احیای طرح تجزیه «یمن جنوبی» با بازیگری شورای انتقالی و حمایت امارات

در سال ۱۹۶۷ میلادی پس از خروج نیروهای انگلیسی از جنوب یمن، گروه‌های چپ گرا و ملی گرای جنوب یمن کنترل اوضاع را بدست گرفتند و دولتی تحت عنوان «جمهوری خلق یمن جنوبی» تأسیس کردند. این دولت در سال‌های بعد با کودتا مواجه شد و به جمهوری دموکراتیک خلق یمن تغییر نام یافت. یمن جنوبی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و چند سال جنگ داخلی با یمن شمالی، در سال ۱۹۹۰ میلادی با حکومت علی عبدالله صالح متحد شد و یمن را به حالت سابق خود بازگرداند. این اتحاد با گذشت ۳۵ سال، همچنان با تنش و اعتراض همراه بوده و با هر چالشی وحدت این کشور را تحت شعاع قرار داده است. داستان یمن جنوبی و تجزیه آن، پس از تأسیس نهادی به نام «شورای انتقالی جنوب یمن» (STC) در سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۴ اردیبهشت ۹۶) تحت حمایت امارات متحده عربی دوباره مدنظر قرار گرفته و احزاب و مجموعه‌های مختلفی را برای تجزیه یمن گردهم آورده است. این شورا متشکل از جریان های اصلی جنوب یمن شامل حراک الجنوبی، المقاومت الجنوب و حزب رابطه الجنوب العربی الحر است و مجموعه های مسلح نیروهای حزام الامنی، النخبه الحضرمیه، مقاومت الجنوب، نیروهای العمالقه، نیروهای دفاع شبوه و نیروهای طارق صالح را تحت امر خود درآورده است.

شورای انتقالی از بدو تأسیس تاکنون در چند مرحله برای رسیدن به اهداف خود تلاش کرده است اما این تلاش‌ها هر بار با مقاومت دولت مستعفی و مخالفت حامی آنها عربستان سعودی همراه شده است. جنوبی‌ها در آگوست سال ۲۰۱۹ میلادی وارد درگیری با حزب اصلاح (نماینده جنبش اخوان المسلمین در یمن و تحت حمایت عربستان سعودی) شدند و کنترل شهرهای عدن، زنجبار و چند شهر دیگر در استان های جنوبی را از آنها پس گرفتند. این درگیری در نهایت با مداخله عربستان و امارات حل و فصل شد و جنوبی ها با کسب نیمی از وزارتخانه‌های دولت مستعفی وارد دایره قدرت شدند. شورای انتقالی در آوریل ۲۰۲۰ در استان‌های جنوبی یمن اعلام خودمختاری کرد اما با تهدید عربستان و عدم حمایت بین المللی از این تصمیم عقب نشینی کرد. آنها پس از این به جذب احزاب و مجموعه های مسلح بیشتر نظیر نیروهای العمالقه، طارق صالح، دفاع شبوه و… در مناطق اشغالی یمن پرداختند و قدرت زیادی را در شورای ریاست جمهوری دولت مستعفی و کابینه دولت کسب کردند؛ به طوری که مناطق گسترده‌ای را در استان های عدن، لحج، ابین، تعز، شبوه، حضرموت و المهره به تصرف خود درآوردند و به یکی از بازیگران اصلی در یمن تبدیل شده‌اند.

