یادداشت: هاکان فیدان؛ وزیر خارجه جدید ترکیه کیست؟

هاکان فیدان در سال ۲۰۰۲ به عنوان مشاور رئیس جمهور ترکیه به کار خود پایان داد و به عنوان عضو شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. پس از آن، در سال ۲۰۱۰ به عضویت در هئیت مدیره میت درآمد. وی در سال ۲۰۱۵ به عنوان رئیس میت مشغول به کار شد و تا سال ۲۰۲۳ (به‌استثنای یک دوره‌ی یک‌ماهه که برای شرکت در انتخابات استعفا داد) عهده‌دار این سمت بود. پس از پیروزی چندباره رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه و اعلام لیست کابینه دولت جدید، هاکان فیدان به عنوان وزیر خارجه این کشور معرفی شد.

فیدان قبل از انتصاب به ریاست سازمان میت ترکیه، انتقاداتی نسبت به اینکه سازمان اطلاعات ترکیه تنها به مسائل داخلی می‌پردازد و دخالت و حتی نظری در مورد مسائل خارجی ندارد، بیان کرده بود و پس از آغاز ریاست بر سازمان میت، با تغییر رویکرد این سازمان نظریه خود را عملی کرد.

وی که سابقه‌ای طولانی در نهادهای امنیتی و پرونده‌های امنیتی-سیاسی دارد، توسط برخی مخالفان خود به ارتباط نزدیک با جمهوری اسلامی ایران متهم است. برخی از افراد او را عاشق ایران و شیفته قاسم سلیمانی می‌خوانند و حتی عده‌ای نیز او را به همکاری با نهادهای اطلاعاتی و امنیتی ایران متهم کرده‌اند اما هواداران دولت ترکیه بر این باورند که اتهامات مذکور بی‌اساس بوده و تنها برای تخریب وی رواج داده شده است.

در ماه اکتبر سال ۲۰۱۳، روزنامه‌های آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال و واشنگتن‌پست طی دو گزارش مجزا از برقراری روابط نزدیک میان سازمان میت به ریاست فیدان با دستگاه‌های اطلاعاتی ایران خبر دادند. وال‌استریت‌ژورنال در گزارش خود نوشته بود مقامات آمریکایی تصور می‌کنند فیدان، اطلاعات محرمانه‌ی آمریکا و اسرائیل را با همتایان ایرانی‌اش در میان گذاشته است. یک هفته بعد، واشنگتن‌پست افشا کرد که فیدان اطلاعات مربوط به یک تیم جاسوسی اسرائیلی، متشکل از ایرانی‌ها، را در اختیار اطلاعات ایران قرار داده است.

تاکنون اسناد و مدارک معتبری در خصوص ارتباط فیدان و ایران منتشر نشده است اما گفته می‌شود که وی در برخی موضوعات مانند دور زدن تحریم‌ها، ترور یک مقام ایرانی در لبنان، اغتشاشات آبان ۹۸ و ضربه به هسته‌های تررویستی موساد به نهادهای اطلاعاتی و امنیتی ایران کمک شایانی کرده است.

مقامات اطلاعاتی اسرائیل آن‌قدر از دست فیدان دل‌خور هستند که به گفته‌ی واشنگتن‌پست، صهیونیست‌ها در گفتگو با همتایان خود در سی‌آی‌ای، رئیس سابق سازمان میت را “رئیس دفتر وزارت اطلاعات ایران در آنکارا” توصیف کردند!

وی که مسئول مستقیم پرونده سوریه در ترکیه بوده است، به خوبی با توانمند‌ی‌های ایران آشنایی دارد و با توجه به شخصیت واقع گرایانه فیدان، انتظار می‌رود وزیر خارجه جدید ترکیه، سیاست خارجی این کشور را به سمت همگرایی منطقه‌ای (نه سیاست‌های بلندپروازانه) و به ویژه بهبود روابط با ایران سوق دهد.

اکنون این سوال ایجاد می‌شود که آیا اردوغان با انتخاب فیدان به عنوان دیپلمات ارشد دولت جدید خود، قصد برقراری روابط نزدیک‌تر با ایران، محور مقاومت، و روسیه را دارد؟ اگرچه برای پاسخ قطعی به این سوال فعلا باید صبر کرد اما در آینده‌ای نزدیک، جواب این سوال مشخص خواهد شد.

با در نظر گرفتن اینکه دوره پنج ساله فعلی ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان، آخرین دوره ریاست جمهوری وی محسوب می‌شود، احتمال می‌رود که هاکان فیدان با سوابق و عملکردی که در پست‌های مختلف از خود بر جای گذاشته است، در آینده به عنوان یکی از اصلی‌ترین نامزدهای ریاست جمهوری ترکیه، در انتخابات ورود کند. سیر پیشرفت فیدان طی سال‌های اخیر و خیز وی برای حضور در پست‌های ارشد کشوری، گمانه‌زنی‌ها در خصوص موفقیت او در انتخابات آتی را تقویت می‌کند.