اسلام آذربایجانی و ممنوع الکاری سه روحانی دیگر

در ۱۵ اردیبهشت سایت‌های وابسته به دولت آذربایجان با انتشار خبری یکسان از اخراج یک روحانی معروف خبر دادند. متن خبر چنین بود: “«آخوند آذر ثانی» روحانی معروف مسجد جمعه خردالان از کار برکنار شد. آخوند آذر در پایان خطبه ها گفته است این آخرین باری است که به عنوان خطیب جمعه و پیش نماز در این مسجد حاضر می‌شود.”

آخوند آذر ثانی معروف به حاجی آذر پیش نماز و امام جمعه «مسجد جمعه» شهر خردالان در رایون آبشرون باکو بوده است. آنچه که این رسانه ها در مورد وی سانسور کرده اند گفته های معنادار اوست. وی در پایان خطبه ها گفته است: “مسجد در جایگاه خود باقی می‌ماند و من هم برای خداحافظی با شما آمده‌ام و در جای دیگری با شما دیدار می‌کنم.”
آخوند آذر، جزء طیفی از روحانیون این کشور بوده که در مسائل سیاسی دخالتی نمی‌کرد اما در مورد موضوع شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی از وی تمجید کرده بود.

ملا غفور در سال ۱۸۴۶ مسجد جمعه خردالان باکو را بنیانگذاری کرده است و این مسجد یکی از مکان‌های تجمع شیعیان اطراف باکو محسوب می‌شود. تعداد قابل توجهی از نمازگزاران این مسجد برای زیارت مکان‌های مقدس به ایران و عراق می‌روند.

شهر خردالان دارای بافت جمعیتی حدودا ۸۰ هزار نفری است که همگی شیعه مذهب هستند. حدود ۶۰ هزار نفر تالشان و ۲۰ هزار نفر دیگر نیز آذری های بومی و آوارگان جنگ اول قره باغ هستند. دولت باکو حدود پنج هزار نفر از آوارگان جنگ نخست قره باغ را نیز در این شهر ساکن کرده بود. مزار تعدادی از شبه نظامیان افغانستانی گلبدین حکمیتار و پاسداران ایرانی که در جنگ اول قره باغ شهید شده بودند نیز در این شهر قرار دارد.

برکناری دو روحانی دیگر

برنامه برکناری روحانیون آذربایجان به همین مورد ختم نشده و «حاجی صاحب ممد اُف» روحانی مسجد جمعه در «جُرآت سومقائیت» نیز کنار گذاشته شده است. «حاجی آدیگوزل بشیرلی» روحانی مسجد جمعه شهر ایمیشلی نیز به همین شکل برکنار شده است. شهر ایمشلی مرکز رایون ایمیشلی و هم مرز با شهرستان پارس آباد استان اردبیل ایران است.

برکناری روحانیون و اجرای اسلام آذربایجانی

تصفیه روحانیون مساجد آذربایجان توسط اداره دولتی آزادی های دینی و ارزشهای معنوی انجام می‌شود. این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که تعیین و تایید صلاحیت روحانی مساجد از اداره مسلمانان قفقاز گرفته شده است. دولت آذربایجان با تاسیس یک مدرسه الهیات توسط ترکیه در داخل کشور افراد فارغ التحصیل شده را جایگزین روحانیون قدیمی می‌کند. این مدرسه طلبه های خود را براساس فقه اهل سنت حنفی تربیت می‌کند.

پیش از این روحانیون شیعه آذربایجان در ایران، عراق و مدرسه علمیه اداره مسلمانان قفقاز تحصیل می‌کردند. دولت باکو با تصویب قانونی، به‌کارگیری و اجرای مراسم توسط فارغ التحصیلان حوزه های علمیه ایران و عراق را ممنوع کرده بود. نکته جالب اینجاست که اداره مسلمانان قفقاز و شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده رئیس این اداره تاکنون مخالفتی با اقدامات دولت این کشور نکرده است.

همچنین کمیته دینی دولت، مدل اسلام آذربایجانی را رونمایی کرده است و با شعار حقوق برابر ادیان و عقاید تلاش کرده تا اکثریت شیعیان این کشور را محدود و اختیارات بیشتری به ادیان و مذاهب دیگر دهد. پس از اجرای این سیاست‌ها رشد فرقه وهابیت و فرقه نورچی (پیروان فتح الله گولن) در آذربایجان بسیار زیاد شده است.

اسماعیل شعبان اف از اعضای دیاسپورای تالشان آذربایجانی مقیم روسیه در گفتگو با تحولات جهان اسلام از رشد فزاینده وهابیون و نورچی ها در این کشور اظهار نگرانی کرده بود.

همچنین توحید ابراهیم بَیلی روحانی آذربایجانی و موسس حرکت مقاومت اسلامی حسینیون آذربایجان (حسینچی لر) در یک برنامه پخش مستقیم از شبکه یوتیوب درباره نتایج سیاست‌های دولتی گفته است: “آنچه در عمل رخ داده تغییر ترکیب جمعیت پیروان دینی در این کشور بوده و شمار شیعیان از حدود ۸۲ درصد پیشین به حدود ۷۰ درصد کاهش یافته است.”