شورای انتقالی جنوب پس از تداوم آتش بس عربستان با انصارالله و بی توجهی سران دولت مستعفی به اهداف آنها، دوباره به تنش و پیشروی در مناطق شرقی و جنوبی روی آورده‌ و طی یک ماه اخیر مجموعه‌های محلی طرفدار عربستان سعودی شامل «ائتلاف قبایل حضرموت»، «مسلحین حزب اصلاح» و «نیروهای منطقه یکم نظامی دولت مستعفی» را شکست داده و بر نیمه شمالی استان حضرموت و سپس استان های المهره و شبوه مسلط شده‌اند. در حال حاضر شورای انتقالی جنوب تمام مناطق سابق یمن جنوبی را تحت کنترل گرفته است و در حال تدارک اعلام تجزیه این مناطق است. این اعلامیه مخالفین آشکار و پنهان بسیاری دارد و نمایندگان جنوبی‌ها در تلاش هستند تا حمایت بین المللی را جلب کنند‌. به عنوان مثال مقامات شورای انتقالی بارها به ریاض سفر کرده و از بابت اعتبار روابط خود با عربستان اطمینان داده‌اند اما تاکنون موفق به کسب موافقت آنها نشده‌اند. همچنین نمایندگانی برای رایزنی با سفرای آمریکا، انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی دیدار کرده‌اند اما موضع سیاسی این کشورها نیز فعلا با تشکیل یمن جنوبی همراه نبوده است. البته اقدامات عملی آمریکا در یمن برخلاف موضع سیاسی آنها بوده است و این کشور با حملات پهپادی مکرر به اعضای ارشد گروه تروریستی القاعده و همچنین عدم اعمال تحریم علیه مقامات شورای انتقالی راه آنها را برای سیطره بیشتر بر شرق و مرکز یمن هموار کرده است.

سلطنت عمان نیز به واسطه دشمنی دیرینه با کمونیست ها و رقابت با اماراتی‌ها با پیدایش دوباره یمن جنوبی مخالف است و آنها را تهدید جدی برای تمامیت ارضی خود قلمداد می‌کند. عمانی‌ها در این زمینه سیاست هماهنگی با سعودی‌ها دارند. امارات متحده عربی نیز از سال‌ها قبل از تأسیس این نهاد، اصلی‌ترین حامی مالی، نظامی و لجستیکی جنوبی‌ها بوده است و آنها را برای اهداف استراتژیک خود در یمن از جمله کنترل سواحل و جزایر یمن در خلیج عدن و دریای سرخ به کار گرفته است. شورای انتقالی جنوب علیرغم اختلافاتی که با دولت مستعفی و عربستان دارد، در مقابله با انقلاب حداکثری یمنی ها به طرفداری از جنبش انصارالله مخالفت کرده و در جبهات مختلفی از ساحل الحدیده تا الضالع و جنوب مارب ضد انصارالله جنگیده‌اند.

در این میان موضع رژیم صهیونیستی در خصوص یمن جنوبی هنوز مشخص نیست اما فکت هایی وجود دارد که نشان دهنده همراهی آنها با اقدامات شورای انتقالی جنوب است. ضدیت شورای انتقالی با انصارالله و سیاست کلی صهیونیست‌ها در حمایت از تجزیه کشورهای عربی (همانند قضیه به رسمیت شناختن سومالی‌لند) نشان می‌دهد که این رژیم در به رسمیت شناختن اعلام تجزیه یمن جنوبی پیشتاز خواهند بود. پس از عملیات پشتیبانی نیروهای مسلح یمن (تحت حمایت انصارالله) از فلسطین، تماس های غیررسمی بین آنها برقرار شده است و مقامات شورای انتقالی جنوب در اظهارات خود از پیوستن به پیمان ابراهیم پس از اعلام استقلال و عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی استقبال کرده‌اند.

در مجموع شورای انتقالی جنوب برای تجزیه یمن اکنون در بهترین و مهم‌ترین مرحله خود قرار دارد؛ چراکه کنترل اکثر مناطق جنوبی و شرقی یمن به دست آنها افتاده و در این راه حمایت مستقیم امارات و اسرائیل و همراهی غیرمستقیم آمریکا و انگلیس با آنها وجود دارد. در واقع منافع استراتژیک غربی‌ها در مقابله با انصارالله و نفوذ ایران در یمن است و تجزیه جنوب یمن باعث می‌شود سد بزرگی در مقابل قدرت روزافزون انصارالله ایجاد شود و در صورت فروپاشی دولت مستعفی این منطقه به راحتی به دست انصارالله نیفتد. آینده این ماجرا به مذاکرات منطقه‌ای بین ایران و عربستان و همچنین تنش عربستان و امارات در ماه‌های پیش رو بستگی دارد و باید دید که آیا سعودی‌ها موفق به خنثی کردن حرکت جنوبی‌ها ضد دولت مستعفی می‌شوند و یا در حفظ مواضع خود شکست می‌خورند و به ناچار با جنوبی‌ها کنار می‌آیند.