توافق انصارالله و ائتلاف سعودی؛ چارچوب و موانع مذاکرات اخیر یمن چیست؟

برخلاف اخبار متعدد رسانه‌ها درباره توافق ائتلاف سعودی و انصارالله برای تمدید آتش‌بس و پذیرش شرایط انصارالله؛ تاکنون توافقی در این زمینه حاصل نشده است و مذاکرات بین طرفین با میانجی‌گری سازمان ملل متحد و عمان همچنان ادامه دارد. مهمترین شرایط انصارالله برای دستیابی به تمدید آتش بس موقت مسائلی از جمله آتش بس همه جانبه، تبادل اسرا، پرداخت حقوق کارمندان دولتی از درآمدهای نفتی، رفع محاصره یمن با بازگشایی فرودگاه صنعاء و بندر الحدیده است. این شرایط در متن مذاکرات سال‌های گذشته تاکنون مورد بحث بوده اما هیچگاه مورد تایید عربستان سعودی و امارات واقع نشده و یا برای پذیرش آنها شروط مختلفی مطرح شده است.

با این وجود، وضعیت ائتلاف سعودی با تنش‌های یک سال اخیر بین جناح‌های تحت حمایتش وارد مرحله بحرانی‌تری شده و کفه‌ی قدرت را بیشتر به سمت انصارالله برده است. این ضعف منجر به شکست برنامه‌های نظامی ائتلاف سعودی و روی آوردن آنها به راهکار مذاکره شده است. همین موضوع باعث شده تا آمریکا، روسیه و کشورهای اروپایی نیز به جمع عربستان و امارات پیوسته و راه تعامل با انصارالله را پیش گیرند.

– مفاد و موضوعات توافق احتمالی انصارالله و ائتلاف سعودی:

همان طور که عنوان شد مهمترین مسائل مورد بحث در مذاکرات انصارالله و ائتلاف سعودی مواردی همچون آتش بس همه جانبه، تبادل اسرا، پرداخت حقوق کارمندان دولتی از درآمدهای نفتی، رفع محاصره یمن با بازگشایی فرودگاه صنعاء و بندر الحدیده است.
در همین زمینه، رسانه های خارجی به نقل از یکی از مقامات جنبش انصارالله می‌گویند سعودی ها وعده داده‌اند که همه حقوق های معوقه کارکنان دولتی یمن را پرداخت کنند؛ اما یک دیپلمات سعودی می‌گوید، پرداخت حقوق کارمندان دولتی، مشروط به پذیرش تضمین های امنیتی از جمله ایجاد یک منطقه حائل در مرزهای شمال غرب یمن با عربستان سعودی است. در مسئله تبادل اسرا، طرفین در مارس ۲۰۲۲ میلادی لیست های خود را ارائه کرده و با بازدید از اسرا توافق مبادله ۲۲۲۳ اسیر را نهایی کرده‌اند اما علیرغم آمادگی انصارالله، عربستان سعودی گامی را برای اجرای برنداشته است. بازگشایی و توسعه پروازهای فرودگاه صنعاء و رفع محدودیت های بندر الحدیده نیز موضوعی است که با اما و اگرهای ائتلاف سعودی برای بازرسی مواجه شده و به طور کامل اجرا نشده‌اند.
در سایر مسائل نیز موارد اختلافی اینگونه است و به قول مقامات انصارالله اگر اراده‌ای در سعودی‌ها و اماراتی‌ها وجود داشته باشد رسیدن به یک توافق که منجر به پایان جنگ و برقراری صلح در یمن شود، کار سختی نیست.

