجنگند.