عربستان، مهره اقتصادی آمریکا در عراق

عربستان گزینه مطلوب عراق و آمریکا
ایالات متحده تقریباً از دو دهه پیش درصدد مقابله با نفوذ اقتصادی ایران در عراق برآمده است. اقدامات قبلی نظیر تلاش برای ممنوعیت واردات برق و انرژی از ایران، اخیراً با عقد قراردادهای تجاری بلندمدت بغداد با تهران ناکام ماند. در نتیجه و با توجه به روی‌کار آمدن «مقتدی صدر» که مخالف مداخله آمریکا در امور عراق است، واشنگتون قصد دارد از طریق یک کشور ثالث یعنی عربستان سعودی در اقتصاد عراق ورود کند.
بایدن قصد دارد تا با همکاری عربستان سعودی و استفاده از شرکت‌های بزرگ سعودی نظیر «آرامکو» وارد عمل شده و در پروژه‌های نفتی و گازی مهم عراق سهیم باشد. طرف سعودی نیز اخیراً از سرمایه‌گذاری در عراق به‌عنوان بخشی از برنامه خود خبر داده است.
در همین راستا شاهد رایزنی‌های شرکت آرامکو با وزارت‌خانه‌های عراقی برای عقد قراردادهای تجاری کلان هستیم. احسان عبدالجبار اسماعیل، وزیر نفت عراق ضمن تأیید این خبر از اکتشاف ذخایر گازی در مناطق بیابانی غرب عراق توسط عربستان خبر داد. شواهد نشان می‌دهد این قراردادها از یک ماه پیش امضا شده و اولین اقدامات در این راستا در استان‌های “الانبار” و “نینوا” انجام شده است.
شرکت آرامکو در حال مذاکره با وزارت‌خانه‌های عراقی برای عقد قراردادهای میلیاردی در زمینه انرژی، برق، آب و پتروشیمی است. به گفته احسان اسماعیل دیگر قراردادهای همکاری احتمالاً با شرکت “آکوآ پاور” عربستان در زمینه تأمین انرژی‌های پاک، انرژی خورشیدی و کارخانه‌های آب‌شیرین باشد. همکاری گسترده این شرکت با دیگر کشورها احتمال ورود آمریکا به عراق را از این طریق زیاد خواهد کرد.

چرا عربستان؟
پیروزی مقتدی صدر
نظر به تحولات اخیر عراق و همانطور که اشاره شد پیروزی مقتدی صدر در انتخابات مجلس عراق یکی از عواملی بود که واشنگتون را از مداخله مستقیم برحذر داشت. مقتدی که سال‌ها علیه مداخله آمریکا در عراق جنگیده، طبیعی است با این امر مخالفت کند. در نتیجه عربستان به‌عنوان یک کشور عربی گزینه مناسبی برای میانجی‌گری در این بین خواهد بود چرا که مقتدی می‌تواند این‌گونه وانمود کند که این سرمایه‌گذاری‌ها از جانب یک کشور عربی است. به‌علاوه او در سال ۲۰۱۸ در انتخابات پارلمانی عراق نیز از امارات و عربستان نیز دیدن کرده بود. او همچنین در واکنش به سفرهای الکاظمی به این دو کشور هم نوشته بود که روابط گسترده عراق با کشورهای عربی و سفر الکاظمی به کشورهای برادر عربستان یا امارات گامی در مسیر درست به شمار می‌رود چرا که ما با این دو کشور تاریخ بسیار طولانی داریم.

عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق
تحلیل‌گران غربی بر این باورند که موضع “عمار حکیم” رهبر جریان حکمت ملی عراق در سه، چهار سال اخیر نسبت به ایران تغییر کرده و وی با تأسیس یک حزب سیاسی جدید عملاً جدایی راه خود را از خانواده حکیم اعلام کرده است. این حزب مبتنی بر ارزش‌های غیرمذهبی بوده و طبق سخنان حکیم برای داشتن یک کشور ایمن نیاز است که آن کشور به‌دور از هرگونه جهت‌گیری فکری و عقیدتی در صلح و امنیت باشد. در نتیجه برون‌رفت عراق از مشکلات اقتصادی حتی با کمک عربستان هم می‌تواند با استقبال احزاب نظیر عراقی همراه شود.

همکاری شرکت‌های بزرگ آمریکایی با عربستان
در زمان ریاست جمهوری “دونالد ترامپ”، مصطفی الکاظمی به‌منظور اخذ معافیت یا تعلیق ممنوعیت صادرات گازی از ایران، وعده عقد قراردادهای نفتی و گازی با شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند “هالیبرتون” و “شلومبرژه” را به ترامپ داده بود. احسان عبدالجبار اسماعیل ۱۹ خرداد گفته بود که  در مرحله کنونی تنها درخواست ما گرفتن معافیت از آمریکا برای ادامه واردات گاز از ایران است، اما عراق وارد مذاکرات گسترده با شرکت‌های بین‌المللی از جمله عربستان برای رشد چشمگیر تولید گاز در داخل کشور شده است. شرکت “دلتا اویل” از شرکت‌هایی عربستانی است که سابقاً به همراه شلومبرژه- بزرگترین شرکت خدمات نفتی جهان – در حال مذاکره با عراق جهت سرمایه‌گذاری در میادین مهم نفتی بوده است.عراق همچنین مذاکراتی با شرکت توتال فرانسه برای توسعه میدان عظیم «رتاوی» و توسعه میدان گازی “عکاس” آغاز کرده است.
نگاه طرف سعودی به منطقه عکاس یک بعد سیاسی نیز دارد چراکه عکاس نه تنها در منطقه ای تحت کنترل اقلیت سنی عراق واقع شده است، بلکه یکی از مولفه های اساسی اقدام عراق برای بهینه سازی بهتر منابع گازی به منظورکاهش وابستگی به ایران برای تامین گاز و برق است.

هالیبرتون برنده قرارداد حفاری میدان نفتی قوار عربستان 
همانطور که اشاره شد شرکت‌های آمریکایی تعامل نسبتاً خوبی با شرکت‌های بزرگ سعودی نظیر آرامکو دارند. چندی پیش هالیبرتون برنده قرارداد حفاری میدان نفتی “قوار” عربستان شد که بزرگترین میدان نفتی جهان در فاصله ۲۰۰ کیلومتری شهر “زهران” عربستان واقع است. تمام خدمات مهندسی سکوهای نفتی و عملیات حفاری میدان نفتی قوار عربستان برای مدت پنج سال به شرکت آمریکایی هالیبرتون واگذار شده است و احتمال تمدید این قرارداد برای پنج سال دیگر نیز وجود دارد.قرارداد یاد شده نخستین قرارداد حفاری است که توسط شرکت دولتی نفت سعودی آرامکو عربستان واگذار می شود و اعطای این قرارداد به عنوان یکی از مهتمرین بخش های برنامه این شرکت برای اکتشاف ذخایر نفتی جدید با همکاری شرکت های پیمانکار خدمات میدان های نفتی به شمار می رود.

نتیجه
نظر به تحولات در حوزه اقتصادی و سیاسی عراق، زمینه‌ها برای نفوذ آمریکا این بار از طریق شرکای منطقه‌ای خود یعنی کشورهایی نظیر عربستان فراهم شده است. بنابراین بعید نیست در آینده شاهد نفوذ و همکاری بیش‌تر غول‌های نفتی آمریکا با چنین کشورهایی با هدف قطع منافذ اقتصادی ایران در کشورهای همسایه باشیم.

منابع:
cusnc.navy.mil 
seapowermagazine.org
washingtoninstitute.org