– موانع توافق انصارالله و ائتلاف سعودی چیست؟

علاوه بر کم کاری و عدم جدیت ائتلاف سعودی در حصول توافق صلح در یمن، از جمله موانع دیگر برای شکل گیری این توافق، تنش جناح‌های مختلف تابع ائتلاف سعودی از شورای انتقالی جنوب و حزب اصلاح گرفته تا نیروهای طارق صالح و دیگر گروه‌ها و شخصیت های دارای قدرت است. کشمکش حزب اصلاح و نیروهای دولت مستعفی به شهر سیئون در شمال استان حضرموت و شهر مارب کشیده شده و دعوا بر سر کنترل میادین نفتی و اماکن دولتی به صورت غیرمستقیم ادامه دارد.
شورای انتقالی جنوب نیز پس از درگیر شدن با حزب اصلاح و گروه تروریستی القاعده در استان ابین و عقب نشینی از شهر المکلا و پایگاه العند و منطقه رأس العاره در استان لحج، علی الحساب از ادعای خود برای تجزیه استان‌های جنوبی یمن عقب نشینی کرده و تمرکز خود را بر حفظ موقعیت و تجمیع نیرو در مناطق اشغالی یمن معطوف کرده است.

موضوع دیگری که مانع شکل گیری صلح در یمن می‌شود، استعمار و اشغالگری کشورهای خارجی به ویژه امارات و آمریکا و نقش آفرینی شرکت های خارجی اروپایی و صهیونیستی در غارت ثروت های یمن است. به عنوان مثال اماراتی‌ها در ماه‌های اخیر حضور خود در سواحل جنوبی یمن را توسعه داده و پس از جزیره سقطری، میون، عبدالکوری، پایگاه الریان و سواحل رأس شروین به احداث چند پایگاه نظامی بین عدن و ابین با حمایت مسلحین عبداللطیف السید، در سواحل و مناطق نفتی شبوه با حمایت نیروهای العمالقه و در استان المهره با حمایت مسلحین محسن مرصع مشغول شده‌اند.
آمریکا و اسرائیل با واسطه گری امارات و برخی گروه‌های یمنی در حال اجرای طرح های پنهان خود در مناطق شرقی و مرکزی یمن هستند. ماهیت و جزئیات این طرح‌ها به طور شفاف مشخص نیست اما تداوم جنگ، غارت منابع نفتی و دیگر منابع ارزشمند، کنترل نقاط استراتژیک و در نهایت تجزیه کشورهای اسلامی اهداف کلی طرح آنهاست.

عربستان نیز در فرودگاه الغیضه طرح الحاق شرق یمن به خاک خود و احداث خط لوله نفتی از عربستان به سواحل المهره را دنبال می‌کند و از موفقیت کمتری در پیشبرد اهدافش در مناطق مرکزی و جنوبی برخوردار بوده است. آنها برای این منظور از نیازمندی اروپا به منابع نفتی استفاده کرده و پای شرکت های اروپایی را به پروژه های اکتشاف و استخراج منابع نفتی یمن کشانده‌اند.

بیشتر بخوانید: آخرین وضعیت جبهات یمن؛ شناخت کلی طرف‌های درگیر در جنگ یمن + نقشه میدانی

– نتیجه گیری:

با توجه به تجربه ناموفق توافق استکهلم در آذر ماه ۹۷ و اجرای ناقص سه دوره آتش بس از ۱۳ فروردین تا ۱۱ مهر ۱۴۰۱، دستیابی مستقیم انصارالله و ائتلاف سعودی به یک توافق جامع، امری غیرواقعی و دور از انتظار است. به نظر می‌رسد طرفین برای رسیدن به یک توافق جامع، ابتدا یک دوره موقت چند ماهه را انتخاب کرده و پس از اجرای موفق آن با امضای یک توافق مشکلات خارجی یمن را حل کرده و سپس به تشکیل دولت جدید و حل مشکلات داخلی با جناح‌های تحت حمایت ائتلاف سعودی بپردازند.
نقش ایران و مذاکره آنها با عربستان سعودی نیز مکمل گفتگوهای یمن است. توقف یا توافق ایران و عربستان، تغییری در چارچوب خواسته های انصارالله ایجاد نمی‌کند اما بر روند آن تاثیر می‌گذارد و حتی اقدامات انصارالله در این مسیر به مواضع ایران کمک‌رسانی می‌کند.