نیروهای آمریکایی با چه هدفی در عراق باقی می‌مانند؟
لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، در سفری غیرمنتظره به عراق در ماه مارس سال جاری، درباره ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق تذکرات مهمی به السودانی، نخست وزیر عراق داد. به عقیده آمریکایی ها محمد شیاع السودانی، در حال برقراری ارتباطات قویتری با جناح های نزدیک به ایران است و این درحالی است که واشنگتن هنوز به بهانه سرکوب داعش، مستشاران نظامی خود را در عراق حفظ کرده و قصد خروج ندارد. ایالات متحده تقریباً در سال ۲۰۲۰ حضور نیروهای خود در عراق را به نصف کاهش داد و به نقش مستشاری در کنار فرماندهان محلی عراق روی آورد اما همچنان عراق میدان رقابت حساسی برای آمریکا و ایران است و این امری مهم و پذیرفته شده برای هر دو طرف است.
بیش از یازده سال پس از رهبری آخرین گردانهای آمریکایی در عراق، ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در مارس ۲۰۲۳ به بغداد آمد تا با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، درباره آینده حضور نیروهای آمریکایی در این کشور گفتگو کند. پس از این نشست، آستین گفت که ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی در کشور عراق حضور دارند که به عنوان بخشی از ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده برای مبارزه با داعش و با موافقت دولت عراق به حالت “آماده باش” قرار دارند. آستین در جریان این سفر اعلام کرده بود: «اکنون و با نگاهی به جلو، نیروهای آمریکایی آماده هستند تا به دعوت دولت عراق در عراق باقی بمانند.» وی درخصوص فعالیت مستشاری نیروهای آمریکایی گفته بود: «این نیروها در یک عملیات غیر جنگی، مشاوره، کمک یار و نقشی فعال برای حمایت از مبارزه با تروریسم هستند.» البته این در حالی است که مقامات پنتاگون از رسانه های عراق و سایر رسانه های بین المللی درخواست کردند که به دلیل مسائل امنیتی، سفر آستین به عراق را تا زمان ورود وی مخفی نگه دارند.
دفتر السودانی در بیانیه‌ای پس از این دیدار گفت که نخست‌وزیر به دنبال رویکردی متوازن به روابط منطقه‌ای و بین‌المللی – اشاره به ایالات متحده و ایران – بر اساس منافع مشترک و احترام به حاکمیت عراق است. در بیانیه سودانی آمده بود “ثبات عراق کلید امنیت و ثبات منطقه است.” نخست‌وزیر عراق از زمان روی کار آمدن خود در اکتبر سال گذشته، بین متحدان سیاسی خود در چارچوب هماهنگی داخلی و عمدتا احزاب شیعه و ایالات متحده که از نفوذ ایران در عراق احساس نگرانی زیادی میکند، راه دشواری را طی کرده است. دو دهه پس از برکناری صدام حسین از قدرت و هرج و مرج های پس از آن که آمریکا در بوجود آمدن آنها نقش موثری داشت، به نظر میرسد وضعیت امنیتی عراق تا حد زیادی تثبیت شده است اما در سایر زمینه ها، دولت مرکزی در بغداد همچنان به حمایت خارجی برای انرژی، منابع مالی و ارز و کمکهای نظامی وابسته است و عراق را به رقابتی حساس برای نفوذ بین واشنگتن و تهران تبدیل میکند.
برخی رسانه های غربی در خصوص ارتباطات آمریکا و عراق در دوران بایدن فاش کردند در حالی که نیروهای نظامی آمریکایی به فعالیت مستشاری به نیروهای عراقی ادامه میدهند، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران همچنان به پشتیبانی از حشدالشعبی و احزاب شیعه در عراق و سایر کشورهای خاورمیانه ادامه میدهد و نوعی برگ برنده را در دست دارد؛ چرا که نفوذ بیشتر ایران در عراق، باعث تلف شدن تلاشهای آمریکا در بخش نظامی و امنیتی است.
به گفته مقامات واشنگتن، گروههای مورد حمایت ایران در عراق – که برخی از آنها در ائتلاف السودانی در پارلمان حضور دارند – در بحبوحه کمپین “فشار حداکثری” دولت ترامپ علیه تهران، حملات موشکی مکرر علیه نیروهای آمریکایی انجام داده اند. اما گروه های عراقی عمدتاً در ماه‌های اخیر از حمله به نیروهای آمریکایی و کاروان آنها در عراق خودداری کرده‌اند، چیزی که مقامات پنتاگون آن را تلاشی برای جلوگیری از تضعیف دستاوردهای سیاسی خود در بغداد توصیف می‌کنند. یک مقام ارشد دفاعی آمریکا پیش از سفر آستین به خبرنگاران حاضر در پنتاگون گفت که ایران این گروه ها را تا حدی مسلح میکند که میتوانند دولت عراق را در معرض تهدید قرار دهد. این مقام مسئول با بیان اینکه بخشی از این امر تهدید شرکای آمریکایی است، افزود: «بخشی از آن به این دلیل است که یک جهت گیری ایدئولوژیک در ایران وجود دارد که نمیخواهد نیروهای آمریکایی در منطقه حضور داشته باشند. نمیخواهد آمریکا در خاورمیانه همپیمان استراتژیک داشته باشد تا ایران بتواند بر خاورمیانه مسلط شود.»
ایالات متحده تقریباً در سال ۲۰۲۰ حضور نیروهای خود در عراق را به نصف کاهش داد و به نقش مستشاری در کنار فرماندهان محلی عراق روی آورد. پنتاگون بعداً اذعان کرد که حملات راکتی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، عقب نشینی نیروهای آمریکایی را تسریع کرده است. از طرفی در سال ۲۰۲۱، مقامات آمریکایی و عراقی پایان ماموریت جنگی آمریکا در عراق را اعلام کردند. این اقدام به منظور کاهش فشارهای سیاسی داخلی بر مصطفی الکاظمی، نخست وزیر وقت، انجام شده بود. اگرچه نیروهای آمریکایی، به ویژه نیروهای عملیات ویژه، به کمک به نیروهای امنیتی عراق ادامه میدهند، مقامات آمریکایی میگویند که آنها جزو نیروهای پیشرو نیستند. بر اساس اعدادی که فرماندهی مرکزی ایالات متحده منتشر کرد، پرسنل نظامی ایالات متحده در ۳۳ عملیات نظامی در خاک عراق در ماه فوریه ۲۰۲۲ حضور داشتند. یک مقام ارشد دفاعی آمریکا در این باره مدعی شد: “آنها عملیات مشترک هستند. ما – نیروهای آمریکایی و ائتلاف – در نقش مشاوره، کمک و توانمندسازی ارتش عراق در اینجا باقی می‌مانیم.”
سه سال پس از خروج ایالات متحده از عراق در سال ۲۰۱۱، دولت اوباما به درخواست بغداد نیروهای خود را در این کشور مستقر کرد، زیرا ارتش عراق با پیشروی گسترده داعش روبرو شده بود. ایران نیز نیروهای بسیج مردمی را در عراق پشتیبانی کرد تا سازمان داعش را به عقب برگردانند و قلمرو عراق را پس بگیرند. در نهایت پس از نابودی داعش و هزیمت آنها از میدان نبرد در عراق سال ۲۰۱۸، عراق به محلی برای منازعه سیاسی و ژئوپولتیک میان ایران و آمریکا تبدیل شد.
دیدگاه