پشت پرده همه ­پرسی جدایی طلبانه کردستان عراق

“کردهای عراق وقتی به اطراف نگاه می­کنند، دشمنان بالقوه ­ای را در شمال، جنوب، شرق و غرب می بینند. ترک‌ها، عراقی‌های شیعه، ایرانی‌ها و سوری‌ها همگی معتقدند آزادی کردستان از عراق معنا ندارد”. این روایت مدت­هاست از سوی رسانه­ های غربی و به‌ویژه رسانه ­ها، اشخاص و نهادهای سیاست خارجی اسرائیلی به دنیا مخابره می­شود. روایت اسرائیلی از اقلیم کردستان روایتی دو قطبی ساز و مبتنی بر پروژه اغیار (غیریت سازی) است. روایتی که اذعان دارد کردستان تنها و بدون حمایت در عراق رها شده و توسط دشمنانش محاصره گردیده است.

آنچه که در اقلیم کردستان و همه پرسی آنها روی داد مشخص کرد که بیش از ۹۰ درصد از تقریباً سه میلیون کردی که رای دادند، استقلال این منطقه را انتخاب کردند. در پاسخ به این همه پرسی، حکومت عراق جدایی اقلیم کردستان را امری غیر قانونی تلقی کرد و آن را قسمتی جدانشدنی از عراق واحد توصیف کرد. پشت پرده حمایت از استقلال کردستان عراق و پروپاگاندای محاصره مردم کرد و آزادی آنها عواملی هستند که از بیست سال قبل و با سقوط رژیم صدام، پروژه تقسیم عراق را کلید زدند. عراقی که باید به سه قسمت اقلیم کردستان، اقلیم اهل سنت و استان­های شیعه در جنوب تقسیم می­شد. با ناکامی گروه­های تروریستی تکفیری در جداسازی استان­های شمال غرب و غربی عراق، اما پروژه کردستان عراق قویا از سوی مقامات اسرائیلی دنبال می­شود. گرچه سیاستمداران آمریکایی نیز تجارت خوبی با کردها دارند اما تلاش اسرائیل برای جداسازی و اعلام استقلال کردستان عراق به نحوی است که حتی ایالات متحده، اعلام کرد که نتایج همه پرسی برای اعلام استقلال، فاقد «مشروعیت» است و آمریکا همچنان به حمایت از عراق متحد ادامه می­دهد.

هر حکومتی دلایل خاص خود را برای مخالفت با همه ­پرسی­های جدایی طلبانه دارد، اما یک قدرت منطقه­ ای وجود دارد که تلاش کردها برای استقلال را تقویت می­کند و آن اسرائیل است. سال ۲۰۱۷ بود که بنیامین نتانیاهو صراحتا از “تلاش های مشروع” برای استقلال کردستان سخن گفت و از آن استقبال کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، پیش از این همه پرسی، بیانیه-ای منتشر کرد و گفت که اسرائیل از تلاش های مشروع مردم کرد برای دستیابی به کشوری آزاد و مستقل حمایت می­کند.

ایلت شاکد، وزیر دادگستری وقت اسرائیل نیز در کنفرانسی درباره مبارزه با تروریسم، حمایت خود را از جدایی طلبان کرد اعلام کرد و گفت: «یک کردستان آزاد باید در عراق ایجاد شود. این کار به نفع ایالات متحده و اسرائیل است که این اتفاق بیفتد. زمان آن فرا رسیده است که ایالات متحده از این روند حمایت کند.» روابط با کردهای عراق را می توان به سال های اولیه تشکیل رژیم صهیونیستی، در دهه های ۱۹۴۰ و ۵۰ جستجو کرد. بسیاری از یهودیان کرد که عراق را ترک کردند تا به اسرائیل نقل مکان کنند، با خانواده های خود در عراق ارتباط داشتند. این امر در دهه ۱۹۶۰ به حمایت اسرائیل از مقاومت کردها در عراق تبدیل شد.

در حالی که اسرائیل عادی سازی روابط را از روابط با اردن و مصر فراتر برده و به حاشیه خلیج فارس ادامه داده است، ست فرانتزمن، پژوهشگر مرکز تحقیقات امور بین الملل روبین واقع در هرتزلیا، پس از سفری که به شمال عراق داشت، رابطه اسرائیل با کردها را متفاوت از روابط با کشورهای عرب منطقه می­بیند. وی بیان می­کند که صلح اسرائیل با مصر و اردن صلح گرمی نیست. یک مصری معمولی از اسرائیل و یا یهودیان متنفر است. در اردن این احساس فقط کمی کمتر است. اما با کردها، ارتباط گرمی وجود دارد و اگر آنها استقلال پیدا کنند، کشور دیگری خواهند بود که روابط خوبی با اسرائیل دارند. فرانتزمن می‌گوید: «اسرائیل از ایجاد کشور جدیدی در منطقه استقبال می‌کند که نگرانی‌های اسرائیل را در مورد افزایش قدرت ایران، از جمله تهدید شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران در عراق، کاهش می­دهد.»

اما حمایت دولت اسرائیل از جدایی کردستان با مردم اسرائیل متفاوت است. یهودیان اسرائیل آنقدر مشتاق نیستند که آشکارا از یک دولت مستقل کرد حمایت کنند. سرلشکر بازنشسته ارتش رژیم صهیونیستی آموس گیلاد، رئیس موسسه سیاست و استراتژی در هرتزلیا، معتقد است که اسرائیل باید در خصوص کردستان عراق با احتیاط حرکت کند. وی دراین باره بیان کرده است “من چندان مطمئن نیستم که کردها به حمایت عمومی ما نیاز داشته باشند، زیرا این ادعا را بارز می­کند که ما پشت کردها و جدایی طلبان آنها و پشت همه پرسی هستیم. این اتفاق به نوبه خود به این معنی است که ما پشت گروهی هستیم که تهدیدی برای ترکیه، سوریه، ایران و عراق است. بنابراین ممکن است آنها را علیه ما متحد کند. اتحاد علیه یهودیان یا دولت اسرائیل بسیار آسان است.”

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه مسائلی را مطرح کرده است که نشان از تلاش سرویس اطلاعاتی اسرائیل برای استقلال کردستان عراق است. اردوغان با اشاره به منظره اهتزاز پرچم‌های کردستان و اسرائیل در یک راهپیمایی جدایی طلبان در شمال عراق گفت: « این ما را غمگین کرد که کردهای عراق پرچم‌های اسرائیل را در دستان خود گرفتند و راهپیمایی کردند. این اتفاق روابط دولت اسرائیل با کردها را نشان می دهد.» ترکیه و اسرائیل قبلاً از روابط گرم دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی برخوردار بودند. اما، به دلیل جنگ‌های اسرائیل علیه مردم غزه و کرانه باختری، این روابط در دوران ریاست اردوغان به‌طور چشمگیری به هم ریخته است. نتانیاهو در جلسه هفتگی کابینه خود به سخنان اردوغان پاسخ داد و گفت: «می‌دانم چرا کسانی که از حماس حمایت می‌کنند و می‌خواهند در همه جا موساد را ببینند، ناراحت هستند، اما اسرائیل هیچ نقشی در همه‌پرسی کردها نداشت. این بحث جدای از همدردی عمیق و طبیعی است که مردم اسرائیل سال‌هاست نسبت به مردم کرد و آرمان‌های آن‌ها داشته‌اند.»