دانش نظامی: پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶

در “رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۷” برای اولین بار تصاویر نمای نزدیک پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶ و عملکرد آن به نمایش درآمد. در بخشی از این رزمایش، پهپادهای انتحاری شاهد-۱۳۶ از یک لانچر پنج فروندی به سمت اهداف پرتاپ شدند و اهداف را با دقتی مثال زدنی مورد هدف قرار دادند. موضوعی که نظرات بسیاری را در خارج از ایران به خود جلب کرد. اما این دقت بالا از کجا سرچشمه می‌گیرد؟

با دقت در برخی فریم های ویدیوی منتشر شده از رزمایش، به نظر می‌رسد رنگ و میزان بازتاب نور از دماغه پهپاد با بدنه مقداری متفاوت است که می‌تواند نشان دهنده بکارگیری دماغه فروسرخ (IR Dome) باشد.

از آنجایی که رنگ دماغه شیری رنگ است به نظر می‌رسد از ماده زینک سولفید ZnS (بدون اعمال پروسه پرس ایزو استاتیک گرم) یا منیزیم فلوراید در فرایند ساخت آن بکار رفته تا هزینه ساخت کاهش پیدا کند. این مواد قابلیت عبور طیف فروسرخ را دارند و تا حد زیادی طیف مرئی را جذب می‌کنند. این ویژگی می‌تواند به معنای استفاده از سنسور دوربین معمولی باشد که با جذب طیف نور مرئی توسط دماغه فروسرخ، تنها طیف فروسرخ نزدیک (NIR) را آشکار سازد. (سنسورهای دوربین مرئی قابلیت آشکارسازی طیف فروسرخ نزدیک را دارند)

با در نظر گرفتن سیاست‌های دفاعی نیروهای مسلح ایران، تسلیحاتی نظیر پهپاد انتحاری باید تا جای ممکن هزینه تمام شده پایینی داشته باشد و استفاده از سنسور دوربین معمولی بجای سنسورهای گران قیمت فرورسخ کاملا منطبق با این راهبرد است. البته امکان بکارگیری از سنسورهای فروسرخ که در طیف MWIR و SWIR برای عملیات در شب استفاده می‌شوند و استفاده از آشکار سازهای آشیانه یاب راداری برای عملیات سرکوب پدافند نیز وجود دارد.

البته ذکر این نکته قابل توجه است که برخی منابع با بررسی سیر پیشرفت موشک‌های هوا به هوای هدایت فروسرخ و بررسی دماغه فروسرخ آنها، استفاده از دماغه فروسرخ را در شاهد-۱۳۶ رد کرده اند. زیرا در نمونه های تصویر ساز فروسرخ موشک های حرارت یاب، از دماغه شفاف استفاده شده است. با این وجود با بررسی‌های صورت گرفته مشاهده گردید در سامانه الکترواپتیک پهپاد شاهد-۱۴۹ پنجره فروسرخ شیری رنگ بکار رفته است که نشان دهنده قابلیت بکار گیری این دماغه‌ها حتی برای سنسورهای تصویر ساز وجود دارد. بنابراین ایده استفاده از دماغه فروسرخ در پهپاد شاهد-۱۳۶ هنوز پابرجاست.

مشخصات پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶
طول: ٣/۵ متر
طول دوسر بال: ٢/۵ متر
برد: ١٨٠٠ تا ۲۵۰۰ کیلومتر
وزن: حدود ۲۰۰ کیلوگرم
سرعت: + ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت
پیشران: MD 550 یا موتورهای ۳W
ساخت: ایران

نسخه جدید پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶ مجهز به موتور جت:
نسخه جدید پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶ که اخیرا رونمایی شد به یک موتور میکروتوربوجت مجهز شده است و از سرعتی بالاتر و صدایی کمتر نسبت به نسخه پایه شاهد-۱۳۶ بهره‌مند است. این نسخه جدید اولین بار در تیزر “مستند پرچمدار” در مهرماه ۱۴۰۲ رونمایی شد و اکنون با نام شاهد-۲۳۸ شناخته می‌شود.

مقاله معرفی کامل شاهد-۲۳۸ را از اینجا بخوانید: دانش نظامی: پهپاد انتحاری شاهد-۲۳۸

پهپاد شاهد-۱۳۶ با وجود برخورداری از سطح مقطع راداری پایین، به‌دلیل استفاده از موتور ملخی و سرعت پایین، تا حدود نسبتا زیادی زمان مورد نیاز برای شناسایی و اقدام علیه خود را در اختیار سامانه‌های پدافندی دشمن قرار می‌دهد. صدای بالا و خاص موتور پهپاد و سرعت پایین آن موجب رصد دیداری آسانتر پهپاد می گردد. اما افزایش سرعت پهپاد شاهد-۱۳۶ با موتور میکروتوربوجت، در کنار استفاده از ساختار لانه زنبوری بدنه که این پهپاد را با وجود انبوه شلیک گلوله در برابر سقوط محافظت میکند، درصد موفقیت کلی پهپاد را بهبود خواهد بخشید.

افزایش سرعت پهپاد و سطح مقطع بسیار پایین آن موجب می‌شود که این پهپاد عملا به نسخه‌ای خطرناک‌تر از نسخه پیشین تبدیل شود و سامانه‌های پدافندی که پیش‌تر در رهگیری شاهد-۱۳۶ با مشکل مواجه بودند، در برابر این پهپاد جدید نیز آسیب‌پذیرتر شوند.

تصاویر بیشتر از پهپاد شاهد-۱۳۶:

مجموعه پوسترهای “پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶” به زبان‌های انگلیسی، عربی، کردی، آذری، روسی برای نشر در شبکه‌های اجتماعی: